A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov

7.9-rasm. Ko‘tarma va o‘ymaning yon qiyaligini nazorat qilish: 
a
-ko‘tarib yuruvchi lekalo yordamida; 
b
-ko‘tarib yuruvchi veshka yordamida; 
1
-lekalo;
2
-veshka; 
3
-konsol 
 
7.3 Yo‘l poyini mustahkamlash
Shamol, suv, harorati ta'sirida gruntlarning fizik xossasi o‘zgarishi 
natijasida yo‘l poyini yon qiyaligi buzilishi mumkin.
Yo‘l poyining yon qiyaligini mustahkamlovchi tadbirlar konstruksiyasi 
har xildir. Ular yon qiyalikning o‘lchami va qiyaligiga, tumanning ob-havo-
iqlim va gidrogeologik sharoitiga, gruntlarning xossasi va boshqa omillarga 
qarab tanlanadi. 
Yon qiyalik yuzasiga o‘simlik - o‘t qoplamasini xosil qilish. Eng sodda 
mustahkamlovchi hisoblanadi, ayrim hollarda yon qiyaliklarga daraxtlar va 
butalar ekib mustahkamlanadi. Grunt qatlamini bog‘lovchi bilan qayta ishlab, 
ayrim 
temirbeton 
elmentlar, 
sement-yoki 
asfaltbeton 
qoplama 
bilan 
mustahkamlash mumkin. 

---

122 
Eng ko‘p tarqalgan va samara beruvchi tadbir o‘t ekib o‘simlik qatlamini 
xosil qilishdir. Bunda ko‘pincha, yig‘ma panjarali temirbeton elemenlaridan 
iborat mustahkamlovchilardan foydalaniladi. Bunday konstruksiyalar odatda, 
chuqur o‘ymalar yoki baland ko‘tarmalarni mustahkamlashda qo‘llanadi. 
Yig‘ma yoki monolit temirbetonli himoyalovchi qatlamni xosil qilish, odatda, 
poymali yo‘l bo‘laklarida, ko‘priklarga olib keluvchilarda qo‘llaniladi. Tog‘li 
hududlarda nuragan tog‘ jinsili gruntlarning yon qiyaliklarini mustahkamlashda 
pnevmopurkash usulida qilingan beton qoplanadi. Tog‘li sharoitda gilli yoki 
qumli gruntlarda ko‘tarma va o‘ymaning yon qiyaliklari, ko‘pincha, har xil 
qalinlikdagi tosh materialli qatlamlar yoki donali tosh bilan mustahkamlanadi.