13-mavzu: oila tarbiyasnining pedagogik asoslari. Tarbiyaviy ishlarni loyihalashtirish. Tarbiyalanganlikni tashxis qilish metodikalari. Reja

O'J=M+O'F+B 
Mana shu formula asosida maqsad oydinlashtiriladi, texnologiyalar belgilanadi, faoliyat 
yo'lga qo'yiladi va amalga oshiriladi. Buni oldindan rejalashtirish yoki o'quv jarayonini 
loyihalashtirish deb ataydilar. Pedagogik texnologiyaning bu qismi amalga qo'llanilganda 
ta'limning tabiatga uyg'unlik qoidasiga asoslansa, ya'ni o'qituvchining tabiiy xususiyatlari-
qiziqishi, istak, xohishi, ehtiyoji, qobiliyati, aqliy kuchlari hisobga olinsa maqsadga muvofiq 
bo'ladi. O'quv mashg'ulotlarini loyihalashtirishda mazkur holat hisobga olinishi darkor. 
Pedagog olim Malla Ochilovning ta'kidlashicha pedagogik texnologiya metodining 

muvaffaqiyati, ta'limni rejalashtirilgan maqsadga erishishni kafolatlaydigan o'quv-biluv jarayonini 

loyihalashtirishdir. Muallifning fikricha o'quv mashg'ulotlarini loyihalashda o'qituvchi ta'lim 
maqsadi, ta'lim mazmuni, dastur, darslik, ijodiy faoliyatga yo'naltiruvchi topshiriqlar mazmunini 
o'qituvchi-o'quvchining oldingi ish faoliyati mazmuni, kelajakdagi amalga oshiriladigan faoliyati 
inobatga olinadi. O'quv jarayonini loyihalashda o'quvchilarning belgilangan maqsad sari 
harakatlanishi uzluksiz nazorat qilishni e'tibordan chiqarmaslik kerak. 
Shunday qilib, ta'lim jarayonining qurilmasi, uni loyihalashning: 

a) ta'lim maqsadlari va natijalarni belgilashni; 

b) natijalar asosida (diagnostikalash orqali) nazorat topshiriqlari va baholash mezonlarini ishlab 
chiqishni; hamda o'quv mashg'ulotining texnologik xaritasi (dars konspekti) ni ishlab chiqish 
bosqichlarini amalda qo'llashni nazarda tutadi. 


4.5. Dars loyihasi va uni amalga oshirish modeli. 
Hozirga kadar ko'pgina maktab va kollejlarda dars loyihasini tuzish, ta'lim maqsadini 

belgilash yoki ta'limni tashkil etish yo'llari kabi elementlar vaqt sinovidan o'tdi. 

Dars loyihasining har bir elementida ma'lum bir malakalarni shakllantirish maqsadi bo'lib, 

ularni bir qancha ta'lim metodlari talablari va amaliy ishlar vositasida amalga oshiriladi. 

Dars loyihasida quyidagilarga e'tibor qaratish zarur: 

1.Mo'ljalni belgilash - Talabalar dikkatini jalb qiluvchi faoliyatni aniqlash. Tarqatma 

materiallar, xattaxtada yozib qo'yiladigan savollar , qo'yiladigan muammolar va hokazo. 
2.Maqsad - talabalar bugun nimani o'rganadi va natijada qanday ishni bajara oladi (malaka). 
Ular o'qituvchiga bugungi o'rganganlari asosida ma'lum bir faoliyat turini bajarib ko'rsata olishlari 
lozim. Bu vazifani qanday bajarishni O'qituvchi belgilaydi. 
3.Kirish - o'qituvchi talabalar o'rganishi lozim bo'lgan materialni belgilaydi, konsepsiyani 
ishlab chiqadi va malakalarni qanday qulay egallash yo'llarini ko'rsatadi. 

4. Modellashtirish (namoyish qilish)-O'qituvchi o'rganilayotganlarni va natijada o'quvchilar 

egallashi lozim bo'lgan ko'nikmani grafik shaklda ko'rsatadi yoki namoyish qiladi. 
5. Amaliy boshqaruv - o'qituvchi talabalar faoliyatini boshqaradi. Ularning malaka egallashlari 
uchun qadamma - qadam rahbarlik qiladi. Talabalarni eshitish, ko'rish sezgilarini ishga soladi va 
faoliyatga kirishishlari uchun imkoniyat yaratadi. 
6. Tushunchalarni tekshirish - o'qituvchi turli savollar yordamida talabalarning qanchalik 
tushunganlarini dars davomida tekshirib, olga borish mumkinmi yoki yukligini aniqlaydi. Agar 
olga borish mumkin bo'lmasa orqaga kaytib bajariladigan ishlarni belgilaydi. 
7. Mustaqil amaliyot - o'qituvchi talabalarni o'zlarini tekshirib ko'rishlari uchun imkoniyat 
yaratadi. Talabalar mustaqil o'zlari o'rganganlarini tekshirib ko'radilar. 
8. Darsni tugallash - Darsni xulosalash oldida talabalar o'z ishlarini, o'rganganlarini 
o'qituvchiga so'zlab berish, namoyish qilish orqali ko'rsatadilar.