A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

 
Takrorlash uchun savollar: 
1.Portlandsement ishlab chiqarish va uning usullari
 
haqida bayon qiling? 
2.Ho’l usulda Portlandsement xom-ashyosini talqon qilish
 
haqida bayon qiling? 
 
 
 

---

45 
Ma’ruza. № VI/3 
Mavzu: Portlandsement ishlab chiqarish usullari, ho‘l usulda klinker pishirish 
texnalogiyasi.
 
 
Reja: 
1.
 
Portlandsement ishlab chiqarish usullari. 
2. Klinkerning mineralogik tarkibi. 
3. Sement klinkerini pishirish. 
4.Ho‘l usulda klinker ishlab chiqarish. 
Tayanch so‘z va iboralar
: usul, ishlab chiqarish, portlandsement, sement, mineral, 
dekorbanizatsiya.
 
 
Klinkerning mineralogik tarkibi
3CaO*SiO
2
-uch kalsiyli silikat -C
3
S-alit 45-60% 
2CaO* SiO
2
-ikki kalsiyli silikat-C
2
S-belit 15-30% 
3CaO*A1
2
O
3
-uch kalsiyli alyuminat-C
3
A-selit 5-15% 
4CaO*A1
2
O
3
*Fe
2
O
3
-to‘rt kalsiyli alyumoferrit AF-selit 19-20% 
Sementda bog‘lanmagan CaO miqdori 0,5% dan bog‘lanmagan MgO miqdori 5% dan 
oshmasligi kerak, aks xolda xajmi o‘zgarishi notekis bo‘ladi. 
Pishirish.
Xom ashyoni pishirishda eng asosiy effektiv yokilg‘i-tabiiy gazdir. (Ya’ni kul 
qoldirmaydigan, ko‘p issiqlik chiqaradigan, arzon). Mazut va ko‘mir ishlatish tobora kamayib 
bormoqda. Sement narxining 26% yoqilg‘i uchun sarflanadi. SHuning uchun zavodlarda 
yokilg‘iga katta e’tibor beriladi. 
Sement ishlab chiqarish murakkab texnologii jarayondir: 
a) xom ashyoni karer dan qazib olish va zavodga keltirish (ohaktosh, tuproq); 
b) xom ashyo aralashmasini tayyorlash; 
v) pishirish - klinker olish; 
g) gips qo‘shib klinkerni tuyish- sement olish ; 
d) tayyor maxsulotni siloslarda saqlash; 
Sement uch xil usulda olinadi: quruq, xo‘l, aralash. 
Aylanma pechlarda pishirish: 
Uchchala usulda xam pishirish asosan aylanma pechlarda olib boriladi. 
Pechning uzunligi 95-185-230 m 
Diametri - 5-7 m 
bir sutkada 3000 t. Sement olish mumkin 
Pech minutiga 1-2 marta aylanadi. Pechning og‘ishburchagi - 1° 
Aylanma pechda bo‘ladigan fizik-ximik jarayonlar: