A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov

5.9-rasm. Sintetik plyonka bilan yo‘l to‘shamasini yo‘l poyidan 
 ajratish chizmasi: 
1
-yo‘l polotnosi; 
2
-changli qum yoki supes gruntli asosning qo‘shimcha qatlamchasi;
3
-sintetik plyonka; 
4
-asos 
 
Suvbug‘ o‘tkazmaydigan qatlam o‘rniga, shu maqsadda kapillyar 
to‘suvchi qatlam qurish ham mumkin. 
Kapillyar to‘suvchi qatlamlar (5.10-rasm) ko‘tarmalarda qoshidan 
hisoblab 1 m chuqurlikda hamma kengligi bo‘yicha joylashtiriladi. Bu 
qatlamlarni yotqizishdan maqsad - kapillyar suvlar ko‘tarilishining oldini olish. 
Kapillyar to‘suvchi qatlamlar o‘zida kapillyar suvlarining ko‘tarilishiga 
qarshilik qiladigan yirik shag’al, chaqiqtosh yoki shlakli (o‘lchami 5-10 mm dan 
katta) asosiy qatlamdan iborat. Kapillyar to‘suvchi qatlamlarni sho‘rhok 
gruntlarda qurilgan ko‘tarmalarda qurish muhim ahamiyatga ega. Kapillyar 
to‘suvchi qatlamlar ustiga va ostiga botqoqlanishga qarshi qatlam quriladi.

---

86 
5.10- rasm. Kapillyar to‘suvchi qatlamchalar: 
1
-yo‘l to‘shamasi; 
2
-yo‘l poyi grunti; 
3
-kapillyar to‘suvchi qatlamcha; 
4
-grunt suvlari 
sathi; 
5
-kapillyar suvlari hududi; 
6
-erkin suv hududi; 
Z
-qatlamchaning yotish 
chuqurligi 
Botqoqlanishga qarshi qatlam (5.11-rasm) yondirishdan hosil bo’lgan 
shlakdan, toza tosh maydasidan (0-5 mm), asbest sa'noati chiqindisidan va 
boshqa chirimaydigan materiallardan quriladi. Botqoqlanishga qarshi qatlam 
qalinligi 3-5 sm olinadi. Shag’alli toza qumda kapillyar ko‘tarilish balandligi 5 
sm dan oshmaydi. Botqoqlanishga qarshi qatlam materiallari kapillyar 
xususiyatga ega bo‘lmaydi, shuning uchun botqoqlanish ro‘y bersa ham, 
ularning qalinligi 10-15 sm dan oshmaydi. Botqoqlanishga qarshi qatlam hozirgi 
zamon materiallari sifatida har qanday gnotekstildan quriladi.