67. Endogen va ekzogen o‘zgaruvchilar qanday xususiyatlarga ega?

90. Regressiya modeliga vaqt omili qanday kiritiladi?

Regressiya modeliga vaqt o'mili qo'shimcha o'zgaruvchilar sifatida kiritiladi. Bu, regressiya analizida zamonga bog'liq o'zgaruvchilar vaqtning o'tishiga qarab o'zgaradi.

Vaqt o'mili, odatda soniyalar, soatlar, kunlar, oyliklar yoki yilliklar sifatida ifodalangan bo'lishi mumkin. Vaqt o'mili, regressiya analizi davomida ma'lumotlar "x" o'zgaruvchisi sifatida qo'llanilganda, modellashdan o'tkazilgan natijalarda vaqtga bog'liqgina o'zgarishlarni ta'riflash uchun kerakli bo'ladi.
Bir misol bilan, bir kompaniyadagi sotuvlar haqida regressiya tahlili o'tkazilayotgan bo'lsak, vaqt o'mili sifatida oyliklar iste'mol qilinishi mumkin. Shundaylik, sotuvlar vaqtning o'tishiga qarab o'zgaradi va bu o'zgarishlarni aniqlashga qo'llanilgan.
Regressiya modellari vaqt omilini kiritish uchun ma’lumotlar to‘plami bo‘lishi kerak. Agar sizda ma’lumotlar to‘plami mavjud bo‘lsa, uni regressiya analizida qo‘llash mumkin. Vaqt omili, odatda, ma’lum bir vaqt oraligida olingan ma’lumotlar bo‘lib, masalan, yillik, oylik yoki kunlik bo‘lishi mumkin.
Regressiya modellari vaqt omilini kiritish uchun quyidagi bosqichlarni bajaring:
1. Ma’lumotlar to‘plamini tayyorlash: Ma’lumotlar to‘plamini o‘rganing va vaqt oraligida olingan ma’lumotlar (masalan, yillik sotishlar, oylik foydalanuvchilar miqdori) bo‘lishi kerak.
2. Ma’lumotlar to‘plamini tahlil qilish: Ma’lumotlar to‘plamini tahlil qilib, regressiya modelining qanday ko‘rinishda bo‘lishi kerakligini aniqlang. Agar ma’lumotlar to‘plami regressiya analiziga mos keladigan shaklda bo‘lsa, regressiya modelini yaratishga tayyor bo‘ling.
3. Regressiya modelini yaratish: Regressiya modelini yaratishda, ma’lumotlar to‘plami vaqt omili (independent variable) va bog‘liq o‘zgaruvchi (dependent variable) orasidagi ta’sirni aniqlash uchun qo‘llaniladi. Vaqt omili ma’lum bir vaqt oraligida olingan ma’lumotlar bo‘lib, boshqa o‘zgaruvchilar bilan bog‘liqdir.
4. Modelni sinovdan o‘tkazing: Regressiya modelini sinovdan o‘tkazib, uning aniqlangan parametrlarini (masalan, ta’sir ko‘ifitsiyentlari) aniqlang.
Vaqt omilini regressiya modeliga kiritishning asosiy bosqichi bu usulni amalga oshirishdir. Bu bosqichlarni amalga oshirish orqali, siz regressiya modelining vaqt omili bilan bog‘liq ta’sirlarini aniqlab olishingiz mumkin.