5.DUXA dagi efir moyini ajratib olish va miqdorini aniqlash Maydalangan o’simlik xom ashyosi tortib olinadi. Buyni uzun, tubi yumalok kolbaga yoki tubi yassi kolbaga solinadi (1000 ml li) 300 ml suv solinib, vertikal sovutgich ulab, sovutgich tikiniga metall simcha yordamida graduirlangan yiggich maxkamlanadi.
Yiggich idish devorlariga va sovutgich tikiniga tegmasdan erkin xolda turishi lozim.
Kolba MTX da ko’rsatilgan vaqt mobaynida kaynatiladi. Yiggichning graduirlangan qismidagi efir moyining xajmi, xaydash jarayoni tugagandan sung, uskuna xona haroratigacha sovutilgach aniqlanadi.7
Dorivor o’simlik xom ashyosi (DUXA) tarkibidagi efir moyining xajmiy – ogirlik foiz miqdori quyidagi formula yordamida xisoblanadi:
Bu erda: V – efir moyining xajmi, ml; m – xom ashyo ogirligi, g;
W – xom ashyo tarkibidagi namlikning foiz miqdori, %.
5. DUXA ning umumiy kulni aniqlash 3 – 5 g dorivor o’simlik xom ashyosi oldindan doimiy ogirlikgacha keltirilgan chinni yoki
platina tigelga solinib, yaxshilab baland olovda yondiriladi, keyin olov pasaytiriladi. Agar
yaxshilab yonmasa NN4NO3 eritmasi bilan ishlanadi, buglatiladi va mufel pechida 500°S
kuydiriladi. Eksiqatorda sovutib, sungra ogirligi ulchanadi.
7- Fundamentals of Medicinal Chemistry Gareth Thomas University of Portsmouth, UK, 2003.
6.Xlorid kislotasida erimaydigan kulni aniqlash Umumiy kulni aniqlashdan qolgan koldikni 15 ml xlorid kislotasining 10% eritmasi bilan 10 minut chaykatib, 5 ml issik suv qo’shiladi. Sungra aniq ogirlikdagi kulsiz filtr qog’oz orkali filtrlanadi. Filtr qog’oz, tigel, buyum oynachasi issik suv bilan xlor ioni kolmaguniga kadar yuviladi. Filtr qog’oz koldik bilan yana kuydiriladi sovutib ogirligi ulchanadi.
7.Sulfat kislotada erimaydigan kulni aniqlash Bu erda: m – kuruk koldik ogirligi, g;
m1 – xom ashyo ogirligi, g; W – namlik, %.
Quyida ba’zi dorivor o’simlik xom ashyolarining taxlili keltirildi. Ittikanak er ustki qismi
