A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V

Y xromosoma tahlilidan topiimalar natijalari
Jamlangan filogenetik daraxtda odamlar Afrikadan 0 ‘rta 
Sharqqa, keyin janubiy va janubi-sharqiy Osiyoga, keyin Yangi 
Gvineya va Avstraliyaga, Yevropa va Markaziy Osiyoga, Shimoli- 
sharqiy Osiyo va Amerikaga migratsiya qilinganini ko‘rsatdi.
Sudan, Efiopiya va janubiy Afrikaning ba’zi zamonaviy 
odamlari Afrikani tark etgan birinchi Homo sapienslaming yaqin 
avlodi hisoblanishadi. Yangi Gvineya va Avstraliya bu jarayonda 
barqaror bo‘lgan. Yaponiyada genetik izolyatsiyada o‘zgarmay 
qolgan. Mutatsiyalar o‘ zi o‘rab turgan populyatsiyadan hayratlanarli 
darajada farq qiladi. Mahalliy Amerikaliklarda Yevrosiyo va 
Sharqiy Osiyo bilan umumiy avlod mavjud.
“Afrikadan tashqari” nazariyasining tahliliy natijalari shuni 
ko‘rsatadiki, Homo sapienslar barcha oldingi odam populyat- 
siyasining (Neandertallar va Homo erectuslar) o‘rnini egallagan. 
Ular Afrikadan migratsiya qilishgan va bu populyatsiyada eng ko‘p 
genetik xilma-xillik yo‘qotilgan.
Uchinchi nazariya -
Genografik loyiha 
13-aprel 2005-yili 
Milliy Geografik Jamiyat va IBM tomonidan boshlangan dunyo 
bo‘ylab yuzlab, minglab odamlar DNK nushalarini yig‘ish va 
tahlil qilish orqali tarixiy odam migratsiyalari namunalarini 
xaritalashtirishni maqsad qilib qo‘ygan ko‘p yillik genetik 
antropologik loyiha hisoblanadi [40]. Mazkur loyiha 2005-yildan 
2015-yilgacha yuqorida ta’kidlab o‘tgan antropolog olim S.Uells 
(Spencer Wells) tomonidan yaratildi va boshqarildi. Soha 
tadqiqotchilari dunyo bo‘ylab 11 ta hududiy markazlarda mahalliy 
aholidan DNK nushalarini yig‘di. Genografik loyiha 2012-yilning 
kuzida Genetik Antropologiyaga bag‘ishlangan “genotip” deb 
atalgan yangi genotipik to‘plamining tugallanganligini e’lon qildi. 
Genotip antropologik testlar uchun maxsus tarzda loyihalashtiril-
130

---

gan va autosomik DNK, X-xromosoma DNKci, U-xromosoma 
DNKsi va mitoxondrial DNKlami o‘z ichiga oldi.
S. 
Uells va E. Elxaik tomonidan yaratilgan bu test odamlarni 
9 ta ajdod hududlariga tegishli bo‘lgan genomik ajdod miqdorini 
baholash orqali sinflarga ajratadi: shimoli-sharqiy osiyolik, dengiz 
qirg‘oqlaridan uzoqdagi hudud vakillari, janubiy afrikalik, janubi- 
g‘arbiy osiyolik, shimoliy yevropalik, afrika yarim cho‘li va 
mahalliy amerikaliklardir.
131

---