A. I. Karshibayev n. O. Ataullayev b. Sh. Narzullayev
Rivojlangan mamlakatlarda SHES
Yüklə 0,94 Mb.
|
|
Rivojlangan mamlakatlarda SHES.
Bugungi kunda mazkur muqobil energiya quvvatini ishlab chiqarish garbiy Yevropada ancha ommalashgan. Sababi, buning uchun tabiiy shart-sharoitlar mos bo‗lishi barobarida ushbu turdagi energiyaga talab ham ortib bormoqda. Zamonaviy SHESlar 3–4 m/s dan 25 m/s gacha bo‗lgan tezlikdagi shamol muhiti relefiga nisbatan 69
imkoniyatlarga ega bo‗lgan Gyermaniya hozirgi vaqtda shamol energiyasidan foydalanish bo‗yicha jahonda etakchilik qilmoqda. Mazkur mamlakatda so‗ngi yillarda 9000 MVt quvvatli SHESlaridan olishga erishgan va bu jarayon jadal davom etmoqda. Hozir Yevropa mamlakatlari sanoatining SHESlar bilan bog‗liq tarmoqlarida 60000 dan ziyod kishi doimiy ish bilan ta‘minlangan. 2020 yilga borib, Gyermaniya 20 foiz elektr energiyasini SHESlar yordamida ishlab chiqarishni rejalashtirgan. Yevropa Ittifoqining boshqa a‘zolari esa 180.000 MVt quvvatli SHESlar o‗rnatishni mo‗ljallayotgan bo‗lsa, Xitoy o‗zining milliy taraqqiyot dasturida 30.000 MVt quvvatga ega shunday stansiyalarni qurishni ko‗zlamoqda. Bulardan tashqari, Buyuk Britaniya, Norvegiya, Kanada, Hindiston, Yaponiya, Ispaniya, Yangi Zelandiya yaqin kelajakda shamol energetikasi sohasini maqsadli rivojlantirish bilan bog‗liq Davlat rejalari ishlab chiqqanligi haqida ma‘lumotlar bor. Xalqaro energetika agentligi taxminlariga ko‗ra, 2030 yilga borib sayyoramizda shamol energiyasiga bo‗lgan ehtiyoj 4800 gegavattni tashkil etadi. Masalaning boshqa bir tarafi ham bor, shamol energetikasini amaliyotga tatbiq etish bilan bog‗liq ayrim muammolar mavjud. Jumladan, shamol tabiatining beqaror ekanligi SHESlarda bir maromda energiya ishlab chiqarishga ta‘sir ko‗rsatadi. Shuni inobatga olgan holda, bunday elektr stansiyalarda quyosh batareyalaridan foydalanishni yo‗lga qo‗yish mumkin. Aynan shu yo‗l bilan noan‘anaviy elektr energiyasi to‗planadi va uzluksiz ta‘minotga erishiladi. Shuningdek, shaharlar yaqinidagi ko‗p sonli va zich joylashgan shamol inshootlari u yerdagi tabiiy havo almashinuviga putur etkazishi mumkin. Ulardan hosil bo‗ladigan mexanik va aerodinamik shovqinlar odamlarning aqliy faoliyatiga xalaqit berishi ham istesno etilmaydi. Bundan tashqari, mazkur stansiyalar faoliyati davomida o‗zidan past chastotali tebranishlar tarqatadi. Bu tebranishlar yaqin masofadagi binolarning devorlari va dyeraza oynalari mustahkamligini o‗ziga xos sinovdan o‗tkazadi. Umuman olganda, shamol energetikasi iqtisodiy taraqqiyot va ekologik soflikka xizmat qilishi ayni haqiqatdir. Mamlakatimizda ham bunday muqobil energiya manbalariga ehtiyoj bor. 70
shamol energiyasining yalpi imkoniyati 2,2 mln.t.n.e. deb baholanmoqda, uning texnikaviy imkoniyati esa – 0,427 mln.t.n.e.ga teng. Mamlakat hududining 75 foizi shamol kuchi yordamida energiya hosil qilish uchun foydalanishga yaroqsiz. Bunga tekis yerlar kiradi, u yerdagi shamol oqimlari mavsumiga bog‗liq. Shu bilan birga ikkita mintaqa Qoraqalpog‗iston Respublikasi va Toshkent viloyati shamol elektr stansiyalarini qurish uchun yaxshi sharoitlarga ega. Ta‘kidlanishicha, shamol energetikasiga eng ko‗p e‘tibor hamon Gyermaniya tomonidan qaratilmoqda, keyingi o‗rinlarda Ispaniya, Buyuk Britaniya va Fransiya bormoqda. Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|