Yaponiya qimmatli qog’ozlar bozorini tartiblashtirish tajribasi
1948-yilda ―Qimmatli qog’ozlar va birjalar to’g’risidagi qonunga binoan AQSh modeliga o’xshash Moliya vazirligi huzurida, lekin ma‘lum darajada undan holis va hukumat organi maqomiga ega bo’lgan ―Qimmatli qog’ozlar va birjalar bo’yicha Komissi tashkil etilgan.
1964-yilda komissiya negizida Moliya vazirligi tarkibida maxsus Byuro tashkil etilib, uning ichiga quyidagi olti bo’lim kirgan: Muvofiqlashtiruvchi, kapitallar bozori, aksiyadorlik jamiyatlari moliyasi, qimmatli qog’ozlar savdosi bozorlari, fond faoliyati, nazorat bo’limlari. Bulardan tashqari Byuro tarkibida nisbatan mustaqil bo’lgan quyidagi tuzilmalar faoliyat yuritgan: fond bozori bo’yicha Kengash, buxgalterlik hisob bo’yicha Kengash, sertifikatsion davlat imtihoni Komissiyasi.
Joylarda nazorat faoliyatini amalga oshiruvchi 9 moliyaviy byuro, 40 moliya bo’limlari va Okinavani rivojlantirish Agentligining umumiy byurosi bo’lgan.
1992-yilda Byuroning o’rniga makroregulyator sifatida moliyaviy xizmatlar bo’yicha Agentlik tuzilgan.
Germaniya qimmatli qog’ozlar bozorini tartiblashtirish tajribasi
1995-yilda ―Moliya bozorini rivojlantirishga komaklashish to’g’risidagi qonunga binoan federal regulyativ organ bo’lgan ―Qimmatli qog’ozlar bo’yicha Komissiya tuzilgan. Bu organga parallel holda Frankfurt fond birjasida ―Stats-komissariat tashkil etilgan bo’lib (bu organni stats-komissar boshqaradi), bu organ birjalar faoliyatini tartiblashiradi (Shunga o’xshash organ Lyuksemburgda ―Birjaviy kuzatuv kengash bo’lib, u yagona va bosh regulyator hisoblanadi). Bunga qaramasdan, Komissiya rasmiy ravishda bosh regulyator hisoblanadi.
Ammo, Germaniyada bozorning professional qatnashchilari banklar bo’lgani uchun, bozorni tartiblashtirishda asosiy rolni ―Banklar ustidan Federal nazorat palatasi o’ynaydi. Aynan shu federal organ fond bozorining barcha qatnashchilari faoliyatini muvofiqlashtiradi va nazorat qiladi. shunga o’xshash banklarning regulyativ organi (Bank inspeksiyasi) shvetsiyada mavjud bo’lib, bu organ qimmatli qog’ozlar bozorida yagona va bosh regulyator hisoblanadi.
Ammo, Germaniyada bozorning professional qatnashchilari banklar bo’lgani uchun, bozorni tartiblashtirishda asosiy rolni ―Banklar ustidan Federal nazorat palatasi o’ynaydi. Aynan shu federal organ fond bozorining barcha qatnashchilari faoliyatini muvofiqlashtiradi va nazorat qiladi. shunga o’xshash banklarning regulyativ organi (Bank inspeksiyasi) shvetsiyada mavjud bo’lib, bu organ qimmatli qog’ozlar bozorida yagona va bosh regulyator hisoblanadi.
Shunday qilib, Germaniyada biramasiga bir nechta regulyator mavjud.
