A. M. Cabbarov Rəyçilər: f e. d., professor M. Y. Qazıyeva


Часть II II hissəyə dair sözlər



Yüklə 2,39 Mb.
səhifə9/27
tarix04.01.2017
ölçüsü2,39 Mb.
#4497
növüDərslik
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   27
Часть II

II hissəyə dair sözlər

Слова к части I
digest [dı'd3est] v həzm etmək, пе­ре­ва­ри­вать (ся)

digestion [dı' d3est∫n] n həzm, пищеварение

digestive [di' d3estıv] а həzm, пи­ще­ва­ри­тель­­ный

feature ['fi:t∫ə] n xüsusiyyət, черта

mucous ['mju:kəs] а selikli, слизистый

line [laın] v sıralamaq, выстилать l

lining ['laınıŋ] n daxili örtük, внутренняя об­ол­оч­ка

secrete [sı'kri:t] v ifraz etmək, сек­ре­ти­ро­вать, выделять

secretion [sı'kri:n] n ifraz, секреция

longitudinal [lond3ı'tju:dın(ə)l] а uzununa, про­­дольный

lack [læk] v çatışmamaq, olmamaq не­хва­тать, отсут­ст­во­­вать

juice [d3u:s] n şirə, сок

saliva [sə'laıvə] n tüpürcək, selik, слюна

salivary ['sælıvərı] а selikli,слюнный

be situated [sıtju:eıtıd] v yerləşmək, быть рас­по­ложен­ным

communicate [kə'mju:nıkeıt] v ünsiyyətdə olmaq, сооб­щат­ься

Çalışmalar

Упражнения
Çalışma 1. –al, -ive, -ous suffikslərindən istifadə edə­rək, verilmiş sözlərdən sifət düzəldin və onları tər­cü­mə edin.

Упражнение 1. Образуйте от данных слов при­­­лагательные, используя суффиксы -al, -ive, -ous, и пе­ре­­ведите их.

abdomen, intestine, mucus, to digest, defence, fibre, chemistry, me­chanic, serum
Çalışma 2. B mətninə nəzər salın (10 dəq.) 1) Həzm sisteminin hansı elmi nöqtəyi–nəzərdən təsvirinin verildiyini söyləyin.

Упражнение 2. Просмотрите текст В (10 мин). 1) Ска­жите, с точки зрения какой науки дается описание пищеварительно системы.
Text В

The Digestive System



The digestive system consists of the digestive tract and digestive glands.

The digestive tract is some 8—10 m long and is divided into the follow­ing parts: oral cavity, pharynx, oesophagus, stomach, small intestine and large intestine. The structures of the different parts of the tract have some special features.

The wall of the greater part of the digestive tract consists of three coats: internal – mucous, middle –muscular, and the external – serous. The mucous coat is lined with the epithelium outside which is a connective tissue with a thin layer of smooth muscle fibres. The mucous coat is pink in colour because it has many blood vessels. The numerous small glands in this coat secrete a viscous coat of the digestive tract. It facilitates the movement of food and protects the mucous coat from the damage by solid particles of food and various chemical substances. One must re­member that the mucous coat of the digestive tract begins with the esoph­agus, contains lymph nodules which also have a protective function.

The greater part of the muscular coat of the digestive tract consists of two layers: an internal layer with circular muscle fibres and an external layer with longitudinal muscle fibres. The wall of the pharynx and the superior part of the esophagus, and the tongue and the soft palate all contain striated muscle tissue. It is the muscular coat of the other parts of the digestive tract that consists of smooth muscle tissue. Contractions of the muscular coat move food along the digestive tract.

The serous coat that covers the digestive organs in the abdominal cavity is called the peritoneum. The peritoneum has two layers, visceral and parietal. In the esophagus the serous layer is lacking and the outer coat is fibrous in nature.

The digestive glands secrete digestive juices that contain enzymes and some other substances which take part in the chemical processes of digestion.

In addition to the small glands in the mucous coat of the digestive tract, there are also large glands: the salivary glands, the liver and the pancreas. Though these glands are situated outside the digestive tract, they communicate with it through ducts.

Any part of the digestive tract and the digestive glands are equipped with nerve fibres and their endings. The nerves of the digestive glands regulate the secretion of digestive juices. It is known that the nervous system not only regulates the activity of each organ, but also coordi­nates their activities.


III hissə

Часть III

5-ci dərsə dair ümumiləşdirici yoxlama çalışmaları

Контрольно-обобщающие упражнения к уроку 5


Çalışma 1. it is... that qüvvətləndirici tərkibli cüm­­ləri tapın və onları tərcümə edin.

Упражнение 1. Найдите предложения с уси­ли­тель­­ной конструкцией it is ... that и переведите их.
1. It is known that the abdomen is the cavity of the body. 2. It is the liver that weighs about 1.5 kg. 3. It is essential to explain the anatomy of the digestive system. 4. It is the nervous system that regulates the activity of each organ. 5. It is the slippery mucus that protects the esophagus.
Çalışma 2. any əvəzliyinin “hər hansı” mənasında işləndiyi cümlələri tapın və tərcümə edin.

Упражнение 2. Найдите и переведите пред­ло­же­ния, в которых any имеет значение «любой».

1. Any lymph nodule of the mucous coat has a protective function. 2.Are there any blood vessels in the mucous coat? 3. Unlike the organs of the abdominal cavity the esophagus does not possess any serous layer. 4. Any digestive glands secrete digestive juices that contain special en­zymes. 5. Are there any large glands in the digestive system?
Çalışma 3. Təyin budaq cümlələrini tapın və tər­cü­mə edin.

Упражнение 3. Найдите и переведите оп­ре­де­ли­тельные придаточные пред­ложения.

1. The upper portion of the stomach which is called the fundus is at the top. 2. The stomach when it is full becomes pear-shaped. 3. The gastric juice is unusual for a body fluid as it is strongly acid. 4. The enzymes that the digestive juices contain take an active part in the process of digestion. 5. Nutrients are substances that help your body to grow and develop.


I hissə

Часть I

I hissəyə dair sözlər


urine ['juərın] n sidik, моча

urinary [ juərınərı] а sidik kisəsi, мочевой

urethra [ juə ri:θrə] n sidik kanalı, мочеиспуска­тельный ка­нал

ureter [juə 'ri:tə] n sidik axarı, мочеточник

excrete [eks'kri:t] v ayrılmaq, ifraz etmək, выделять

excretion [eks'kri:∫n] n ayrılma, ifraz, выделение, от­де­ле­ние, экскреция

fine [faın] а nazik, balaca,тонкий, мелкий

margin ['ma:d3ın] n zolağ, yer, край, полоса, грань

hilus ['haıləs] n orqanın girəcəyi, ворота органа (məsələn: ağ ciyərlər, напри­мер, лег­ких)

apex ['eıpeks] n kəllə, təpə, верхушка

fundus ['fΛndəs] n orqanın dibi, дно органа

numerous ['nju:mərəs] а müxtəlif, многочис­ленный

convey [kən'veı] v ötürmək, vermək, передават

straight [streıt] а düz, birbaşa, прямой

lumbar [lΛmbə] а bel nahiyyəsi, поясничный

straighten ['streıtn] out v düzəltmək, выпрямлять(ся), рас­пря­м­ляться)

bean-shaped а paxlaşəkilli forma, бобовидной формы



Çalışmalar

Упражнения
Çalışma 1. Nümunəyə əsasən a) Past indefinite; b) Future İndefinite zaman formalarında işlənən cümlələri ya­zın.

Упражнение 1. Напишите следующие пред­ло­же­ния в

a) Past Indefinite;

б) Future Indefinite согласно образцу.

Образец: Не must pass the examination in anatomy.

He had to pass the examination in anatomy.

He will have to pass the examination in anatomy.
1. The students may take all necessary textbooks from the Institute library. 2. He can help you with your translation. 3. You must repeat the material of the lec­tu­res before the examination. 4. They cannot translate the articles without a dictionary.
Çalışma 2. Buraxılmış yerləri Can, may, must, sho­uld, modal felləri ilə doldurun. I

Упражнение 2. Заполните пропуски мо­даль­ны­ми глаголами can, may, must, should.

1. In man, obstruction of the common duct… pro­duce abdominal symptoms and increase of serum amy­lase. 2. An ulcer …occur only on an epithelial or mu­co­sal surface. 3. Appendicitis …. be of different grades of in­tensity. 4. In an attack of acute appendicitis no food ... be taken by mouth and no water except in very small si­ps. 5. There was general agreement that the patient’s diet ... be rich in protein and carbohy­drates, but poor in fat.
Çalışma 3. Aşağıdakı cümlələlərdə modal felləri on­ların ekvivalentləri ilə əvəz edin.

Упражнение 3. Замените в следующих пред­ло­же­ниях модальные глаголы их эквивалентами.

1. The doctor says that you may walk. 2. The vit­a­mi­ns are substances which must be found in the diets of ani­mals in order that they can utilize the organic fo­od­st­uf­fs to best advantage. 3. When the appetite is impaired and nausea and vomiting are common, meals must be small and be given at frequent intervals. 4. With the dis­ap­pea­ra­nc­e of symp­toms the patient with infective he­patitis may le­ave his bed for purposes of toilet.
Çalışma 4. Aşağıdakı cümlələri tərcümə edin. Baş və budaq cümlələrdə feli xəbərin zamanını təyin edin.

Упражнение 4. Переведите следующие пред­ло­жения. Определите время глагола-сказуемого в глав­ных и придаточных предложениях.
1. When dehydration occurs from excessive vomi­ting, parenteral feeding will be used. 2. If the diagnosis is co­r­rect, the patient will be properly treated. 3. If coma dev­elops, the patient will be transferred to hospital as soon as possible. 4. If some infectious fever is diagnosed, the pati­ent is moved to the hospital in an ambulance. 5. If you ho­ld your breath, carbon dioxide will immediately begin to accumulate in the blood.
Çalışma 5. Aşağıdakı cümlələri oxuyun və tərcümə e­din. As sözünün hansı funksiyanı yerinə yetirdiyini təyin e­­din.

Упражнение 5. Прочтите и переведите сле­ду­ющие предложения. Опреде­лите, какую функцию вып­олняет слово as.

1. In the process of metabolism certain waste pro­duc­ts must be cast off as the body has no use for them. 2. The liver clears the body of bilirubin pigment which is produced as hemoglobin is broken down and red blood cells are destroyed. 3. Bile acts as an emulsifier, with deter gentlike effect on the fats in the duodenum. 4. The pharynx serves as a passage-way for air from the nasal cavity to the larynx as well as for food. 5. As the man sme­lls something he likes to eat, the gastric juice is poured out in large quantities.
Çalışma 6. Aşağıdakı cümlələri tərcümə edin. Since söz­ü­nün hansı funksiyanı yerinə yetirdiyini təyin edin.

Упражнение 6. Переведите следующие пред­ло­­жения. Определите, какую функцию выполняет сло­во since.

  1. Since penicillin was discovered a vast amount of information has been accumulated concerning its use. 2. Senna is a favourite cathartic, since it can be made up into a sweet mass. 3. Since the liver of poliki- lothermic ani­m­al­s is less demanding than that of mammals, the liver of the frog is generally used for different kinds of inve­st­ig­at­io­ns. 4. I have studied English since 2001.


Çalışma 7. Aşağıdakı cümlələrin oxunuşunu məşq e­din.

Упражнение 7. Отработайте чтение сле­ду­ю­щих предложений.

The 'urinary 'system is the /system | which ex’cretes the 'largest 'part of the 'waste 'products of the \bo­dy. It con’sists of the /kidneys, | right and \left |, the /ureters |, a 'tube from 'each /kidney |, which con’veys the 'urine to the \ bladder, | the /urethra |, a 'tube | which le­ads from the /bladder |, along which the 'urine is 'passed 'out of the \body.
Çalışma 8. Aşağıdakı suffikslərin və prefikslərin mə­­n­asını yadda saxlayın. Modelə uyğun olaraq törəmə söz­­­lər düzəldin və tərcümə edin.

Упражнение 8. Запомните значение ни­же­при­ве­­ден­ных суффиксов и пре­фиксов. Образуйте и пе­ре­­вед­и­те производные слова согласно модели. 1. a) –en mat­eria­l bildirən isimlərdən sifətlər əmələ gətirən wo­od ağac (isim)-wooden ağac (sifət), gold-qızıl wool yun, lead qurğuşun

b) –en ad bildirən əsaslardan fellər əmələ gətirir: deep dərin-to deepen dərinə getmək, strength güc, moist nəm, less daha az, straight düz, length uzunluq.



  1. a) -en — образует прилагательные от су­щест­ви­тел­ь­ных, обо­значающие материал: wood ağac, дерево wooden ağacdan düzəlmiş, де­ре­вя­н­ный.

gold золото, wool шерсть, lead свинец

b) -еn — образует глаголы от именных основ: de­ep dərin, глубокийto deepen dərinləşdirmək, углубляться).

Strength- güc,сила, moist- nəm, влага, less- az, мен­ьше, straight-düz, прямой, length-uzunluq, длина
Çalışma 9. Aşağıdakı sözlərin qruplarını oxuyun və tər­­cümə edin.

Упражнение 9. Прочтите и переведите сле­ду­ю­щие гнезда слов.

1. excrete, secrete, excretion, secretion, excretory, sec­retory; 2. urine, urinary, urethra, ureter, urea; 3. pelvis, pel­vic; 4. number, to number, numerous, numberless
Çalışma 10. A mətnini nəzərdən keçirin və mətndə si­dik sisteminin hansı hissələrinin təsvir olunduğunu söyləyin.

Упражнение 10. Просмотрите текст А и скажите, ка­кие части мочевой системы описаны в тексте.

Text А

The Urinary System


  1. The urinary system is the system which ex­cretes the largest part of the waste products of the body. It con­sis­ts of the kidneys, right and left, the ureters, a tube from each kidney which conveys the urine to the bladder, the urethra, a tube that leads from the bladder, along which the urine is passed out of the body.




  2. The kid­neys («renes» –

Latin) are pla­ced one on each si­de in the lumbar reg­ion of the spine, on the posterior ab­dominal wall, at the level of the twelfth tho­racic and first-se­cond lumbar ver­te­­brae. A kidney weighs about 150 grams and is covered by mem­bra­nes. The con­nec­tive tissue mem­brane which di­rectly adheres to the kidney is called the fib­rous capsule.

This capsule is surrounded by perirenal fat and is cal­led the adipose capsule. The kidneys are two bean-shaped organs.

The kidneys contain one mil­lion small tubes, which have to excrete products of metabolism and con­trol the concentrations of most of the constituents of body fluids. These small tubules make up the parenchyma of the kidney. They are very fine and may be of various shape. Since dissolved wastes may be excreted by diffusion through the various cell membranes there is little evidence that such excretion occurs.

  1. The inner margin of the kidney is known as the hilus. At the hilus the ureter which conveys urine is a tube about 30 cm long. When the ureter leaves the hilus it descends along the posterior abdominal wall into the cavity of the pelvis where it perforates the wall of the bladder and opens into its cavity. As the muscular coat of the ureter contracts it has to perform peristaltic movements.

4. The bladder is a reservoir for urine. It is situated in the cavity of the pelvis. The bladder has three parts: the superior part or apex, the middle part or body, and the inferior part or fundus. The wall of the bladder consists of three coatings — mucous, muscular and connective tissue, the mucous membrane of the bladder forms numerous folds. If the bladder fills, the folds of thegrnucous coat will straighten out. The mus­cular coat consists of three layers of smooth muscles which are able to extend in different directions. It should be known that the capacity of the bladder of an adult is about 350—500 ml.
Çalışma 11. A mətnini oxuyun və tərcümə edin. Üçüncü abzası yazılı tərcümə edin.

Упражнение 11. Прочтите и переведите текст А. Третий абзац переведите письменно.
Çalışma 12. A mətnində aşağıdakı suallara cavab tapın və onları oxuyun.

Упражнение 12. Найдите в тексте А ответы на следующие вопросы и считайте их.

  1. What are the parts of the urinary system? 2. Where are the kidneys placed? 3. What are the functions of the fine tubes which make up the parenchyma of the kidney? 4. What route does the ureter pass?


Çalışma13. A mətninə plan tərtib edin.

Упражнение 13. Составьте план текста А.
Çalışma 14. Sinonim cütlüklərini seçin.

Упражнение 14. Подберите пары синонимов.

to consist of, to excrete, fine, capacity, fundus, volume, bottom, to be made up of, to pass out, minute
Çalışma 15. Antonim cütlüklərini seçin.

Упражнение 15. Подберите пары антонимов.

to ascend, large, the same, to discover, inferior, superior, to cover, small, various, to descend
Çalışma 16. Cümlələri tərcümə edin. Ayrılmış sözlərin hansı nitq hissəsi olduğunu söyləyin. Onların mənalarını lüğətdə tapın.

Упражнение 16. Переведите предложения. Определите, какой частью речи являются выделенные слова. Найдите их значение в словаре.

1. The tubules which make up the parenchyma of the kidney are very fine. 2. The weather was fine on holidays. 3. As the bladder fills the folds of the mucous coat straighten out. 4. All higher animals have a backbone or vertebral column as it is called. 5. Smooth muscles form the muscular coat of internal organs such as esophagus, stomach and so on. They are also present as single cells or as cylindrical bundles of cells in the skin. 6. The muscular substance of the heart is known as myocardium.
Çalışma 17. Aşağıdakı cümlələrdə modal felləri və onların ekvivalentlərini tapın. Cümlələri tərcümə edin.

Упражнение 17. Найдите модальные глаголы и их эквиваленты в следующих предложениях. Пер­еве­ди­те предложения.

  1. All nitrogenous waste products must be thrown off by the body first because they are useless, second because in some instances they are poisonous.

  2. Many substances can affect the kidney epithelium so as to render it more or less reduced in ability to excrete urine. 3. Physiotherapeutic treatment of patients with chronic pyelonephritis should be advisable only in combination with medicamental therapy. 4. The kidney has to put back into the blood­stream all the materials that the body needs. 5. The process of filtration in the kidney is dependent upon the character of the membrane which may vary in permeability. 6. The effect of complex therapy in patients with chronic pyelo­nephritis may be only achieved when urodynamics is restored.


Çalışma 18. Aşağıdakı cümlələri tərcümə edin. As, since sözlərinin mənasını yadda saxlayın.

Упражнение 18. Переведите следующие предложения. Запомните значение слов as, since.

1. As the blood courses through the capillary glomeruli, the kidney cells take up water, salts and waste bodies.

2. Pathogenetic therapy includes such antiinf­lam­ma­­to­ry preparations, as salicylates, dichlorophene, lydasa, al­oe.

  1. The wastes are substances which are taken in with the foods or as foods. 4. The phenomena of coagulation have received great attention from phys­iologists since the earliest times. 5. Since the arterioles of each renal artery are small, blood passes through them slowly, but constantly. 6. Since plas­ma sodium concentration remained unchanged, the experiments establish the ability of cadmium to increase tubular sodium reabsorption.


Çalışma 19. Aşağıdakı cümlələri tərcümə edin. Hansı cümlələrdə indiki zaman formasında işlənən xəbərin gələcək zamanda tərcümə olunduğunu söyləyin.

Упражнение19. Переведите следующие предложения. Объясните, в каких случаях форма глагола-сказуемого в настоящем времени пе­ре­во­дит­ся будущим временем.
1. After the kidney down the ureter into the bladder. 2. When the man smells something that he likes to eat, the gastric juice will be poured out in large quantities. 3. If the kidney is diseased and cannot excrete urine, the amount of urea in the blood is increased. 4. When no nerve impulses go to the heart-muscle, it will not beat regularly and rhythmically. 5. When the sympathetic nerve in the neck of a rabbit is cut, the blood vessels in the ear on that side become very much dilated.
Çalışma 20. İngilis dilinə tərcümə edin

Упражнение 20. Переведите на английский язык.
1. Məhsul parçalanmasının əksər hissəsi or­qa­nizm­dən böyrəklər vasitəsilə ixrac olunur. 2. Böyrək pa­renximası müxtəlif formalı 1000000 kiçik bo­ru­cu­q­lar­dan ibarətdir. 3. Sidik kisəsi dolduqca selikli qişanın qat­ları açılır. 4. Sidik kisəsinin həcmi orta hesabla 300- 350 ml. təşkil edir.

1. Большая часть продуктов распада выводится из организма поч­ками. 2. Паренхима почки состоит из 1000000 маленьких трубочек, которые могут быть раз­лич­ной формы. 3. По мере того как мочевой пузырь на­полняется, складки слизистой оболочки рас­пра­в­ля­ют­ся. 4. Емкость мочевого пузыря составляет в сред­нем 350-500 мл.
Çalışma 21. Şəkil 6-dan istifadə edərək sidik ifrazatı sis­teminin orqanlarının adlarını çəkin

Упражнение 21. Назовите органы мо­че­вы­де­ли­тель­­ной системы, используя рис. 6.

II hissə


Yüklə 2,39 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   27




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin