2-Mavzu so’zlarning shakl va ma`no munosabatiga ko’ra turlari reja
Yüklə 242,37 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. Omonimiya. 2. Omofoniya. 3. Omografiya. 4. Omomorfemiya. 5. Omofrazeologiya. 6. Omosintagmiya OMONIMIYA
|
2-Mavzu SO’ZLARNING SHAKL VA MA`NO MUNOSABATIGA KO’RA TURLARI REJA Shakl munosabatiga (omonim, omofon, omograf, omoforma, paronim) M a`no munosabatiga (sinonim, antonim) ko’ra leksema turlari. SMM yangi turlari – giponim, graduonim, partonim haqida OMONIMIYA So’zlar shakl va ma’no xususiyatlari bilan o’zaro turli munosabatda bo’ladi. Ba’zi so’zlar ma’nolari bilan bir-biriga yaqin bo’lsa, ayrimlari qarama-qarshi manoli bo’ladi. Ba’zi so’zlarning tashqi ko’rinishlari bir xil bo’lsa-da, ma’nolari har xil bo’ladi. O’zbekisgon Respublikasi FA til va adabiyot instituti tomonidan 1981 yilda nashr etilgan "O’zbek tili leksikologiyasi" kitobida so’zlarning shakl munosabatiga ko’ra turi: paronim va omonimlarga ajratilgan. Omonim grekcha: bir xil nom demakdir. Omonimlar turli LS[ ga kiradi, ya’ni omonimlar semantik tarkibida umumiy integral sema mavjud bo’lmaydi )Chunonchi, ot- eshak-xachir- LSGini ot-ism- nom LSGi bilan birlashtirib bo’lmaydi) Ikkinchidan, omonimlarni bir-biridan farqdovchi eng muhim beley ulardagi sintagmatik munosabatlarning xilma-xilligidir: yoz, qish, kuz so’zlari egalik, kelishik, ko’plik qo’shimchalari bilan sintagmatik munosabatga kirishsa, yoz, chiz, ko’chir so’zlari nisbat, mayl, zamon shaxs- son qo’shimchalari bilan sintagmatik munosabatga kirishadi. Omonimlar material, talaffuz, yozilish va mano xususiyatlariga ko’ra quyidagi ko’rinishlarga ega: 1. Omonimiya. 2. Omofoniya. 3. Omografiya. 4. Omomorfemiya. 5. Omofrazeologiya. 6. Omosintagmiya OMONIMIYA Material tomonidan bir so’z turkumi doirasida uchraydigan, bir xil vazifadagi qo’shimchalarni qabul qiladigan, talaffuzi va yozilishi bir xil, ammo ma’nolari turpicha bo’lgan lug’aviy birliklarga omonimiya deyiladi: SO’ Z Ko’plik Egalik Kelishik Ot' -lar -im -ning Ot2 -ING -ni -i -ga -imiz -da -ingiz -dan -lari FE’L: -ay -aylik -ay -aylik Yoz'-gin-ingiz Yoz 2 -sin-ingiz -sin-sin (lar) -sin - sin (lar) Omonim so’z bir necha so’z turkumiga xam tegishli bo’lishi mumkin: Ter -im, -imiz Ter-dim,-k -ing, -ingiz -ding,- dingiz -i, -lari -di, -di (lar) Bu tip so’zlar faqat o’zak holatida omonimlikni tashkil etadi. O’zlarining boshqa shakllariga ko’ra omonimiya bo’lmay qoladi. Chog’ishtiring: yozni-yozsin; yozga-yozdi so’zlari o’zaro omonim emas. Yüklə 242,37 Kb. Dostları ilə paylaş:
|