7-mavzu: Dorivor o‘simlik va ular asosida olingan summar substantsiyalar standartizatsiyasining o‘ziga xos uslubiyatlari. Reja

(Herba Bidentis)
Sifat reaktsiyalari
5 ml A eritmaga (“Miqdoriy taxlil” bulimiga qaralsin)
15 ml 95% spirt qo’shiladi; polisaxaridlar cho’kmaga tushadi.
Eritma cho’kmasi bilan birgalikda shisha filtr orkali probirkaga o’tkaziladi, 5 ml suyultirilgan xlorid kislotadan kushib bir necha minut kaynatiladi. Aralashmaga 10 ml Feling reaktividan kushib yana kaynatiladi; zargaldok – kizil rangli cho’kma xosil bo’ladi (qaytarilgan shakar).
Son ko’rsatkichlari
Polisaxaridlar miqdori 3,5% dan kam, namligi 13% dan ko’p; umumiy kuli 14% dan ko’p; sargaygan, koraygan va kungir tusdagi o’simlik qismlari 8% dan ko’p; shoxchalar bulaklari 40% dan ko’p; organiq yot aralashmalar 3% dan ko’p; mineral aralashmalar 1% dan ko’p bo’lmasligi kerak.
Miqdoriy taxlili
Tarkibidagi polisaxaridlar ogirlik usulida aniqlanadi.
Absolyut kuruk xom ashyoga nisbatan polisaxaridlar mixdori (x) quyidagi formula bo’yicha xisoblanadi:
Bunda: m 1 – filtr ogirligi, g;
m2 – filtrning cho’kma bilan birgalikdagi ogirligi, g; m – xom ashyo ogirligi;
W – xom ashyoning quritishda yukotgan ogirligi, %.
Konchupning (chistotel) er ustki qismi Herba Chelidoni
Son ko’rsatkichlari:
Xelidoninga nisbatan alkaloidlar yig’indisi 0,2% dan kam; namligi 14% dan ko’p; umumiy kuli 15% dan ko’p; 10% li xlorid kislotasida erimaydigan kuli 2% dan ko’p; koraygan va kungir rangli o’simlikning qismlari 3% dan ko’p; organiq yot moddalr 1 % dan ko’p; mineral yot moddalar 0,5% dan ko’p bo’lmasligi kerak.
Miqdoriy taxlili
Diametri 1 mm bo’lgan elakdan o’tkazilgan 4 g maydalangan xom ashyo xajmi 100 ml bo’lgan kolbaga joylashtiriladi, 7 ml 1% ammiak eritmasidan solib, tikin bilan yopiladi va 15 minutga koldiriladi.
Sungra 80 ml xloroform kushib aralashtiriladi va xona haroratida 16 – 17 soatga koldiriladi. Ajratma paxta orkali filtrlanadi. 50 ml filtrat ajratuvchi voronkaga o’tkaziladi va 5%
sulfat kislota eritmasi bilan ishlanadi (alkaloidlar sulfat kislota eritmasiga utadi). Alkaloidlar kremniyvolfram kislota eritmasi bilan tekshiriladi.
Yigilgan sulfat kislotali ajratmaga 8 ml 25% ammiak eritmasidan qo’shiladi va alkaloidlar xloroform bilan ajratib olinadi. Tuplangan xloroformli ajratma tagi dumalok kolbaga o’tkaziladi va kuruk koldikgacha rotatsion buglatgichda quritiladi.
Kuruk koldik 5 ml xloroform yordamida titrlash uchun muljallangan kolbaga o’tkaziladi, ustiga 5 ml xloroform, 10 ml muz xolidagi sirka kislotasi, 10 ml atsetonitril kushib perxlorat kislotasi (0,05 mol/l) bilan potentsiometrik usulda titrlanadi.
Nazorat tajribasi xam o’tkaziladi.
Xelidoninga nisbatan absolyut kuruk koldik 5 ml xloroform yordamida titrlash uchun muljallangan kolbaga o’tkaziladi, ustiga 5 ml xloroform, 10 ml muz xolida sirka kislotasi, 10 ml atsetonitril kushib perxlorat kislotasi (0,05 mol/l) bilan potentsiometrik usulda titrlanadi.
Xelidoninga nisbatan absolyut kuruk xom ashyodagi alkaloidlar yig’indisining foiz miqdori (x) quyidagi formula bo’yicha xisoblanadi:
Bunda: 0,01765 – 1 ml perxlorat kislotasiga (0,05 m/l) to’g’ri keladigan xelidoninga nisbatan alkaloidlar yig’indisining miqdori, g;
V – alkaloidlar yig’indisini titrlash uchun ketgan perxlorat kislotasining xajmi, ml;
V1 – nazorat tajribada ketgan perxlorat kislotasining xajmi, ml; m – xom ashyo ogirligi, g;
W – xom ashyoning quritishda yukotgan ogirligi, %.
B ruyxati bilan saklanadi. Tashqi yalliglanishga qarshi vosita.