A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov

1.6-jadval 
100 kg xomashyo uchun Vanyukov pechining issiqlik balansi 
№ 
Kirish 
mDj 
% 
№ 
Chiqish 
mDj 
% 
1 Uglerodning 
yonishi 
51,4 
18,7 
1 
Yuqori sulfidlarning 
ajralishi 
31,8 
11,6 
2 
S ni SO2 ga 
yonishi 
82,6 
30,0 
2 
Gaz SO2 shaklidagi 
oltingugurtning paydo 
bo‘lishi 
34,4 
12,5 
3 
FeS ni FeO
ga oksidlani-
shi 
115,4 
42,0 
3 CaCO3 ning ajralishi 
5,86 
2,1 
4 FeO ning pay-
do bo‘lishi 
18,4 
6,7 
4 
Toshqol bilan 
77,2 
28,0 
5 Toshqolning 
paydo bo‘lishi 
3,87 
1,4 
5 
Shteyn bilan 
45,1 
16,4 
6 Ashyo bilan 
2,5 
0,9 
6 
Gaz bilan 
59,8 
21,7 
7 Klinker bilan 
0,17 
0,06 
7 Namning parchalanishi 14,45 
5,24 
8 
Havo bilan 
0,63 
0,23 
8 
Chang bilan 
1,68 
0,66 
9 
Boshqalar 
4,7 
1,7 
Jami 
275,0 
100 
Jami 
275 
100 

---

96 
Vanyukov jarayonidan ishlab chiqarish unumdorligini orttirishda foyda-
lanish, texnik kislorodni ishlatish va xomashyoni eritmaning ustiga yuklash ishlab 
chiqarish unumdorligini 100–150 t/m
2
sutkagacha olib chiqishi mumkin. VP ni 
emulsion jarayoni deyish mumkin, chunki unda xomashyodan to‘liq foydalanish, 
atrof-muhitni muhofaza qilish, texnologiyani avtomatlash va kompleks 
mexanizatsiyalash boshqa pechlarga qaraganda oson kechadi.
 
Vanyukov jarayonida moddalarning fizik-kimyoviy o‘zgarishlari KMEP 
jarayonida o‘tadigan reaksiyalarga mos keladi. Faqat bu jarayonda hamma 
reaksiyalar eritma ichida o‘tishi bilan ajralib turadi. Bu jarayonlar birikma va 
moddalarning ajralishi, sulfidlarning oksidlanishi, sulfid oksidlar bilan o‘zaro 
bog‘lanishlari va boshqalardir. Reaksiyalarning termodinamik tavsiflarini KMEP 
jarayonida o‘tadigan jarayonlar bilan baholash mumkin. Faqat eritmada yuqori 
harorat bo‘lgani, diffuzion koeffitsiyentlari kattaroqligi va eritmaning gaz bilan 
barbotaj bo‘lgani reaksiyalarning tezroq va to‘laroq oqib o‘tishiga olib keladi.
Jarayon natijasida sulfid-oksid emulsiyasi paydo bo‘ladi. Emulsiya cho‘kib, 
vannada shteyn va toshqolga ajraladi. Ajralish ularning har xil fizik-kimyoviy 
xususiyatlari natijasida boradi. Vanyukov jarayonida turli birikmalar qayta 
ishlanishi mumkin. Jarayonni oddiy shteyn, boyitilgan shteyn va xomaki mis olish 
darajasiga ham olib borishi mumkin hamda bu jarayon kelajakda yallig‘ 
pechlarning o‘rniga to‘liq qo‘llanilishi mumkin, desak hech ham mubolag‘a 
bo‘lmaydi.