Kalit
(key), yoki kriptoo‘zgaruvchi (cryptovariable) - o‘zgartirishlar oilasidan
birini tanlashni ta’minlovchi kriptografik algoritmning qandaydir parametrlarining
muayyan qiymati.
Kriptotizimning “qora quti” sifatidagi ko‘rinishi 5.1 - rasmda keltirilgan.
5.1-rasm. Kriptotizimning “qora quti”sifatidagi ko‘rinishi
Kriptotizimni ikki tarkibli algoritm va kalitdan iborat ekanligiga asoslangan
holda
Kerkgoff prinsipi
ni eslatib o‘tish lozim. Ushbu prinsipga binoan faqat kalit
sir saqlanishi, shifrlash algoritmi esa ochiq bo‘lishi lozim. Bu degani, agar niyati
buzuq algoritmni bilgan taqdirda ham tizim obro‘sizlanmaydi. Kalitni esa
almashtirish mumkin. Klod Shennon ushbu prinsipni “Dushman tizimni biladi” deb
ta’riflagan.
Aksariyat hollarda foydalanuvchilar ma’lumotni shifrlash va kodlash
tushunchalarini bir xil deb tushunishadi. Aslida ular turlicha tushunchalardir.
Kodlash
- ma’lumotlarni osongina asliga qaytarish uchun hammaga (hattoki
hujumchiga ham) ochiq bo‘lgan sxema yordamida ma’lumotlarni boshqa formatga
o‘zgartirish. Kodlash ma’lumotlardan foydalanish qulayligini ta’minlash uchun
amalga oshiriladi va hamma uchun ochiq bo‘lgan sxemalardan foydalanadi.
Dostları ilə paylaş: