A. X. Mamirov − JizPI, "qm va K" kafedrasi katta o’qituvchisi

10.1-jadval 
Havoyi ohakka qo‘yilgan texnik talablar
Ko‘rsatkichlar
Kalsit
li ohak navlari
Magnez
ialli va dolomitli 
ohak navlari
Gidratli 
ohak navlari
1
2
3
1
2
3
1
2
3
Aktiv 
CaO*MgO 
miqdori
9
0
8
0
7
0
8
5
7
5
6
5
6
7
6
0
5
0
So‘nmagan zarrachalar 
miqdori
7
1
1
1
4
1
0
1
5
2
0
-
-
-
Ohakni tashish, saqlash va ishlatish. 
So‘ndirilmagan donador ohak temir yo‘l 
vagonlari va avtosamosvallarda to‘kilgan holda tashiladi. Bunda ohakni namlik ta’siridan 
saqlash zarur. Ohak pushonka va kukun ohak jips yopiladigan metall konteynerlarda, maxsus 
polietilen katta qoplarda va bitumlangan yoki yog‘langan qog‘oz qoplarda tashiladi. Ohak 
qorishmasi maxsus kuzovli avtosamosvallarda, ohak suti esa avtotsisternalarda tashiladi.
Ohak pushonkani qurilish maydonlaridagi omborxonalarda qoplarga joylab qisqa 
muddat saqlash mumkin. Ohak kipelkani qurilish maydonlarida usti yopiq holda uzoq 
muddat saqlash va zarurat bo‘lganda undan ohak qorishmasi tayyorlash mumkin. Kukun 
ohakni bir oydan ortiq saqlash mumkin, aks holda havodagi namlik ta’sirida aktivligi asta-
sekin kamayadi.
Havoyi ohak keramik g‘isht va bloklar terishda, suvoqchilikda ishlatiladigan 
murakkab va oddiy qorishmalar tayyorlashda, bo‘yoq tarkiblari uchun bog‘lovchi sifatida 
ishlatiladi.
Havoyi ohak namlik va suv muhitiga chidamsizligi tufayli u asosidagi qorishmalar 
va buyumlarni poydevorlar qurishda, yog‘in-sochin ta’sirida bo‘ladigan joylarda ishlatish 
maqsadga muvofiq emas.
Havoyi tuyilgan ohak va ohak pushonka asosida ohak putssolanli va ohak-shlakli 
gidravlik bog‘lovchilar ishlab chiqariladi.

---

34 
Ohak-shlakli bog‘lovchilar donador domna shlaki va havoyi ohakni (20-30%) 
birgalikda maydalab tuyib olinadi. Bog‘lovchining qotish jarayonini yaxshilash uchun 
tarkibiga 3-5% gips qo‘shiladi. Bunday bog‘lovchilar normal sharoitda sekin qotadi, lekin 
issiq nam havo bilan ishlanganda qotishi tezlashadi.
Ohak-putssolanli bog‘lovchilar ohak va aktiv minerallar-trepel, opoka, diatomit, 
gliej va boshqalarni birgalikda kukun holiga keltirib olinadi. Ohak-shlakli va ohak-
putssolanli bog‘lovchilar asosidagi qorishma va betonlar namlikka va qisman suvli muhitga 
chidamli, ammo sovuqqa chidamliligi past bo‘ladi.
Havoyi ohakning katta qismi silikat g‘ishti va bloklari, g‘ovak, engil va og‘ir silikat 
betonlari tayyorlashda ishlatiladi. Havoyi ohakni tashish, saqlash va ishlatishda texnika 
xavfsizligi choralariga rioya qilish zarur, chunki ohak bog‘lovchisi ishqoriy muhit bo‘lib, 
terini, nafas olish a’zolariga salbiy ta’sir etishi mumkin.