A. M. Cabbarov Rəyçilər: f e. d., professor M. Y. Qazıyeva
Yüklə 2,39 Mb.
|
|
Çalışma 11. Mətni oxuyun. 1) Hippokrat haqqında öyrəndiklərinizi danışın. 2) To be və to have fellərinin keçmiş zaman formalarında işləndiyi cümlələri tapın. Упражнение 11. Прочтите текст. 1) Расскажите, что вы узнали о Гиппократе.
Hippocrates - «the Father of Medicine» Hippocrates was born in 460 B.C. on the island of Cos. He was the son of a doctor. Hippocrates studied medicine and then he went from town to town where he practised the art of medicine. It is known that he drove out the plague [pleıg] from Athens by lighting fires in the streets of the city. Hippocrates was known as an excellent doctor and a teacher of medicine. He established medical schools in Athens and in other towns. He wrote several books and many case histories. Hippocrates taught his pupils to examine the patient very attentively and to give him quick help. He created medicine on the basis of experience. He taught that every disease was a natural process and it had natural causes. Hippocrates treated diseases by exercise, massage, salt water baths, diet and suitable medicine. He observed diseases such as pneumonia, tuberculosis and malaria, and he added to the medical language such words as chronic, crisis, relapse and convalescence . One of Hippocrates’ theories was that the body had four fluids: blood, phlegm, yellow bile and black bile. Too much of one fluid, he thought, caused disease and the doctor had to restore the balance. And only two thousand years later this theory was proved incorrect. Hippocrates made medicine an art, a science and a profession. Hippocrates is the most famous of all the Greek doctors. He is often called «the Father of Medicine» and some of his ideas are still important. Doctors in many countries take the Hippocratic Oath. It is a collection of promises, written by Hippocrates, which forms the basis of the medical code of honour. The Oath of Hippocrates contains many of his basic thoughts and principles.
İNGİLİS DİLİNDƏ SAMİT SƏSLƏR СОГЛАСНЫЕ ЗВУКИ В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ İngilis dilində azərbaycan dilində olduğu kimi cingiltili və kar samitlər vardır. Biz samit səsləri sözün sonunda karlaşdırmağa öyrənmişik. İngilis dilində bunu etmək olmaz. В Английском языке, как и азербайджанском, есть звонкие и глухие согласные звуки. Мы привыкли оглушать согласные звуки в конце слов. В английском языке этого делать нельзя. Çalışma 1. Sözün sonunda kar və cingiltili səsdən asılı olaraq sözlərin mənalarını müqayisə edin. Упражнение 1. Сравните смысловые значения слов в зависимости от звонкого или глухого согласного звука в конце слова.
Çalışma 2. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 2. Прочтите следующие слова.
Упражнение 3. Прочтите следующие слова.
Çalışma 4. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 4. Прочтите следующие слова.
Çalışma 5. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 5. Прочтите следующие слова. begin, bag, coffee, agent, give, pencil, generation, central, centre Çalışma 6. Aşağıdakı elmlərin adlarını oxuyun və tərcümə edin. Упражнение 6. Прочтите и переведите названия следующих наук. history, physics, organic chemistry, normal anatomy, pathologic anatomy, topographic anatomy, biology, histology, physiology, surgery, therapy. Çalışma 7. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 7. Прочтите следующие слова.
Çalışma 8. Ürəyinizdə “Hipokrat andı” mətnini oxuyun. 1) Həkimin riayət eləməli olduğu etik prinsiplərdən söhbət gedən cümlələri tapın və ucadan oxuyun. 2) Ayrıl-mış sözləri oxuyun və tərcümə edin. Упражнение 8. Прочтите про себя текст «Клятва Гиппократа». 1) Найдите и прочтите вслух те предложения, где говорится об этических принципах, которые должен соблюдать врач. 2) Прочтите и переведите выделенные слова. The Hippocratic Oath I swear by Ароllо — the physician, by Asclepius Hygeia and Panaces, and I take to witness all the gods, and the goddesses, to keep according to my ability the following Oath. I will prescribe regimen for the good of my patients according to my ability and never do harm to anyone. I will not prescribe a deadly drug, nor give advice which may cause him death. In every house where I come I will enter only for the good of my patients, I will keep myself far from all intentional ill-doing, and especially from the pleasures of love with women or with men, be they free or slaves. All that may come to my knowledge in the exercise of my profession or outside of my profession, which must not be spread abroad, I will keep secret and will never reveal. If I keep this oath faithfully, may I enjoy my life and practise my art, respected by all men and in all times, but if I swerve from it or violate it, may the reverse be my lot. SÖZ VƏ FRAZA VURĞUSU
Çalışma 10. 1) Ürəyinizdə birinci iki abzası oxuyun və orta əsrlərdə hansı xəstəliklərin epidemiyalarının yayıldığını söyləyin. 2) Ayrılmış sözləri oxuyun 3) Mətnin sonuncu abzasını oxuyun və tərcümə edin. Oxuyarkən vurğu işarəsinə fikir verin. Упражнение 10. 1) Прочтите про себя первые два абзаца и скажите, эпидемии каких заболеваний были распространены в средние века. 2) Прочтите выделенные слова. 3) Прочтите вслух последний абзац текста и переведите его. При чтении обратите внимание на знаки ударения. The Middle Ages Man tried to protect health during the Middle Ages. Certain important health methods were used during this period. Epidemics of diph'theria, 'tytphold, fever, leprosy, influenza, bubonic plague and other diseases took millions of lives. Leprosy was spread for hundreds of years. This disease was controlled not by medical means. Poor lepers lived in special colonies, away from other people. This was a very important advance in public health during this period. During the 'Middle 'Ages 'plague killed 'many 'millions of 'people in Europe. In 1348 the 'Black 'Death 'struck 'Britain: 'nobody 'knew how to 'fight with the di'sease. The 'doctors advised 'people to 'run a'way from the affected 'areas. 'Everybody ag'reed that 'plague was 'god's 'punishment for the 'sins of 'man.
1.(Onun; его) house is small. 2. (Bizim; наша) room is large. 3. (Sizin; ваша) sister is in the cinema now. 4. (Onun; ее) brother has many interesting books. 5. (Mənim; моя) mother is a doctor. 6. (Onların; их) group is the best at the Institute. Çalışma 12. Boş yerləri şəxs və yiyəlik əvəzliklərinin lazımi forması ilə doldurun. Упражнение 12. Заполните пропуски нужной формой личных и притяжательных местоимений. 1. I have a sister. ... sister is a student, (my, her)... has many friends. (I, she)... friends come to ... place, (her, his, our, their) 2.... brother has many friends too. (my, his)... friends often come to ... house, (my, his, their, our) 3.... house is big. (my, our)... rooms are large, (his, its) 4. «Tell... about... mother and father,» said ... teacher, (him, us; your, our; his, our). DƏRS 3 УРОК З İNGİLİS SAİT VƏ SAMİT BİRLƏŞMƏLƏRİ NECƏ OXUNUR?
Çalışma 2. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 2. Прочтите следующие слова.
Çalışma 3. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 3. Прочтите следующие слова.
Çalışma 4. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 4. Прочтите следующие слова.
Çalışma 5. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 5. Прочтите следующие слова.
Çalışma 6. Aşağıdakı sözləri oxuyun. Упражнение 6. Прочтите следующие слова. Picture, high, night,newspaper, tension, measure, locomotion, grey, play, eighty, stay, lecture, decision, fracture, solution Developments of the Middle Ages A very important development during the Middle Ages was the hospital. Hospitals appeared in Ceylon early in the fifth century B.C. and in India in 260 B.C. hospitals were founded during the Middle Ages in Italy, France, England, Spain and other European countries. The number of hospital beds was not always an indication of hospital size, as usually great beds were used, and four or six patients were put on one bed. Hospitals were founded to treat the ill people. Another development during the Middle Ages was the foundation of Universities. Many of the great European Universities were founded during the thirteenth and fourteenth centuries. Biological sciences were taught in the universities. Students also studied the human body and some diseases.
Beləliklə, ingilis dilində sayıla bilən, məsələn: stul, karandaş kimi isimlər tək halda a (an) artikli ilə işlənir. Artikl ismin əvvəlində işlədilir. Əgər ismin təyini olarsa, o, təyinin qabağında işlənir. Söhbət danışana artıq məlum əşyadan gedirsə, onda the müəyyən artikli işlənir. Artikl ismin əlamətidir. O, vurğusuz olur, ondan sonra gələn sözlə birlikdə tələffüz olunur. Əgər artikl varsa, deməli ondan sonra və yaxud təyindən sonra isim gəlir. Əgər isimdən qabaq yiyəlik və yaxud işarə əvəzliyi gəlirsə, artikl işlənmir. Çalışma 13. Mətni oxuyun və tərcümə edin. Artiklərin ayrılmış isimlərlə işlənməsini və yaxud işlənməməsini izah edin. Упражнение 13. Прочтите и переведите текст. Объясните употребление или отсутствие артиклей перед выделенными именами существительными. Artists Study the Human Body Even in Roman times, people were afraid of dead bodies. Dissection, that is the cutting open of bodies to learn more about the various parts and how they work, was banned by religion and the law. This delayed the study of anatomy for over a thousand years. It is strange that the first effort to study the human body was made by Renaissance [rə'neısəns] artists such as Michelangelo, Raphael and Leonardo da Vinci. Leonardo wished to draw the body with more realism. So he carefully examined the shape of bones and muscles. He also dissected over thirty dead bodies and drew pictures of many internal organs, the veins and arteries. Studying the Human Body In the sixteenth century a doctor named Andreas Vesalius studied anatomy on dead bodies. He used corpses for his examinations. Vesalius was bom in Brussels, got his education as a doctor in Paris. Later he moved to Padua University where he became Professor of anatomy. In 1543 he published an illustrated book - «The Working of the Human Body». During the era of the fourteenth through seventeenth century the foundations of science and medicine were established. The art of surgery was improved by Ambroise Pare. Parecelsus became the father of twentieth-century chemotherapy. Andreas Vesalius made the study of anatomy a science based on direct observations. William Harvey, the English physician to King James, discovered the circulation of the blood and his countryman Thomas Sydenham developed the science of internal medicine. In 1675 Antony van Leeuwenhoek, a Dutch brewer invented the microscope and observed bacteria and protozoa. He also described microscopic organisms. Other important discoveries were made in the seventeenth century. These discoveries helped to understand and study the human body, especially the various digestive glands, blood circulation, sensory nerve endings, the structure and function of the ear, salivary glands and the structure of bones.
УРОК 4 İNGİLİS DİLİNDƏ HANSI SAİT VƏ SAMİT BİRLƏŞMƏLƏRİ UZUN SƏS VERİR
Çalışma 2. Aşağıdakı sözləri oxuyun . Упражнение 2. Прочтите следующие слова.
İstisna-исключения: palm [pa:m] (ovuc; ладон); calm [ka:m] (sakit;спокойный) Çalışma 3. Aşağıdakı atalar sözlərini və zərb məsəlləri oxuyun. Onlardan 4-nü seçin və tərcümə edin. Упражнение 3. Прочтите следующие пословицы и поговорки. Выберите и переведите 4 из них. 1. All is well that ends well. 2. Speaking without thinking is shooting without aim. 3. Be slow to promise and quick to perform. 4. It is never too late to learn. 5. Never try to kill two birds with one stone. Çalışma 4. Mətni oxuyun və onu tərcümə edin. Ayrılmış feli xəbərlərin hansı zamanda işləndiyini söyləyin. Упражнение 4. Прочтите переведите его. Скажите, в каком времени употреблены выделенные глаголы-сказуемые. An old man and sailor were once having a talk. The old man asked the sailor where his father had died. The sailor answered that his father and his grandfather and his grandfather's father had all died at sea. Then the old man said that the sea must be a dangerous place, and asked whether the sailor was not afraid of going to sea. The sailor said that he was not at all afraid, and asked where the old man’s father, grandfather and his grandfather’s father died. The old man answered that they had all died in their beds. The sailor then said that a bed must be a dangerous place, and asked the old man whether he was not afraid of going to bed. CİDDİ SÖZ SIRASI VƏ YAXUD “CÜMLƏ ÜZVLƏRİ YERİNDƏ OLMALIDIR” İngilis dili üçün ciddi söz sırası xarakterikdir, yəni hər bir cümlə üzvünün özünün müəyyən yeri var. Bunun səbəbi inkişaf etmiş cins, hal, şəxs şəkilçiləri sisteminin olmamasıdır.Cümlələrdə sözlər arasındakı qrammatik münasibət sözlərin və söz önlərinin köməyi ilə ifadə olunur. Belə ki, sadə geniş cümlədə mübtəda təyinlə xəbərdən əvvəldə durur, xəbərdən sonra tamamlıq gəlir. A. H.Tolsto-yun kəlamını yada salaq. “Cümlə üzvləri yerində olmalıdır: Fikrin kəskinliyi ismin təyininin dəqiqliyində , onun kəskinliyi hərəkəti felin psixoloji zəruriliyində olmalıdır” Azərbaycan və rus dilində hal şəkilçiləri hesabına fikrin əsas məzmununu dəyişəndə cümlə üzvlərinin yerini dəyişmək olar. Məsələn; Tələbələr anatomiya və fiziologiyanı öyrənirlər və anatomiya və fiziologiyanı tələbələr öyrənirlər. Студенты изучают анатомию и физиологию и Физиологию и анатомию изучают студенты cümlələri mənaca üst üstə düşür. İngilis dilində belə yerdəyişmələr mümkün deyil. Məsələn; The students study anatomy and physiology. cümləsinə nəzər salaq. Əgər mübtədadayla tamamlığın yerini dəyişsək, cəfəngiyyat alınar: Anatomy and physiology study the students. Anatomoya və fiziologiya tələbələri öyrənir. Bu ona görə baş verdi ki, anatomiya və fiziologiya sözləri cümlənin mübtədası yerində çıxış edir, cümlənin fəal yaradıcısı olur. Cümlənin mübtədası olan tələbə sözü isə cümlənin tamamlığı rolunda çıxış edir və hərəkət ona doğru yönəlir. СТРОГИЙ ПОРЯДОК СЛОВ, ИЛИ «ЧЛЕНЫ ПРЕДЛОЖЕНИЯ ДОЛЖНЫ БЫТЬ НА МЕСТАХ» Для английского предложения характерен твердый порядок слов, т.е. каждый член предложения имеет свое определенное место. К этому привело отсутствие развитой системы родовых, падежных и личных окончаний. Грамматические отношения между словами в предложении выражаются главным образом при помощи порядка слов и предлогов. Так, в простом распространенном предложении подлежащее с определениями стоит до сказуемого, за сказуемым следует дополнение. Обстоятельство, как правило, занимает место после дополнения. Вспомним высказывание А.Н. Толстого: «Члены предложения должны быть на местах: острота фразы должна быть в точности определения существительного, движение фразы — в психологической неизбежности глагола». В русском языке благодаря наличию падежных окончаний мы можем переставлять члены предложения, не меняя основного смысла высказывания. Например, предложения: Студенты изучают анатомию и физиологию и Физиологию и анатомию изучают студенты — совпадают по смыслу. В английском языке такие перестановки невозможны. Возьмем предложение The students study anatomy and physiology. Если подлежащее и дополнение поменять местами, то получится бессмыслица: Anatomy and physiology study the students. Анатомия и физиология изучают студентов. Произошло это потому, что слова anatomy and physiology, попав на первое место, стали подлежащим, т.е. активным деятелем предложения, а слово students, став дополнением, превратилось в объект действия. İngilis dilində təsdiq cümlələrində söz sırası Порядок слов в английском утвердительном предложении
Çalışma 5. İngilis dilində söz sırasının quruluşundan istifadə edərək, aşağıdakı cümlələri oxuyun və tərcümə edin. Упражнение 5. Прочтите и переведите следующие предложения, пользуясь схемой порядка слов в английском предложении. 1. Cocaine, a local anaesthetic, was discovered in the nineteenth century. 2. When the problem of pain was solved, the surgeons could carry out complicated operations. 3. The French chemist, physicist and bacteriologist Louis Pasteur discovered the «germ theory» of disease. 4. Robert Koch worked in the field of bacteriology and immunology. Çalışma 6. 1) Mətni oxuyun və ayrılmış sözləri tərcümə edin. 2) Mətnə nəzər yetirin. Mətndə aşağıdakı suallara cavab tapın. Упражнение 6. 1) Прочтите текст и переведите выделенные слова. 2) Просмотрите текст. Найдите в тексте ответы на следующие вопросы. 1. When was steady progress made in the health-related sciences? 2. What did G.B. Morgani explain? 3. What did Rene Laennec invent? 4. What do you know about the vaccination for smallpox? 5. What anaesthetics are used to relieve pain during operation?
The beginning of new theories of disease was stimulated by the first great pathologist Giovanni Battista Morgagni who explained the connection of the symptoms of disease in the living body with anatomical findings at autopsy. The English naval surgeon James Lind discovered the ways to treat scurvy. The great anatomist John Hunter became known as the founder of scientific surgery. The French physician Rene Laennec, with his invention of the stethoscope, extended the development of physical diagnosis, begun by Leopold Auenbrugger. At the end of the century immunology was introduced in the field of health conservation. In 1776 the vaccination for smallpox was discovered in England by Edward Jenner. With slight modification the same method is still used to provide smallpox immunity today. In 1799 Sir Humphry Davy discovered that nitrous oxide, or «laughing gas», helped to relieve pain when breathed into the lungs and could make people temporarily unconscious. Forty years later Michael Faraday found that ether had the same effect, and in 1846 a famous American surgeon of the time, John Warren, carried out a successive operation on a patient’s throat using ether as an anaesthetic. In the following year it was found that chloroform could relieve pain during childbirth.
Вопросы бывают четырех типов: общие, специальные, альтернативные и разделительные. Общими вопросами называются такие, на которые можно ответить yes или по. Такие вопросы начинаются с вспомогательного глагола. Например: Do you study anatomy at the Institute? Yes, I do. Did you study Latin last year? No, I didn't.
Where do you study? I study at Azerbaijan Medical University. When do you come to the Institute? I come to the Institute at 8.50.
Where do you study? I study at Azerbaijan Medical University. When do you come to the Institute? I come to the Institute at 8.50.
Do you live in Moscow or in Kiev? I live in Moscow. Альтернативные (выборочные) вопросы имеют целью выяснение отдельных подробностей выскАзывания. Такие вопросы по структуре похожи на общие вопросы и требуют полного ответа. Говорящему предлагается выбор одного из двух возможных вариантов. Например: Do you study anatomy or surgery in the first year? We study anatomy in the first year. Do you live in Moscow or in Kiev? I live in Moscow.
You had no lecture at 5 o’clock, had you? (Sizin axşam saat 5-də mühazirəniz var idi, elə deyilmi?) Разделительные вопросы имеют целью уточнение того или иного факта или обстоятельства и требуют краткого ответа. Например: You study English, don’t you? (Вы изучаете английский язык, не правда ли?) You had no lecture at 5 o’clock, had you? (У вас не было лекции в 5 часов вечера, не так ли?)
Çalışma 9. Aşağıdakı cümlələrə ümumi sual verin. Verilmiş suallara cavab verin. Nümunə: Professors deliver lectures at the Institute. Do professors deliver lectures at the Institute? Yes, they do. Упражнение 9. Поставьте общие вопросы к данным предложениям. Дайте ответы на заданные вопросы. Образец: Professors deliver lectures at the Institute. Do professors deliver lectures at the Institute? Yes, they do. 1. They have two children. 2. She has a brother. 3. The students are in the reading-hall. 4. My friends will go to the theatre tomorrow. 5. She went home an hour ago. Çalışma 10. Aşağıdakı cümlələrə xüsusi suallar verin. Suala mötərizədə verilmiş sual sözündən başlayın. Nümunə: I read books every day (what) What do I read every day? 1. She reads very quickly, (how) 2. I entered the Institute at the age of 18. (when) 3. He usually spends his holidays in the country, (where) 4.They will go to the Institute in the morning, (who) 5. We wake up at seven o’clock in the morning. (when) Упражнение 10. Поставьте специальные вопросы к следующим предложениям. Начинайте вопрос с вопросительного слова, данного в скобках. Образец: I read books every day (what) What do I read every day? 1. She reads very quickly, (how) 2. I entered the Institute at the age of 18. (when) 3. He usually spends his holidays in the country. (where)
Çalışma 11. Ayrılmış sözlərə sual verin. Упражнение 11. Поставьте вопросы к выделенным словам. 1. My brother entered the Institute last year. 2. We shall graduate from the Institute in six years. 3. All our students take an active part in social life. 4. Baku is his native town. 5. She is reading a book now. Çalışma 12. Bütün cümlə üzvlərinə sual verin. 1. Не is nineteen years old. 2. I shall become a doctor in six years. Упражнение 12. Поставьте вопросы ко всем членам предложения. 1. Не is nineteen years old. 2. I shall become a doctor in six years. Çalışma 13. Aşağıdakı suallara cavab verin. 1. Are you a student of the Medical Faculty? 2. You live in Baku, don’t you? 3. When were you born? 4. Where were you born? 5. Do you live in the hostel or at home? 6. Do you go to the library every day? Упражнение 13. Ответьте на следующие вопросы. 1. Are you a student of the Medical Faculty? 2. You live in Baku, don’t you? 3. When were you born? 4. Where were you born? 5. Do you live in the hostel or at home? 6. Do you go to the library every day? ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TEST TAPŞIRIQLARI КОНТРОЛЬНО-ОБОБЩАЮЩИЕ УПРАЖНЕНИЯ Çalışma 14. 1) Hansı sırada bütün sözlərdə oxunmayan hərflər var? 2) Hansı sırada bütün sözlərdə [  :] tələffüz olunur? 3) Hansı sırada bütün sözlərdə [a:] tələffüz olunur?
Упражнение 14. 1) В каком столбике во всех словах есть нечитающиеся буквы? 2) В каком столбике везде содержится звук [ :]? 3) В каком столбике везде содержится звук [a:]?
Çalışma 15. Hansı cümlələrdə işarələnmiş sözlərin xəbər olduğunu göstərin. Упражнение 15. Укажите, в каких предложениях выделенное слово является сказуемым. 1. The study of anatomy is very important. 2. The bones form the skeleton of the body. 3. Bones of the skeleton have many forms. 4. Physiologists study the functions of the body. 5. The Latin word «cranium» means the skull. 6. An experiment is a means of investigation. LEARNING TO UNDERSTAND A MEDICAL TEXT I. Anatomy LESSON ONE THE SKELETON
2. To be feilinin əsas formaları (Основные формы глагола to be) 3. Indefinite Məlum Növ (Active Voice) zaman formaları (Времена группы Indefinite (Active Voice)) I Hissə
Yüklə 2,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||