Muskulning
qisqarishi, yurakning ishlashi, nervlardan impulslaming o‘tishi, nerv
hujayralarining qo‘zg‘alishi elektr toki paydo bo‘lishga olib keladi.
Mana shu
bioelektrik potensiallarni har xil usullar yordamida o‘lchash tegishli a’zoning
funksional yoki patologik holatini baholashga va shu jarayonlar dinamikasini
aniqroq kuzatishga yordam beradi. Lekin hayotiy toklarga ta’sir
potensiallari
amplitudasi juda kichik bo‘lganligi sababli ularni yozib olish uchun kuchlantirgich
apparatlar yordamida bir necha yuz ming marta kuchaytirish talab etiladi.
Kuchlantirilgan tok ossillografga beriladi, ossillograf uni qog‘ozga yoki
fotoplenkaga
yozadi.
Xilma-xil
elektrofiziologik
usullar
ichida
elektroensefalografiya usuli alohida o‘rin tutadi.
Elektroensefalografiya
(EEG)— miya po‘stlog‘ining
hujayralarida paydo
bo‘luvchi elektr potensiallarini bosh terisiga qo‘yilgan elektrodlar yordamida yozib
olish usulidir. U 4—8—16—24 kanallik (boshga qo‘yiladigan elektrodlarning
soniga qarab) elektroensefalograf uskunasi yordamida amalga oshiriladi.
Yozib
olingan
chiziqqa
esa
elektroensefalogramma
deyiladi.
Odatda,
elektroensefalogramma bir nechta nuqtalarda yozib olinadi. Elektroensefalografiya
yordamida tutqanoq, o'sma, jarohatlar, tomir va yallig‘lanish kasalliklarini aniqlash
mumkin. Bosh miya po‘stlog‘ining elektrik faolligi quyidagi ritmlar bilan
ifodalanadi:
1.
Delta ritm 0,5 — 3 to‘lqin/sekund.
2.
Teta ritm 4 — 7 to‘lqin/sekund.
3.
Alfa ritm 8—13 to‘lqin/sekund.
4.
Beta ritm 14—30 to‘lqin/sekund.
5.
Gamma ritm 40—100 to‘lqin/sekund.
Balog‘atga yetgan va sog‘lom kishilarning bosh miya po‘stlog‘ida paydo
bo‘luvchi asosiy ritmlar — alfa va beta ritmlardir.
Alfa ritm
deb bosh miyaning,
asosan, ensa va tepa bo‘laklarida, fiziologik tinch holatda 8—13 to'lqin/
sekund
oralig‘ida yozib olinadigan to’lqinli chiziqqa aytiladi. Alfa ritm sog‘lom kishilarning
uyg'oq holatida yozib olinadigan ritm bo‘lib, har xil fiziologik ta’sirlar (optik va
tovush ta’sirlari natijasida bu ritm o‘zgaradi. Alfa ritmni bosh miya po‘stlog‘ining
hamma qismida yozib olish mumkin, lekin u ensa va tepa bo‘laklarida
eng katta
amplituda bilan, ayniqsa, yaqqol namoyon bo’ladi. Alfa ritm doimo bir xil
amplitudada yozilavermaydi. Uning amplitudasi 0 dan 100 m kv gacha o‘zgarib
turadi
.
Shuning uchun alfa ritm sinusoid chizig’ini eslatadi.
Agar alfa ritmni
qorong’i xonada, ko‘z yumilgan, tinch holatda, aniq yozila boshlasa, ko‘z ochilishi
bilan uning amplitudasi pasayib ketishi yoki butunlay yo‘qolishi mumkin. Alfa ritm
amplitudasining optik ta’sirlar natijasida kamayishiga
Dostları ilə paylaş: