A qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti maktabgacha ta

 7 – mavzu Bog‘langan nutqni ontogenetik rivojianishi 
1. Bog‘langan nutq psixologik va lingvistik o‘rganish ob‘yekti sifatida, uni
shakllanish bosqichlari, rivojlanish jarayonida bog‘langanlik shakllarinin 
o‘zgarishi. 
2. Egosentrik nutq fenomeni, J.Piaje tadqiqotlarida egosentriklik konsepsiyasi. 
3. Egosentriklik nutqi konsepsiyasini L.S. BbiroTCKiyning ichki nutq 
konsepsiyasi bilan yaqinlik holatlari. Nutq rivojlanishini situativ yaqinligi 
4. Dialog qurish texnikasini o‘zlashtirish. Maktabgacha yoshdagi bolaning
monologik nutqi, uning reproduksiyalovchi va ihtiyoriy fazalari. 

---

69 
Adabiyotlar 
1. Mamedov K.K., SHoumarov E.B. Akli zaif bolalar psixologiyasi. Ukuv 
kullanma. T.: Ukituvchi, 1994. 
2. Petrova V.G., Belyakova I.V. Psixologiya umstvenno otstalыx 
shkolьnikov. -M.: ASAMEDIA, 2004. 
3. Mo‗minova L., Amirsaidova Sh. va boshqalar. Maxsus psixologiya. - T.: 
O‗zbekiston faylasuflar milliy jamiyati nashriyoti, 2013. 
Bolalarning bog‘langan Nutqini tekshirish uchun ularga kuyidagi vazifalarni 
bajarish taqlif etiladi: 
predmetli rasmlardan, uyinchoklardan, narsalardan foydalangan holda hikoya 
tuzish. Masalan, «Bu kugirchok. Kugirchok juda chiroylik. Uning sochiga katta 
kizil bant boylangan. Kugirchok atlas kuylak kiygan. Uning oyogida tapochka 
bor». 
seriya rasmlardan foydalangan holda hikoya tuzish. 
Logoped 3-4 talik seriyali rasmlarni bolaga tavsiya etadi va shu rasmlarga 
karab ketma-ketligini aniqlab hikoya tuzishni taqlif etadi. 
Berilgan mavzu bo‘yicha hikoya tuzish. 
Logoped bolaga murojaatqiladi: 
«Uylab kur-chi, sen kecha uyda nima kilding?», yoki «Kanday multfilmlarni 
bilasan?», «Sen mehmonga borishni yahshi kurasanmi?», «Kimnikiga mehmonga 
borgansan?». 
Baholash: 
- hikoya to‘g‘ri tuzilgan. Hikoyani mazmunini yahshi yoritib bera oldi.
Hikoya 5-6 gapdan tuzilgan; 
hikoya tuza oldi. Lekin mazmunini ohirigacha echib bera olmadi. Hikoya 3-4 
gapdan tuzilgan; 
hikoyada ko‘p hatolar. Mazmunini yoritib bera olmadi. Hikoya 1-2 gapdan 
tuzilgan; 
mustakil Nutqi yo‘q. 
Bolani nutqini logopedik tekshirish davomida olingan ma'lumotlar Nutq 
haritasiga yozilib boradi (nutq haritasi ilovada berilgan). 
Tekshirish uchun materiallar 
Narsa modeli, mulyaj, tarkatma materiallar (rasmlar, konstruktorlar), zondlar, 
shtagel, oyna (devor va stol oynasi). 
Didaktik materiallar: uyinchoklar tuplami, stol ustida uynaladigan 
uyinchoklar (loto, domino). 

---

70 
Albomlar yoki rasmlar tuplami, narsalarga oid iborali, syujetli, davomli, 
kirkma rasmlar. 
Turli kattalikdagi va turli hil sanok materiallari, mozayka, optik-fazoviy 
tasavvurlarini aniqlash uchun turli rang va shakldagi narsalar tuplami. 
Turli ulchamdagi narsalar yoki ularning rasmlari. 
Ovozli uyinchoklar tuplami: dumbira, nay, pianino, ovoz chiqaradigan 
hayvon - uyinchoklar. 
Rasmlar tuplami (uyinchoklar): uy jihozlari, kiyim, idish-tovoklar, 
transportlar, uy hayvonlari va yovvoyi hayvonlar, sabzavotlar, mevalar. 
Fonematik idrokni tekshirish uchun mahsus kullanmalar: juft narsalarga oid 
rasmlar, bug‘inlar, suzlar.