9 informasiya texnologiyalarinin telekommunikasiya s?B?K?L?Rin? Konvergensiyasi

İ

ntellektual serverlərin konvergensiya prosesində yeri 

Verilənlər  şəbəkələri  ideyasının  əsas  elementi  hesab  edilən  intellektual  serverlər 

fərqli  əməliyyat  sistemlərinə  malik  olan  müxtəlif  serverlərlə  eyni  zamanda  əlaqə 

yaratmağa  imkan  verir.  İntellektual  serverlər  şəbəkədə  imtinalar,  müxtəlif  növ  müştəri 

terminallarının  və  brauzerlərin  mövcudluğu,  ən  böyük  yük  saatları  və  s.  kimi  xarici 

amillərlə bağlı  yaranan çətinlikləri aradan qaldırır [5]. Onlar ayrılıqda işlənib hazırlanan 

və  ya  fəaliyyət  göstərən  digər  proqram  və  aparat  vasitələri  ilə  açıq  sistemlər  prinsipi 

əsasında  yaratdıqları  qarşılıqlı  əlaqələr  hesabına  öz  imkanlarını  genişləndirməklə, 

müxtəlif  informasiya  sistemlərini  inteqrasiya  edərək  interoperabellik  qabiliyyətini  təmin 

edir. Məhz onların tətbiqi sayəsində interoperabel rabitə  mühiti  yaratmaq  mümkün olur. 

İntellektual serverlər yüz minlərlə tmpC (bir dəqiqədə emal olunan tranzaksiyaların sayı) 

məhsuldarlıqlı  tranzaksiyaların  operativ  emalı  sisteminə  və  böyük

 

yaddaş  tutumuna 

malik olur. 

Rabitə  seanslarının  təşkili  ilə  əlaqəli  bütün  tranzaksiyaları  yerinə  yetirən  şəbəkə 

funksiyaları  müraciətləri  və  sessiyaları  idarəetmə  sisteminin    intellektual  serverlərində 

reallaşdırılır. Bu funksiyalar istifadəçinin profilindən və xidmətdən asılı olaraq dinamiki 

informasiya  istifadə  edərək  şəbəkə  resurslarının  effektiv  idarə  olunmasını  təmin  edir. 

Rabitə seanslarının idarəetmə sistemi IMS serverlərini xüsusi baza funksiyaları ilə təmin 

edən xidmətləri reallaşdırma, şəbəkə ilə qarşılıqlı əlaqə  və kommutasiya kimi üç məntiqi 

səviyyəyə bölünür. 

Birinci səviyyə serverləri istifadəçilərin autentifikasiyasını, rabitə seanslarının idarə 

olunmasını, müraciətlərin baza emalını təmin edir. Qalan ikisi isə şəbəkəyə giriş nöqtəsi 

kimi,  seansın  gedişi  üçün  funksional  elementləri  müəyyənləşdirir,  daxilolma  siyasəti  və 

növünə uyğun olaraq xidmətin keyfiyyətini təmin edir. 

---

İnformasiya texnologiyaları problemləri, №2, 2010  

 

82                                                                  www.jpit.az 

 

İntellektual  serverlər  həm  də  IMS  standartlı  konvergent  telekommunikasiya 

şəbəkələrinin  məntiqi  elementlərini  təşkil  edir.  Vasitəçi  serverlər  rabitə  seanslarının 

təşkili  üzrə  müraciət  tranzaksiyalarını  marşrutlaşdırma  funksiyasını  yerinə  yetirir.  Bu 

serverlər  istifadəçi  terminallarından  daxil  olan  sorğuları  emal  edir  və  zəruri  hallarda 

növbəti elementə göndərməzdən qabaq bu məlumatda dəyişikliklər aparır. Yer təyinetmə 

serverləri unifikasiya edilmiş resurs identifikatoru əsasında müraciət olunan istifadəçinin 

yerləşdiyi cari IP ünvanı axtarır və müəyyən edir. Ünvanlar bazasına malik olan bu server 

müraciət olunan istifadəçinin mümkün yeri haqqında informasiya almaq üçün bütün  IMS 

serverləri  üçün  açıq  hesab  edilir.  İstiqamətləndirici  serverlər  rabitə  seansı  təşkil  edən 

istifadəçinin sorğusunu müraciət olunan istifadəçinin cari ünvanına və ya növbəti serverə 

istiqamətləndirir.  Qeydetmə  serverləri  istifadəçilərin  qeydiyyatı  və  avtorizasiya 

funksiyalarını  yerinə  yetirir.  Bu  serverlər  istifadəçilərin  cari  yerini  qeyd  etməyə  imkan 

verməklə xidmətlərin də mobilliyini reallaşdırır. 

IMS 

standartlı 

konvergent 

telekommunikasiya 

şəbəkələrinin 

intellektual 

serverlərində  istifadəçilərin  dinamiki  servis  profillərini  özündə  əks  etdirən  abunəçi 

verilənləri bazası yerləşdirilir. Servis profilində  istifadəçilərin identifikatoru, registrasiya 

verilənləri,  məxsusi  xidmətlərinin  cari  parametrləri,  rouminq  üçün  məlumatları  və  s. 

aktual xarakteristikaları əks etdirilir. 

Beləliklə,  telekommunikasiya  infrastrukturunun  serverlər  bazasında  təşkili 

xidmətlərin konvergentliyi ilə yanaşı, şəbəkənin geniş miqyaslığını təmin edir. Şəbəkənin 

funksional  imkanları  həmin  intellektual  serverlərdə  reallaşdırılır.  Hər  biri  məxsusi 

təyinata  malik  olan  bu  cür  serverlərin  sayı  çox  ola  bilər  və  onlar  operatorun 

məqsədəuyğun seçdiyi qovşaqlarda yerləşdirilir. Mərkəzləşdirilmiş açıq verilənlər bazası 

şəbəkədə  inteqral  xidmətlər  yaratmaq  üçün  müxtəlif  təsnifatlı  abunəçilərin  ayrı-ayrı 

servislərdə iştirakı haqqında məlumatların əldə olunmasına, xidmətləri inzibati idarəetmə 

və billinq proseduralarının sadələşdirilməsinə imkan verir.