A. M. Vəliyev Elmi redaktorlar: R. A. Səlimov, S. A. Sadıqova, T.Ə. Paşayev



Yüklə 17,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə60/182
tarix21.04.2017
ölçüsü17,41 Mb.
#14975
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   182

 

GƏLĐRLƏRĐN  ĐNDEKSLƏŞDĐRĐLMƏSĐ

 

–  istehlak  qiymətlərinin  artması  ilə  əlaqədar 

olaraq, 


vətəndaşların 

pul 

gəlirlərinin 

və 


əmanətlərinin  artırılmasının  dövlət  tərəfindən 

müəyyənləşdirilmiş 

mexanizmidir. 

Gəlirlərin 

indeksləşdirilməsinin məqsədi – vətəndaşların pul 

gəlirlərinin və əmanətlərinin alıcılıq qabiliyyətinin 

saxlanmasıdır. O həm uyğunlaşdırıla bilər, həm də 

müəyyən hallarda əhalinin gəlirlərini tənzimləyən 

digər 

dövlət 


metodları 

ilə 


(əmək 

haqqı 


səviyyəsinə, 

pensiya, 

təqaüd 

və 


sosial 

müavinətlərin  miqdarına  yenidən  baxılmaqla) 

dəyişdirilə  bilər.  Gəlirlərin  indeksləşdirilməsi 

obyektləri  aşağıdakılar  ola  bilər:  pensiya,  təqaüd, 

sosial  müavinətlər  (uşaqlı  ailələrə,  işsizlərə, 

müvəqqəti  əmək  qabiliyyətini  itirmişlərə  və  s.); 

mülkiyyət 

formasından 

asılı 

olmayaraq, 



müəssisələrin, idarələrin və təşkilatların işçilərinin 

əməyinin  ödənilməsi;  vətəndaşların  kommersiya 



banklarındakı  əmanətləri;  dövlət  istiqrazları  və 

digər  dövlət  qiymətli  kağızları,  sosial  sığorta 

təşkilatlarına 

ödəmələr 

və 

s. 


Gəlirlərin 

indeksləşdirilməsi  üçün  əsas  istehlak  qiymətləri 



indeksi  hesab  olunur.  Dünya  təcrübəsində 

gəlirlərin  indeksləşdirilməsinin  iki  əsas  forması 

mövcuddur – avtomatik və yarım avtomatik. 


 

232 


Gəlirlərin  avtomatik  indeksləşdirilməsində  əmək 

haqqı və digər gəlirlər proporsional olaraq artırılır. 

Gəlirlərin  yarım  avtomatik  indeksləşdirilməsi 

(müqavilə  ilə)  aşağıdakı  qaydada  aparılır:  dövlət 

səviyyəsində  alim-mütəxəssislər  cəlb  edilməklə, 

işverənlər, 

həmkarlar 

ittifaqı 

və 

hökumət 


orqanlarının  iştirakı  ilə  danışıqlar  aparılır. 

Danışıqların  nəticəsi  kollektiv  müqavilələrin 

bağlanması  üçün  sosial  müdafiənin  ən  aşağı 

həddini təyin edən tövsiyələr hesab edilir. Hər bir 

müəssisədə  işçilərin  müxtəlif  sosial  müdafiə 

tədbirlərini  nəzərə  alan  öz  daxili  kollektiv 

müqavilələri bağlanır. 

 

GƏLĐRLƏRĐN 



NATURA 

ŞƏKLĐNDƏ 

TƏKRAR  BÖLÜŞDÜRÜLMƏSĐ  HESABI

 



 

MHS-nin  hesabıdır.  Bu  hesabda  sərəncamda 



olan təshih edilmiş gəlir yaranır və pul formasında 

sərəncamında  qalan  gəlirlərdən  başqa,  bazar  və 

qeyri-bazar  məhsul  və  xidmətlər  şəklində  natura 

formasında sosial transferlər də daxil edilir.  

 

GƏLĐRLƏRĐN 

TƏKRAR 

BÖLÜŞDÜ-

RÜLMƏSĐ 

HESABI

 

– 



Milli 

hesablar 

sisteminin  hesabıdır,  institusional  vahidin  və  ya 

bölmələrin  əldə  etdiyi  ilkin  gəlirlərinin,  cari 

transferlərin  alınması  və  verilməsi  nəticəsində 

sərəncamda  qalan  gəlirlərə  necə  çevrilməsini 

göstərir.  Cari  transferlər  gəlir  vergisindən,  maddi 

qiyməlilərə  və  s.  vergilərdən,  sosial  sığortaya, 

dövlətin  və  ev  təsərrüfatlarına  xidmət  göstərən 

qeyri-kommersiya 

təşkilatlarının 

sosial 


transferlərinə 

üzvlük 


haqlarından, 

maddi 


yardımlardan, digər transferlərdən (həyat sığortası 

ilə  bağlı  olmayan  sığorta  mükafatları  və  sığorta 

iddiaları) ibarətdir. 

 

GƏLĐRLƏRĐN  TƏMƏRKÜZLƏŞMƏ  ĐN-



DEKSĐ  (CĐNĐ  ƏMSALI)

  –  gəlirlərin  bərabər 

ölçüdə  bölüşdürülməsi  xəttindən  onun  əhali 

arasında 

faktiki 


bölüşdürülməsi 

həcminin 

kənarlaşma  səviyyəsini  əks  etdirir.  Gəlirlər 

bərabər  bölüşdürüldükdə  Cini  əmsalı  0-a  yaxın 

olur;  əhalinin  polyarlaşması  səviyyəsi  artdıqca, 

əmsal 1-ə yaxınlaşır.  



 

GƏLMƏ 

VƏRƏQƏSĐNƏ 

QOŞULAN 

STATĐSTĐK 

UÇOT 

TALONU

 

– 



miqrasiyanın  cari  uçotunun  ilkin  sənədlərindən 

biridir.  Vətəndaşların  qeydə  alınması  zamanı 

pasport  işinin  aparılmasına  səlahiyyət  verilən 

şəxslər 


tərəfindən 

tərtib 


olunur. 

Talonda 


miqrasiyanın  axınları  və  miqrasiya  edənlərin 

tərkibi haqda toplu məlumatları almaq üçün zəruri 

olan 

məlumatlar 



verilir: 

miqrasiya 

edənin 

doğulduğu tarix və yer, milliyyəti, təhsili, haradan 



və  nə  vaxt  gəlib,  əvvəlki  yaşayış  yerində  harada 

və  nə  vəzifədə  işləmiş,  neçə  il  orada  yaşamış, 

nikah  vəziyyəti  və  ər  (arvadı)  ilə  və  ya  onsuz 

gəlib,  əgər  15  yaşınadək  uşaqlarla  gəlibsə,  onda 

hər 

valideynin 



talonunda 

uşaqların 

sayı, 

valideynlərdən  birinin  talonunda  isə  –  hər  bir 



gələn  uşağın  cinsi,  doğulduğu  il  və  ay  göstərilir. 

Ərazi  daxili  işlər  orqanları  ayda  1  dəfədən  az 

olmayaraq  doldurulmuş  talonları  işlənmək  üçün 

yerli statistik orqanlarına təqdim edirlər. 

 

GƏMĐ

  - 

yük  və  sərnişin  daşımaq,  təsərrüfat, 

elmi-tədqiqat,  ov,  idman,  turizm,  faydalı  qazıntı 

hasilatı, 

habelə 

hərbi 


məqsədlər 

ücün 


quraşdırılmış  suda  üzən  qurğudur.  Gəmilərin  adı 

dedikdə  istismarçı  tərəfindən  gəmiyə  şərti  olaraq 

verilmiş  ad  nəzərdə  tutulur.  Onların  tipi  texniki-

istehsal  göstəricilərinə  (registr  tutumu,  sərnişin 

tutumu,  gücü  və  s.)  uyğun  olaraq  gəmilərin 

qruplaşdırılmasıdır.  Gəminin  gücü  –  gəminin 

mühərrikinin  mexaniki  gücünü,  avar  vintinə 

ötürülən gücünü göstərir və kVt və ya At Gücü ilə 

ölçülür.  1  kVt=1.36  a.g  və  ya  1  a.g=0.735  kVt. 

Statstikada  gəminin  balans  dəyəri  inventar 

uçotunun muhasibat sənədlərinə uyğun olaraq ilin 

sonuna manatla göstərilir. 

 

GƏMĐ  BORTU  BOYUNCA  FRANKO

 

(…yükləmə 

limanının 

adı), 

FAS 

(Free 

Alongside  Ship  (...  named  port  of  shipment))  - 

«Gəmi  bortu  boyunca  franko»  termininin  mənası 

odur  ki,  satıcı  malı  razılaşdırılmış  yükləmə 

limanına  gətirir  və  onu  gəmi  bortu  boyunca 

sahildə  və  ya  lixterlərdə  yerləşdirdikdə,  öz 

öhdəliyini yerinə yetirmiş olur. Bu andan etibarən, 

malların  itkisi  və  ya  korlanması  üzrə  bütün 

xərcləri  və  zərərləri  alıcı  ödəyir.  FAS  şərtində 

tələb 

olunur 


ki, 

malın 


ixrac 

gömrük 


rəsmiləşdirilməsini 

satıcı 


yerinə 

yetirsin. 

“Đnkoterms”in əvvəlki nəşrlərində malın ixracının 

gömrük rəsmiləşdirilməsi öhdəliyi alıcının üzərinə 

düşürdü.  Lakin  əgər  tərəflər  malın  ixrac  gömrük 

rəsmiləşdirilməsi üzrə öhdəliyi alıcının öz üzərinə 

götürməsini  istəyirlərsə,  o  zaman  bu,  alqı-satqı 

müqaviləsinə  müvafiq  əlavədə  dəqiq  qeyd 

edilməlidir. 

Bu  termin  yalnız  dəniz  və  ya  daxili  su  nəqliyyatı 

ilə malın daşınması zamanı tətbiq edilə bilər. 

 

GƏMĐDƏN 



GÖNDƏRĐŞ

 

(... 

təyinat 

limanının  adı),  DES  (Delivered  Ex  Ship  (... 

named  port  of  destination))  -  mənası  odur  ki, 

satıcı idxal gömrük rəsmiləşdirilməsini keçməmiş 

malı  razılaşdırılmış  təyinat  limanında  gəminin 

bortunda alıcıya təhvil verdiyi zaman çatdırılmanı 

yerinə  yetirmiş  sayılır.  Malın  boşaldılması  anına 

qədər  təyinat  limanına  malın  çatdırılması  üzrə 



 

233


bütün  xərcləri  və  məsuliyyəti  satıcı  çəkməlidir. 

Əgər  tərəflər  malın  boşaldılması  üzrə  xərcləri  və 

məsuliyyəti  satıcının  öz  öhdəliyinə  götürməsini 

istəyirlərsə,  o  zaman  DEQ  (gəminin  yan  aldığı 

körpüdən göndəriş) termini tətbiq edilməlidir. 

Bu  termin  yalnız  dəniz  və  ya  daxili  su  nəqliyyatı 

vasitəsilə  daşınmalar  zamanı  və  ya  mal  təyinat 

limanına 

gəmidə 

gətirilən 



zaman 

qarışıq 


daşınmalarda tətbiq edilə bilər. 

 

GƏMĐLƏRĐN  FRAXTI  (KĐRAYƏLƏN-



MƏSĐ)

  –  yük  daşınması  üçün  gəmilərin  kirayə 

edilməsi  haqqında  fraxt  (çarter)  müqaviləsinin 

bağlanmasıdır.  Çarter  gəmi  sahibi  ilə  kirayəçi 

arasında  bütün  gəminin  və  ya  onun  bir  hissəsinin 

müəyyən  reys  və  ya  müddətə  kirayə  edilməsi 

haqqında  tərtib  edilir  və  onda,  tərəflərin  adları 

(gəmini  kirayəyə  verən  və  kirayəçi),  onların 

olduqları  yer,  kirayənin  miqdarı,  gəmi  və  yükün 

xüsusiyyətləri  və  s.  qeyd  olunur.  Kirayəçi  – 

kirayələmə  müqaviləsi  üzrə  müəyyən  məbləğə, 

müəyyən  yükün  kirayələnmiş  gəmidə  və  ya  onun 

bir  hissəsində  dəniz  yolu  ilə  daşınmasına  hüququ 

olan 


şəxsdir. 

Gəmini 


kirayəyə 

verən 


– 

kirayələnmə  müqaviləsi  üzrə  yük  daşınması  üçün 

gəmini,  onun  bir  hissəsini  və  ya  konkret  gəmi 

yerini verən şəxsdir. Fraxt – yükün dəniz yolu ilə 

daşınmasının ödəniş haqqıdır. 

 

GƏMĐNĐN  YAN  ALDIĞI  KÖRPÜDƏN 



GÖNDƏRĐŞ

  (...  təyinat  limanının  adı),  DEQ 

(Delivered  Ex  Quay  (...  named  port  of 

destination) - mənası odur ki, satıcı idxal gömrük 

rəsmiləşdirilməsindən 

keçməyən 

malı 


razılaşdırılmış  təyinat  limanında  gəminin  yan 

aldığı  körpüdə  alıcıya  təhvil  verdiyi  zaman 

çatdırılmanı  yerinə  yetirmiş  sayılır.  Satıcı  malın 

daşınması  və  gəminin  yan  aldığı  körpüyə 

boşaldılması  ilə  bağlı  bütün  risk  və  xərcləri 

çəkməlidir.  DEQ  (gəminin  yan  aldığı  körpüdən 

göndəriş)  termini  alıcının  üzərinə  idxal  gömrük 

rəsmiləşdirilməsi,  eləcə  də  rüsum,  vergi  və  idxal 

zamanı  digər  yığımların  ödənilməsi  öhdəliyini 

qoyur. 


Lakin tərəflər malın idxalı üzrə xərclərin hamısını 

və  ya  bir  hissəsinin  satıcının  öz  üzərinə 

götürməsini  istəyirlərsə,  o  zaman  bu,  alqı-satqı 

müqaviləsinə  müvafiq  əlavədə  dəqiq  qeyd 

edilməlidir. 

Bu  termin  yalnız  dəniz  və  ya  daxili  su  nəqliyyatı 

vasitəsilə  daşınmalar  zamanı  və  ya  mal  təyinat 

limanında  gəmidən  gəminin  yan  aldığı  körpüyə 

boşaldılan zaman qarışıq daşınmalarda tətbiq edilə 

bilər.  Əgər  tərəflər  malın  limanda  gəminin  yan 

aldığı  körpüdən  digər  yerə  (anbara,  terminala  və 

s.) və ya limandan kənarda yerdəyişməsi ilə bağlı 

məsuliyyət  və  xərcləri  satıcının  öhdəliklərinə 

daxil  etmək  istəyərlərsə,  o  zaman  DDU  (rüsum 

ödənilmədən 

göndəriş) 

və 

DDP 


(rüsum 

ödənilməklə 

göndəriş) 

terminləri 

istifadə 

edilməlidir. 

 

GƏMĐNĐN  YÜKDAŞIMA  QABĐLĐYYƏ-

TĐNDƏN  ĐSTĐFADƏ  ƏMSALI

  –  nəqliyyat 

gəmisində  yükdaşıma  qabiliyyətindən  istifadə 

dərəcəsidir. Hesabat dövrü ərzində gəmi ilə yerinə 

yetirilmiş  yük  dövriyyəsinin  (ton-millərlə  və  ya 

ton-kilometrlərlə), bu dövr ərzində limanda boş və 

ya  yüklənmiş  vəziyyətdə  olan  gəmilərin  yolda 

olma vaxtına (ton-millərlə və ya ton-kilometrlərlə) 

nisbəti ilə müəyyənləşdirilir.  



 

GƏNC  ƏHALĐ  –  əhalinin  yaş  strukturunun 

ümumiləşdirilmiş  xarakteristikasıdır  ki,  burada 

uşaqların  xüsusi  çəkisi  çox,  ahıl  və  qoca 

adamların  payı  isə  azdır.  BMT-nin  təsnifatına 

görə, gənc əhali o əhali sayılır ki, onda 65 və daha 

yuxarı  yaşda  olan  şəxslər  4%-dən  az  təşkil  edir. 

Əhalinin  təkrar  istehsalının  daxili  qarşılıqlı 

əlaqələrində  gənc  əhali  yüksək  doğum  və  ölüm 

səviyyələrinin  saxlanılmasının  nəticəsidir,  yaş 

piramidasının  konfiqurasiyası  isə  enli  oturacağa 

və  daralmış  təpəyə  malikdir.  Gənc  əhali  üçün 

əhalinin yüksək artım templəri səciyyəvidir. 

 

GĐRĐŞ BAZA MƏLUMATLARI

 – müşahidə 

obyektləri  tərəfindən  elektron  şəklində  verilən 

statistik hesabat blanklarından məlumatların daxil 

edilməsi 

və 

ya 


fayllardan 

məlumatların 

yüklənməsindən sonra informasiyaları qəbul edən 

məlumatlar bazasıdır. 



 

GĐRĐŞ  NÖQTƏSĐ

  (proqramlaşdırmada)  – 

əməliyyatçının  simvolik  adı,  işarəsi  və  ya 

ünvanıdır.  Onun  vasitəsilə  proqramlar  üçün 

mümkün olan (altproqramlar, modullar, bölmələr, 

fazalar,  qaydalar)  müstəqil  proqram  vahidlərinin 

çıxışı zamanı müraciətin idarəetmə vasitəsidir. 



 

GĐRĐŞ-ÇIXIŞ 

QURĞUSU

 

giriş 



məlumatlarının 

və 


proqramlarının 

EHM–in 


yaddaşına daxil edilməsini, həmçinin əlifba-rəqəm 

və  qrafik  məlumatların  alınmasını  həyata  keçirən 

qurğudur. 

 

GĐROV

  –  borclu  tərəfindən  qəbul  edilmiş 

vəzifələrin  yerinə  yetirilməsinin  təmin  edilməsi 

qismində  ona  verilmiş  əmlaka  münasibətdə, 

kreditorun  müəyyən  hüquqlarını  birləşdirən, 

sazişin  şərtlərinin  yerinə  yetirilməsinə  təminatın 

növüdür.  Əmlak  üzərində  girov  hüququna  malik 

olan  kreditor  girov  alan,  özünə  və  ya  digər  şəxsə 

(onun razılığı ilə) məxsus olan mülkü girov verən 

borclu  isə  girov  verən  adlanır.  Qanunla  qadağan 


 

234 


edilən  xüsusi  hüquqların (aliment  haqqında  tələb, 

səhhətə  vurulmuş  zərərin  əvəzinin  ödənilməsi  və 

s.)  başqasına  güzəştə  gedilməsi  istisna  olmaqla, 

girov  əşyası  kimi  bütün  əmlak  çıxış  edə  bilər. 

Girov  haqqında  müqavilə yazılı  formada  bağlanır 

və  girova  qoyulmuş  əşya,  onun  qiyməti, 

mövcudluğu,  ölçüsü  və  vəzifələrinin  yerinə 

yetirilməsi  müddəti  göstərilir.  Girov  əmlakı  həm 

əmlakın  fiziki  verilməsi,  həm  də  onsuz,  yəni 

verilmədən 

(daşınmaz 

əmlak 


girov-ipoteka) 

həyata  keçirilə  bilər.  Borclu  vəzifələrini  yerinə 

yetirmədiyi  təqdirdə,  girov  alan  kreditor  girova 

qoyulmuş 

əmlakın 

satılması 

yolu 

ilə 


kompensasiya  (gəlir)  əldə  etmək  hüququna 

malikdir.  Girov  qoyanın  öz  vəzifələrini  yerinə 

yetirməsi  girov  müqaviləsində  natura  şəklində 

deyil, 


dəyər 

ifadəsində 

göstərilir. 

Girov 


dövriyyədə  olur,  yalnız  borcun  qaytarılma  vaxtı 

çatarkən  müştərinin  ödəmə  qabiliyyəti  aşağı 

olduqda, satış üçün təklif oluna bilər, yəni borclu 

əmlakdan  təsərrüfat  fəaliyyətinin  aparılması  üçün 

istifadə etmə hüququna malikdir və eyni zamanda 

istər  onun  üçün,  istərsə  də  kreditor  üçün  riskin 

səviyyəsi azalır. 

 

GĐROVLA  BORC 

–  banklar  tərəfindən  açılan 

və müştəriyə aid olan mal, ya da qiymətli kağızlar 

(daşınan  əmlaka)  hüququna  zəmanətlə  girova 

verilən kreditdir.   



 

“GĐZLĐ  (KÖLGƏ)  ĐQTĐSADĐYYAT”

 –  1) 


məcmu  məlumatlarda  öz  əksini  tapmayan, 

“ənənəvi  müşahidə  metodları  ilə  müşahidə 

olunmayan”  iqtisadiyyatın  bir  hissəsidir.  Gizli 

iqtisadiyyat  MHS-93-də  iqtisadiyyatda  qanuni 

fəaliyyət  olmaqla  aşağıdakı  səbəblərə  görə 

məlumatların  gizlədilməsi  kimi  başa  düşülür: 

gəlir, əlavə  dəyər  və  digər vergilərini ödəməkdən 

yayınma;  sosial  sığorta  ayırmalarını  ödəməkdən 

yayınma;  qanunvericiliklə  müəyyən  olunmuş 

standartlarda,  məsələn,  əməyin  ödənilməsinin 

minimum  əmək  haqqı  ilə  uzlaşması,  iş  vaxtının 

uzunluğu,  təhlükəsizlik  və  sanitariya  normalarına 

uyğunluq 

baxımından 

yayınma; 

müəyyənləşdirilmiş 

inzibati 

qaydalardan, 

cümlədən  statistika  və  digər  inzibati  hesabatların 



doldurulmasından  yayınma.  Gizli  iqtisadiyyat 

aşağıdakı  formalarda  özünü  göstərir:  statistik 

hallarda  –  hesabatın  təqdim  olunmaması,  aktual 

olmayan 


informasiyanın 

təqdim 


olunması, 

qeydiyyatdan  keçməmək,  məlumatları  bilərəkdən 

təhrif etmək. Statistikada gizli iqtisadiyyat termini 

ilə  yanaşı,  müşahidə  olunmayan  iqtisadiyyatın 

“qeyri-qanuni”,  “qeyri-formal”  istehsal  (xidmət) 

və “ev təsərrüfatlarının öz istehlakı üçün” istehsalı 

da istifadə olunur. 2) qanunla qadağan olunmayan 

mal  və  xidmətlər  istehsalı  ilə  məşğul  olan,  lakin 

müəyyən  səbəblərə  görə  fəaliyyətini  dövlət 

orqanlarından 

gizlədən 

istehsal 

vahidlərinin 

məcmusudur.  Bu  vahidlər  tərəfindən  fəaliyyətləri 

barədə  məlumatların  gizlədilməsi  və  ya  təhrif 

edilməsinə aşağıdakılar səbəb ola bilər: 

-  vergilər  və  sosial  təminat  ödəmələrindən  boyun 

qaçırmaq; 

qanunvericiliklə 



müəyyən 

olunmuş 


bəzi 

standartlara  (minimum  əmək  haqqı,  iş  vaxtı, 

əməyin  təhlükəsizliyi  və  sanitar  normaları  və  s.) 

riayət olunmaması; 

-  müəyyən  inzibati  proseduralardan  (statistik  və 

digər  hesabatların  təqdim  edilməsi)  boyun 

qaçırmaq. 

Gizli  fəaliyyət  nəticəsində  real  və  iqtisadi 

əhəmiyyət  kəsb  edən  həcmlərdə  məhsul  və 

xidmətlər  istehsal  olunursa,  bu  fəaliyyət  istehsal 

sərhədlərinə daxil edilir və Milli Hesablar Sistemi 

göstəricilərində nəzərə alınmalıdır. 

Gizli  istehsal  qeyri-qanuni  və  qeyri-formal 

istehsalla 

birlikdə 

müşahidə 

olunmayan 

iqtisadiyyatı təşkil edir. 



 

GĐZLĐ 

CĐNAYƏTKARLIQ

 

– 



real 

cinayətkarlığın 

müəyyən 


səbəblər 

üzündən 


statistikada  uçota  alınmayan  hissəsinin  qeydə 

alınması üçün qəbul edilmiş şərti anlayışdır. 



 

GÖMRÜK  ANBARI

  –  (I)  -  malların,  gömrük 

rüsumu və vergilər ödənilmədən, həmçinin onlara 

ticarət siyasəti tədbirləri tətbiq edilmədən, gömrük 

nəzarəti  altında  olan  ərazidə  gömrük  nəzarəti 

altında 

saxlanılmasından 

ibarət 

gömrük 


qaydalarıdır. 

(II)  -  malların  saxlanıla  biləcəyi,  gömrük 

orqanları  tərəfindən  bəyənilən  və  nəzarət  olunan 

istənilən  yerdir.  Anbarlaşdırmanın  belə  üsulları 

aşağıdakı 

malların 

gömrük 


anbarlarında 

saxlanmasına imkan verir: 

-  AĐ-yə  üzv  ölkələrin  malları  hesab  olunmayan, 

idxal  rüsumları  və  ya  ticarət  siyasəti  tədbirlərinə 

məruz qalmamış əmtəələr; 

-  AĐ-yə  üzv  dövlətlərin  mallarıdır  və  bunlar  üçün 

AĐ-nin  xüsusi  qaydasında  nəzərdə  tutulur  ki, 

onların  gömrük  anbarlarında  yerləşdirilməsi 

malların  ixracı  ilə  əlaqədar  tədbirlərin  tətbiq 

edilməsinə  səbəb  olacaqdır.  Müəyyən  edilmiş 

şərtlərlə, 

mallar 


gömrük 

anbarlarında 

yerləşdirilməməklə də gömrük qaydalarına məruz 

qala bilər. 



 

GÖMRÜK BƏYANETMƏSĐ

 – xarici iqtisadi 

fəaliyyəti  tənzimləyən  dövlət  üsullarından  biridir. 

Gömrük sərhədindən keçirilən mallar və nəqliyyat 

vasitələri  və  ya  aid  olduğu  gömrük  rejimi 

dəyişdirilən  mallar  və  nəqliyyat  vasitələri,  habelə 

Azərbaycan 

Respublikasının 

qanunvericilik 



 

235


aktları  ilə  müəyyən  olunan  digər  hallarda  mallar 

və  nəqliyyat  vasitələri  haqqında  Azərbaycan 

Respublikası gömrük orqanlarına verilən sənəddir. 

Bəyanetmə  müəyyən  olunmuş  formada  (yazılı, 

şifahi,  elektron  cihazlar  vasitəsilə  və  digər 

formalarda) mallar və nəqliyyat vasitələri, onların 

gömrük  rejimi  haqqında  və  gömrük  məqsədləri 

üçün  lazım  olan  digər  dəqiq  məlumatların 

verilməsi  yolu  ilə  həyata  keçirilir.  Gömrük 

bəyanetməsində  xarici  ticarət  əməliyyatlarının 

növü, əmtəəni göndərən və alan, ödəmə valyutası, 

ümumi  faktura  dəyəri  və  əmtəələrin  mahiyyətini 

və 

valyuta 


gəlirlərinin 

əldə 


edilməsinin 

xüsusiyyətlərini  açıqlayan  digər  məlumatlar 

göstərilir.  Bu  və  digər  məlumatlar  xarici  ticarətin 

gömrük 


statistikası 

üzrə 


rəsmi 

nəşrlərin 

formalaşdırılmasını təmin edir. 

Azərbaycan 

Respublikasında 

bəyanetmə 

formasını  və  qaydalarını,  həmçinin  gömrük 

məqsədləri 

üçün 

lazım 


olan 

məlumatların 

siyahısını  Dövlət  Gömrük  Komitəsi  müəyyən 

edir. 


Mallar  onların  gömrük  rəsmiləşdirilməsini həyata 

keçirən  Azərbaycan  Respublikasının  gömrük 

orqanına bəyan edilir. 

Dəniz,  çay  və  hava  gəmiləri  Azərbaycan 

Respublikasının  gömrük  ərazisində,  gəldikləri  su 

və  ya  hava  limanında,  yaxud  Azərbaycan 

Respublikası  gömrük  ərazisindən  yola  düşdükləri 

su və ya hava limanında bəyan edilir.  

Boş  nəqliyyat  vasitələri  və  sərnişin  daşıyan 

nəqliyyat  vasitələri  Azərbaycan  Respublikasının 

gömrük  sərhədini  keçərkən  bəyannamə  təqdim 

edirlər.  



Yüklə 17,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   182




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin