2-mavzu: Ma’naviyat tushunchasi va uning mazmun-mohiyati. Reja
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“O‘zbek xalqi hech qachon
hech kimga qaram bo‘lmaydi” , deb komil ishonch va qat’iyat bilan jahonga e’lon qildi. Binobarin, bu yuksak g‘oya tanlagan yo‘limizdan bizni og‘dirmoqchi bo‘lganlarga ogohlantirish bo‘lsa, tinchlikparvar va mehnatsevar xalqimiz uchun ertangi kunga ishonch manbai, bunyodkorlik yo‘lidagi ma’naviy tayanch va suyanchdir. Mamlakatda o‘tkazilayotgan islohotlar davrida ma’naviyatning o‘rni haqida Birinchi Prezident Islom Karimov shunday degan edi: “Moddiy islohotlar, iktisodiy islohotlar – o‘z yo‘liga. Ularni hal qilish mumkin. Xalkning ta’minotini xam amallab turish mumkin, ammo ma’naviy isloxotlar – qullik, mute’lik iskanjasidan ozod bo‘lish, qaddini baland tutish, ota-bobolarimizning udumlarini tiklab, ularga voris bulish – bundan og‘irroq va bundan sharafliroq vazifa yo‘q, bu dunyoda”. Ma’naviyat o‘z-o‘zidan shakllanadigan narsa emas, u avvalo har bir insonning ichki ma’naviy salohiyatini shakllantirish yo‘lida barcha moddiy va ma’naviy boyliklarni o‘zlashtirish, Vatan va millat manfaatlari yo‘lida halol, fidoyilik bilan mehnat qilish jarayonida shakllanadi. Shu ma’noda “Ma’naviyat – taqdirning ehsoni emas. Ma’naviyat inson qalbida kamol topishi uchun u qalban va vijdonan, aql va qo‘l bilan mehnat qilishi kerak”. Ma’naviyat har qanday taraqqiyot uchun manba bo‘lib xizmat qiladi. Chunki ma’naviyat qancha yuksak bo‘lsa, qilinadigan ishlar samaradorligi va unumi ham shu darajada yuksak bo‘ladi. Ma’naviyat orqali inson va millat qilinayotgan ishlarning mazmuni va mohiyatini aniq tushunib yetadi, o‘z mehnatini quvonch hamda taraqqiyot omiliga aylantirishga erishadi. Konseptual g‘oyalarni umumlashtiradigan bo‘lsak, ular quyidagi yo‘nalishlarni o‘z ichiga oladi: - ma’naviy meros va diniy qadriyatlarni chuqur o‘zlashtirish, millatimizning o‘z-o‘zini anglashiga erishish, milliy g‘urur va iftixor tuyg‘ularini izchillik bilan mustaxkamlash; - mustaqillik sharoitida milliy g‘oya va milliy mafkurani shakllantirish hamda uni xalqimiz dunyoqarashiga aylanishiga erishish; - ta’lim tizimini isloh qilish, kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish asosida barkamol avlodni tarbiyalash, sog‘lom avlod dasturini amalga oshirish asosida jismonan baquvvat, ruhi, fikri sog‘lom, imon-e’tiqodi butun, bilimli, ma’naviyati yuksak, mard va jasur vatanparvar avlodimizni shakllantirish; - milliy-ma’naviy salohiyatimizning jahon sivilizatsiyasidagi o‘rnini tiklash va bugungi kunda ma’naviyat, ma’rifat, fan, texnika, texnologiya yutuqlarini chuqur o‘zlashtirish asosida hozirgi zamon umumjahon ma’naviyati tizimi rivojiga hissa qo‘shish. Komil inson g‘oyasi – bu g‘oya ham milliy, ham umumbashariy mohiyatga ega bo‘lgan, odamzotga xos eng yuksak ma’naviy va jismoniy mukammallikni o‘zida mujassam etgan, uni hamisha ezgulikka undaydigan olijanob g‘oyadir. O‘zbekiston o‘z istiqloliga erishgandan so‘ng jamiyat ma’naviy hayotini sog‘lomlashtirish va rivojlantirishga, inson omiliga katta etibor berdi. Komil inson g‘oyasi nafaqat alohida shaxslarni, balki butun-butun xalqlarni yuksak taraqqiyot sari yetaklagan, ularni ma’naviyat va ma’rifat sohasida tengsiz yutuqlarga ilhomlantirgan. Komillikni orzu qilmagan, barkamol avlodlarni voyaga yetkazish haqida qayg‘urmagan xalqning, millatning kelajagi yo‘q. Bunday xalq va millat tanazzzulga mahkum. Jamiyat taraqqiyotidagi yuksalishlar, taraqqiyot imkoniyatlari, komil inson shaxsining shakllanishi muayyan ma’naviy muhit va imkoniyatlar bilan bog‘liq bo‘lgan. Milliy g‘oyamizning asosiy maqsadlaridan biri – har tamonlama komil insonni tarbiyalashdan iborat. Komil inson esa, bu – ozod shaxs, erkin fikr yurituvchi, o‘z xalqining ideallari uchun kurashuvchi, Vataniga halol xizmat qiluvchi insondir. Komillik – mehr-muruvvat, adolat, to‘g‘rilik, vijdon, or-nomus, iroda, tadbirkorlik, matonat kabi ko‘plab asl insoniy xislat va fazilatlarning majmuidir. Zardo‘shtiylikning muqaddas kitobi “Avesto”da halol mehnat komillikning asosiy mezoni sifatida talqin etilgan. Forobiy, Ibn Sino, Beruniy, Navoiy kabi mutafakkirlarning komil insonni tarbiyalash haqidagi fikrlari, jamiyat taraqqiyotiga yangi ma’naviy imkoniyatlar izlash maqsadlari bilan bog‘langan. Komil inson o‘z maslagi, Vatani, xalqi manfaatlariga yot, zararli g‘oyalarni tarqatayotgan kimsalar ortidan ko‘r-ko‘rona ergashib ketavermaydi, ogoh va faol bo‘ladi. Agar birovga quldek ergashsa, demak ijtimoiy jihatdan u hech narsaga erishmagan bo‘ladi. Tariximizda komillik timsollari ko‘p: Alpomish – xalqimizning ideal qahramoni. U aql, faxm-farosat, jismoniy kamolot, mardlik va vatanparvarlikning badiiy timsoli. Hazrat Navoiy uchun ideal – Farhod obrazi. U aqliy va jismoniy kamolot egasi. Farhod Naqshbandiyning “Dil ba yoru, dast ba kor” tamoyilini o‘zida mujassam etgan shaxs. Oybekning Navoiy romanida esa Navoiy – ideal obraz. Ayni paytda u real tarixiy shaxs, komil insondir. Mustaqillikning ezgu g‘oyalarini mana shu shunday fazilatgarga ega komil insongina hayotiy e’tiqodga aylantira oladi. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|