A. I. Karshibayev n. O. Ataullayev b. Sh. Narzullayev

2.13. Rasm. SWOT tahlil matritsasi 

"S - strongs" maydoni tahlil qilinayotgan obyektning kuchli va ijobiy

tomonlarini muntazam ravishda aks ettiradi. Tahlil qilinayotgan obyektlar
turli xil va har xil jismoniy obyektlar (asboblar, mashinalari, texnologik
jarayonlar va hokazo), tashkiliy tuzilmalar (korxonalar, korxonalar va
boshqalar), obyektlarning individual xususiyatlari (ishlab chiqarishning
energiya samaradorligi, korxonada energiya boshqaruvi holati bo'lishi
mumkin) va boshqalardir.
"W - zaifliklar" maydoni tahlil qilinayotgan obyektning zaif
tomonlarini muntazam ravishda aks ettiradi.
"Mo'ljal haqida - Imkoniyatlar" sohasida, kuchlilar imkoniyatni
yanada kuchaytirish, imkonitatni yanada samarali amalga oshirish va
tahdidlarni bartaraf etish uchun mumkin bo'lgan alternativalar tahlil
qilinadi.
SWOT tahlil matritsasining "T - tahdidlari" sohasida tahlil qilingan
obyektlar uchun amallar ko'rib chiqiladi.
S – kuchlilar
О – imkoniyatlar
W – kuchsizlar
T – tahdidlar

---

---

116
Boshqarish san'ati kuchli muhitlardan foydalanish, tashqi muhitni

o'zgartirish va muvaffaqiyatga erishish uchun tahdidlar jarayonida
zaifliklarni kamaytirish kerak bo‘ladi.
SWOT tahlilining asosiy dastlabki bosqichlari, tashqi muhitni tahlil
qilish va uning kelgusidagi ishlarini bashoratlash maqsadida vaziyatni
rejalashtirish shakllari ko'rsatilgan.
2.14. Rasm. Tashqi muhitni tahlil qilish sxemasi 
Tashqi muhitning turli darajalarini tahlil qilishda quyidagilarni
e'tiborga olinishi mumkin.
QADAM omillarini tahlil qilayotganda, har bir omilni hisobga olish
kerak.
Ijtimoiy omillarni tahlil qilayotganda, turli yoshdagi kishilar sonini,
juftlarning oila a'zolarining munosabatlariga, odamlarning spirtli
ichimliklarga bo'lgan munosabatiga, sog'lom turmush tarziga va
boshqalarga e'tibor berish tavsiya etiladi.
Texnologik omillarni tahlil qilishda asosiy ishlab chiqarish
texnologiyasiga erishish darajasini aks ettiradi.
Iqtisodiy omillarni tahlil qilishda valyuta kurslari, kreditlarning foiz
stavkalari, inflyatsiya darajasi, iqtisodiy sikl (tiklanish yoki tushish davri),
veksellarda to'lovlar darajasiga e'tibor berish tavsiya etiladi.
Siyosiy omillarni tahlil qilganda, shartlar davlat tomonidan olib
borilayotgan siyosat, davlat hokimiyatining barqarorligi, qonunlar (soliq,
biznesni qo'llab-quvvatlash, ipoteka va boshqalar) bilan bog'liqdir.
Raqobat muhitini tahlil qilish uchun quyidagi ko'rsatkichlarni aniqlash
kerak:
Bashoratlash
Tashqi muhitni tahlil
qilish
SWOT - tahlil
Vaziyatli
rejalashtirish

---

---

117
-bozor hajmi, ya'ni savdolarning mumkin bo'lgan miqdori yoki xizmat

ko'rsatish muddati;
-asosiy iste'molchilar bozordagi segmentatsiyasi. Iste'molchilarning
asosiy guruhlarini aniqlash kerak, ular yo'naltirilgan bo'lishi kerak.
-bozorda tovarlar va xizmatlarning turlari marketing tadqiqotlari
yordamida amalga oshiriladi.
-raqobat tarkibini tahlil qilishda mahsulot yoki xizmatlarning ishlab
chiqaruvchilar va yetkazib beruvchilar sonini ajratib ko'rsatish kerak.
-ishlab chiqaruvchilar, yetkazib beruvchilar va iste'molchilarni
bog'laydigan shartli majburiyatlar va muayyan o'zaro talablarga e'tibor
berish tavsiya etiladi.
Tashqi muhitni tahlil qilish uchun asosiy qarorlar qabul qilinishi
lozim. SWOT-tahlil va tashqi muhit tahlili asosida vaziyatni rivojlanish
prognozlarini, harakat rejalarini tuzish mumkin (2.15-rasm).