muhim omilga aylanishi bejiz emas. Ayni paytda mahsulotga bo’lgan qiziqish
reklamada ko’rsatilgan shaxsga ixlos tufayli ortadi.
3.Tashviqot. Ongosti tashviqotga tabiiy holda eshitilmaydigan ovozlar orqali ta’sir
qilishni kiritish mumkin. Supermarket, kafe-bar, bozor hamda ko’ngilochar
maskanlarda qo’yiladigan musiqalarda ham haridorlarni chorlash maqsadi
ko’zlanadi.
4.Yashirin kadr orqali ta’sir qilish. Insonning ong osti hislariga yashirin ta’sir
qilish xususan 25-kadr kopchilik davlatlar tomonidan ta’qib ostiga olingan.
Mutaxassislarning fikricha bu turdagi tashviqot har doim ham yaxshi yo’lda
ishlatilavermasdan, aksar shum niyatli insonlarga qo’l kelishi mumkin. Misol
uchun kino yoki seriallarda, “Agar bir insonga davomli ravishda “Qo’shningni
o’ldir!” shaklidagi yashirin kadr bilan ta’sir qilinsa, u hech ikkilanmasdan
qotillikka qo’l urishi mumkin ekanligini tibbiyot psixologiyasi isbotlab beradi.
Yuqorida ko’rsatib o’tilgan 4ta jihatga e’tiborsizlik bugungi kunda tashvishli va
tahdidli hodisa sifatida e’tirof etilayotgan “ommaviy madaniyat”ni avj olishiga olib
keladi.
Bu
borada
Prezidentimizning
“Yuksak
ma’naviyat-yengilmas
kuch”asarlarlaridan “Tabiiyki “ommaviy madaniyat”degan niqob ostida axloqiy
buzuqlik va zo’ravonlik, individualizm, egosentrizm g’oyalarini tarqatish, kerak
bo’lsa shuning hisobidan boylik orttirish, boshqa xalqlarning necha ming yillik
an’ana va qadriyatlari, turmush tarzining ma’naviy negizlariga bepisandlik, ularni
qo’porishga qaratilgan xatarli tahdidlar odamni tashvishga solmay qo’ymaydi”-
degan purma’no hikmat bor.
Endi ikki og’ir so’z “ommaviy madaniyat” haqida. Uning kelib chiqishi, ta’siri,
tahdidi borasida mazkur anjuman ishtirokchilarining barchasi habardor, desam
yanglishmagan bo’laman. Lekin, bir narsaga g’oyatda tahdidli, u ham bo’lsa,
ommaviy madaniyat insonni “qiyofasiz” oqimning bir qismiga aylantirib
qo’yishidadir.
Bu illat aksariyat hollarda haqiqat, go’zallik, ezgulik singari muqaddas
tushunchalarni umumiste’molchilik ehtiyoji bilan bog’lab, iste’mol va tovar
sifatida xaridorgir bo’lishiga qaratilgan maqsadni targ’ib qiladi. Bu esa pirovardida
“bozor adabiyoti”, “bozot san’ati” degan ma’naviyatga tahdid soluvchi
hodisalarning “gullab-yashnashi”uchun imkon yaratadi. Bugun turli arzonbaho
ishqiy yoki detektiv sarguzashtlarning bozori chaqqon. Didsiz, saviyasiz,
“millati”ning tayini yo’q “badiiy”filmlar ham ko’payib ketgan. “Bozor
san’ati”deganda, birinchi navbatda, ana shunaqa filmlar va bayram sahnalarida
qarsillatib aytiladigan yangroq ashulalar esga tushadi
XXI asr ommaviy madaniyati zamonaviy qiyofada go’yo rivojlangan madaniy
dunyoga integratsiyalashish niqoblariostida namoyon bo’lmoqda. Bu niqoblar
ostidagi salbiy holatlar va ular shakllantirish mumkin bo’lgan illatlar bilan
umuminsoniy qadriyatlar orasidagi keskin tafovutni anglay bilish zamon talabidir.
Dostları ilə paylaş: