A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov
Yüklə 7,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1-botqoqlanishga qarshi qatlam; 2-o‘lchami 5-10 mm li shag’al yoki chaqiqtosh; 3-o‘lchami 20-40 mm li
- VI bob. TEKIS YOKI PAST-TEPALIK JOYLARDA KO‘TARMA VA O‘YMA QURISH 6.1 Ko‘tarmani qurish va o‘yma o‘yish usullari
|
5.11-rasm. Kapillyar to‘suvchi qatlam konstruksiyasining detali: 1-botqoqlanishga qarshi qatlam; 2-o‘lchami 5-10 mm li shag’al yoki chaqiqtosh; 3-o‘lchami 20-40 mm li 87 Kapillyar to‘suvchi qatlamni qurish quyidagi texnologik jarayonlardan iborat: ko’ndalang kesimini 30‰ dan kam qilmasdan tekislab, ko‘tarmaning yuzasini tayyorlash va yuqori qatlamni (30-40 sm) zichlashtirish koeffitsienti 1,0 dan ko‘pligini hisobga olib zichlashtirish; ko‘tarmani qabul qilish va uning zichligi va ko‘ndalang qiyaligini tekshirish; yo‘l poyining hamma kengligi bo‘yicha geotekstil polotnosini yotqizib, ostki botqoqlanishga qarshi qatlamni qurish; kapillyar to‘suvchi materialdan 20-40 mm qalinlikda qatlam qurish; geotekstil polotnosidan yuqori botqoqlanishga qarshi qatlam yotqizish; ko‘tarmaning yuqori qatlamiga grunt to‘kish; avval yengil katok, keyin og‘ir katok bilan hamma kapillyar to‘suvchi qatlamni zichlashtirish. Kapillyar to‘suvchi qatlamni qurish ishlari tugagandan so‘ng uning ustiga yo‘l poyining yuqori qismi uchun grunt to‘kish davom etadi. Suv o‘tkazmaydigan va kapillyar to‘suvchi qatlamlarni qurish natijasida yo‘l poyining yuqori qismida kam namlikni saqlashga erishiladi. Bu yo‘l to‘shamasida muzlashdan ko‘pchishning oldini oladi. Gruntlarning yuqori qatlamida elastiklik moduli oshishi natijasida qimmatbaho yo‘l to‘shamasi qalinligini kamaytirish mumkin bo‘ladi. VI bob. TEKIS YOKI PAST-TEPALIK JOYLARDA KO‘TARMA VA O‘YMA QURISH 6.1 Ko‘tarmani qurish va o‘yma o‘yish usullari Ko‘tarmalarni qurish, asosan, gruntlarni ketma-ket yotqizishdan iborat. Ko‘tarma quriladigan joyga olib kelingan grunt joyning relyefi, yo‘l poyi tuzilmasi va boshqa omillarga bog‘liq ma'lum tartib bilan yotqiziladi, bunda zichlashtirilgan ma'lum qalinlikdagi tekis qatlam xosil bo‘ladi. Grunt qatlami ustma-ust yotqizilib ko‘tarma kerakli balandlikkacha (loyiha belgisiga) yetqiziladi. Ko‘tarmani bunday qurish usuli qatlamlab yotqizish (6.1, a- rasm) usuli deb ataladi. Bu usulning asosiy afzaligi ko‘tarmaning har qanday qismida 88 talab qilingan zichlikka erishiladi. Bundan tashqari, gruntni qatlamlab yotqizish ko‘tarmani har xil gruntdan qurish imkonini beradi. Ko‘tarmani qatlamlab qurishda asosiy ishlar ikkita yo‘l bo‘lagida bir xil uzunlikda olib boriladi - birinchisida grunt qatlami xosil qilinadi, ikkinchisida zichlashtiriladi. Keyin bu jarayonlar joyi o‘zgartiriladi va ko‘tarma to‘liq ko‘tarilguncha davom ettiriladi. Yo‘l bo‘lagining uzunligi shunday tanlanadiki, bunda ko‘tarmani qurish smena davomida to‘liq tugatilishi kerak. Agar ko‘tarma baland bo‘lmasa yoki aksincha, katta balandlikda bo‘lsa, yo‘l bo‘lagining uzunligi boshqa tahlil bilan aniqlanadi, chunonchi issiq havoda va boshqalarda gruntning namligini saqlab, qo‘llanayotgan mashinalar uchun kerakli ish frontini ta'minlash ko‘zda tutiladi. Botqoqlik yoki qiyaligi katta bo‘lgan jarliklarni kesib o‘tadigan yo‘l bo‘laklarida yo‘l poyini qurishda gruntni qatlamlab yotqizib bo‘lmaydi. Bunday hollarda ko‘tarmani qurishning “boshidan” usuli (6.1, b- rasm) qo‘llanadi. Bu usulda ko‘tarma boshidan boshlab loyiha belgisigacha quriladi, uni to‘kish botqoqlik yoki jarlikning hamma bo‘lagi kesib o‘tmaguncha to‘xtovsiz bajariladi. Bu usulning asosiy kamchiligi - ko‘tarmani hamma balandligi bo‘yicha zichlashtirishning qiyinligidir. Grunt massasi va boshqa tabiiy omillar ta'siri (shuningdek, o‘tuvchi avtomobillar ta'siri) ostida ko‘tarmada asta-sekin cho‘kish ro‘y berishi natijasida zichlashish tugallanadi. Bu kamchilikni kamaytirish uchun ko‘tarmani qurishni kombinatsiyalashgan usulidan (6.1, v- rasm) foydalaniladi. Bundan maqsad - “boshidan” va “qatlamlab” usullarini birlashtirishdir. Masalan, botqoqlikda ko‘tarma qurishda uning ostki tubidan botqoqlikning yuqori qismigacha “boshidan” usuli bo‘yicha, yuza qismi esa qatlamlab quriladi. |