A. X. Mirzəcanzadə, M.Ə.İskəndərov, M.Ə. Abdullayev, R. Q. Ağayev, S. M.Əliyev, Ə. C.Əmirov, Ə. F. Qasımov
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qondarma ştanq nasosları
- 159-cu şəkil. (156) NQN-1 tipli boru nasosun sxemi
- 160-cı şəkil. Kiçik diametrli NQN-1 tipli boru nasosu
- 161-ci şəkil. NQN-2 tipli boru nasosunun sxemi
- 162-ci şəkil. Kiçik dia- metrli NQN-2 tipli boru nasosu
- NQN-1 və NQN
- 163-cü şəkil. Oymaq 28-ci c ə dv
- 28-ci c ədv əlin da va mı
|
Adi nasoslar NQN-1 NQN-1
NQN-1A 2NQN-1
28;32;43;55 və 68 28;32 və 43 32 tutucu qollu qısa silindrli silindri plastik kütlədən NQN-2 2NQN-2
NQN-2Q NQN-2P
NQN-2V
NQN-2K NQN-2N
28;32;43;55;68;82 və 93 yeni ölçüdə „
„ tutuculu və hamar plunjerli tutuculu və qumsıyıranlı tutuculu və plunjeri yivli kanallı tutuculu və plunjeri halqavarı kanallı tutuculu və plunjerinin səthi çuxurlu (çopur)
NQN-2T 43;55;68 və 93 boruşəkilli ştanqlar üçün 3NQN-2
plunjeri çanaqlı manjetdən 4NQN-2
43;55;68;93 və 120 boru silindrli çarx manjetli
NQN-2R 28;32;43;55;68 və 93 plunjerinə rezin bişirilmiş 326
1 2
4
NQN-2RB eyni ölçülər boru silindrli plunjerinə rezin bişirilmiş
NQV-1 28;32;38;43;55 və 68 oturacağı yuxarıda NQN-3 NQV-1D
NQV-1R 38
28;32;38;43 və 55 „ „ plunjerinə rezin bişirilmiş
NQV-1RB eyni ölçüdə silindrli borudan, plunjeri rezinlə bişirilmiş NQN-4
NQV-2 NQV-2T
NQV-2N
32 32
32
oturacağı aşağıda oturacağı aşağıda, boru ştanqı üçün oturacağı aşağıda kor plunjerli NQN-5 NQV-3
39;50 və 63 ikiborulu, oturacağı yuxarıda NQN-6 NQV-4
39;50 və 63 ikiborulu, oturacağı aşağıda 2NQN-6 2NQV-4
39;50 və 63 ikiborulu, oturacağı aşağıda, plunjeri sabit NQN-7
NQV-5 39;50 və 63 üçborulu teleskopik
boru nasosudur (159-cu şəkil). Bu nasos əsasən iki bölmədən ibarətdir, bunlardan biri silindr və ikincisi plunjer bölməsidir. Birinci bölmə nasosun gövdəsi (2) içərisinə yığılmış polad və ya çuqun oymaqlardan (3), bu oymaqları iki başdan sıxan yuxarı (1) və aşağı (4) keçirici muftaları olan silindrdir. İkinci bölməsi onun içərisində yerləşmiş plunjer bölməsidir. Plunjerin (11) yuxarı hissəsinə vurucu klapan qovşağı birləşdirilmişdir. Bu qovşaq klapan qəfəsi (7), kürəcik (8), klapan yəhəri (9) və nippeldən (10) ibarətdir. Plunjer boru şəklindədir və içərisində tutucu qol (13) hərəkət edir.
Plunjerin aşağısına ucluq (12) bağlanmışdır. Tutucu qolun aşağısına sorucu klapan qovşağı yığılmışdır. Sorucu klapan qovşağı klapan qəfəsi (14), kürəcik (15), klapan yəhəri (16) və konusvarı ucluqdan (17) ibarətdir. Sorucu klapanın ucluğu (17) konusvarı yəhərə (6) oturmuş, bu isə uzadıcı borucuq (5) vasitəsilə silindrin aşağı muftasına (4) bağlanmışdır. Nasosun plunjer bölməsi klapanın qəfəsi (7) vasitəsilə nasos ştanqlarına bağlanır və silindrdən asılı olmayaraq quyuya endirilib-qaldırılır. Nasosun silindri isə yuxarı mufta (1) vasitəsilə nasos borularına bağlanır və onlarla birlikdə quyuya endirilib-qaldırılır. Məhz buna görə də həmin nasoslara boru
NQN-1 nasoslarının bir çox geoloji-texniki şərtlər daxilində işləməsi üçün onun plunjeri (11) dörd variantda hazırlanır (164-cü şəklə baxın).
327
Bundan əlavə NQN-1 nasosunun silindr bölməsinin də ikinci variantı vardır (160-cı şəklə baxın). Silindr bölməsinin bu va- riantı yalnız diametri 28 və 32 mm olan nasoslar üçün düzəldilmişdir. Bu variantda qondarma nasoslarının bir çox hissələrindən istifadə edilmişdir. Buna görə də həmin variantda silindr böl- məsinin uzadıcı borusu yoxdur və oymaqların sayı bir ədəd artıqdır. Bununla əlaqədar olaraq plunjer bölməsi də bir qədər dəyiş- dirilmişdir, yəni vurucu klapan qəfəsinə (4) kiçik pistonqolu (2) (160-cı şəkil) bağlanmış və əksqayka ilə (3) bərkidilmişdir. Pistonqoluna xüsusi keçirici (1) bağlanmışdır. Bu nasosun plun- jerinin ucluğu da (6) xüsusi şəkildə qurulmuşdur, yəni sorucu klapandan nasosun silindrinə dolmuş mayenin asanlıqla plun- jerin (5) içərisinə keçməsi üçün
bu
ucluqda yan tərəfdən üç pəncərə açılmışdır.
klapan qovşaqları qondarma na- soslardan götürülmüşdür. NQN-1 tipli nasosların əsas texniki xüsusiyyəti 27-ci cədvəldə verilmişdir. NQN-1 tipli nasoslar belə işləyir. Nasosun silindri uzadıcı boru və konusvarı yəhəri ilə birlikdə nasos borularının aşağısına bağlanaraq quyuya lazımi dərinliyədək endirilir. Sonra plunjer bölməsi sorucu klapanla birlikdə nasos ştanqları vasitəsilə, nasos boruları içərisi ilə endirilib nasosun silindrinə daxil edilir. Konusvarı ucluq da öz konusvarı yəhərinə oturdulur. Plunjer yuxarı hərəkət edərkən quyudan sorulmuş maye sorucu klapanın kürəciyini qaldırıb, qəfəsin pəncərələrindən keçərək silindrin aşağı hissəsinə 12 4
17 14 15 5 16 6 L 1 3 2 D 8 7 11
nasosun sxemi: 1-yuxarı mufta;2-nasosun gövdəsi; 3-si- lindr; 4-aşağı mufta;5-uzadıcı borucuq;6-yə- hər;7-vurucu klapanın qəfəsi;8-vurucu klapanın kürəciyi;9-vurucu klapanın yə- həri;10-nippel;11-plunjer;12-plunjerin ucluğu;13-harbut pistonqolu;14-sorucu klapanın qəfəsi;15-sorucu klapanın kürəciyi;16-sorucu klapanın yəhəri;17- konuslu ucluq 328
dolur. Plunjer aşağı hərəkət edən zaman sorucu klapan kürəciyi öz yəhərinə oturur və maye plunjer ucluğundan keçib plunjerin içərisinə və oradan da vurucu klapan kürəciyini qaldıraraq silindrin yuxarı hissəsinə dolur. Plunjer yenidən yuxarıya hərəkət edərkən vurucu klapanın kürəciyi öz yəhərinə oturub klapanı bağlayır. Nəticədə silindrin yuxarı hissəsinə dolmuş maye qaldırıcı borulara dolur. Eyni zamanda sorucu klapan açılır və nasosa quyudan yeni maye pay dolur. Beləliklə, proses ardıcıl təkrar edilir.
Nasosu quyudan qaldırmaq üçün əvvəlcə ştanqlar qaldırılır. Bu zaman həddindən artıq yuxarı dartılmış plunjer (159-cu şəklə bax) öz ucluğu (12) və tutucu qolu (13) vasitəsilə sorucu klapanı da dartıb yəhərdən (6) ayırır və özü ilə aparır. Nəhayət, plunjer bölməsi ştanqlarla birlikdə yer üzərinə çıxarıldıqdan sonra nasosun silindri nasos boruları ilə birlikdə yer üzərinə qaldırılır. Nasosun işləmə prinsipindən aydındır ki, plunjerin uzunluğu onun gediş yolunu məhdudlaşdırır. Plun- jerin uzunluğu 1200 mm olduğu üçün NQN-1 tipli nasoslarda gediş yolunu 900 mm-dən artıq vermək mümkün deyildir. İş zamanı nasosun plunjerinin sorucu klapana toxun- maması üçün plunjerin ən aşağı vəziyyətində plunjer ucluğu ilə sorucu klapanın qəfəsi arasında müəyyən bir məsafə olur ki, buna plunjerin ehtiyat gediş yolu deyilir. NQN-1 nasoslarında ehtiyat gediş yolu təxminən 200 mm-dir.
tipli boru nasosu: 1-keçirici;2-kiçik sürgü qolu;3-əks- qayka;4-vurucu klapanın qəfəsi; 5-plunjer;6-plunjerin ucluğu 1 3 2 5 6 3 4 D L 329
Nasosun şərti diametri,
ilə
Nasosun
həqiqi diametri, mm ilə Plunjerin gediş y olu,
ilə Oymaqların sayı 1
məhsul - darlığı, m 3 /gün ilə
2 Endirmə dərinliyi, mm
ilə Yoxlama hidravlik təzyiqi,
Qaldırıcı borunu n diametri, düy mə ilə
Nasos ştanqların ın diametri, düy mə ilə
ri nin
diametri, düy mə ilə
Nasosun qabarit diametri,
ilə
Nasosun ümumi uzunluğu,
ilə
Nasosun çəkisi (təxmin ən
kq ilə
ən
azı
ən çoxu
28
28
29 600
900
6 7
7 8
5,5
8,0
1200
1200
150
150
1½
1½
16
16
9 16 ó
9 16 ó
55
55
2,50
2,80
24
27
32 32
32,5
600
900 6 7
7 8
7,0
10,5
1200
1200 150
150 1½
1½ 16
16 11 16 ó
11 16 ó
55
55
2,52
2,82
23
25 43
43
45
600
900
6 7
12,5 19,0
1200 1200
150 150
2 2
16 16
1 1
75 75
2,34 1,66
53 59
55 55
58,0
600
900
6 7
20,5 31,0
1000 1000
125 125
2½ 2½
19 19
1¼ 1¼
90 90
2,40 2,70
22 80
68 68
70,0
900
7
50,0
800 100
3
22
1½ 107
2,73
97
NQN-1A nasosu. XX əsrin 50-ci illərində F.Dzerjinski (Bakı) zavodu qısa silindrli nasoslar buraxmağa başlamışdır. Bu nasosların silindri iki oymaqlıdır. Plunjerin normal hərəkətini təmin etmək üçün bu nasoslarda uzadıcı boru yuxarıda söylədiyimiz NQN-1 nasoslarındakından xeyli uzundur. Bu nasoslar silindrinin qısalığı nəticəsində adi nasoslardan iki dəfə ucuz başa gəlir və yalnız az debitli dayaz quyularda müvəffəqiyyətlə
1 Kəsrlərin məxrəcində yazılmış ədədlər uzadıcı borusu olmayan nasoslarda oymaqların sayını göstərir. 2 Nasosun məhsuldarlığını hesablarkən plunjerin yuxarı və aşağı hərəkəti sayının dəqiqədə 10, dalma əmsalının isə 1 olduğu nəzərdə tutulmuşdur. 330
işlədilir. Buna görə də NQN-1A nasosları 28, 32 və 43 mm ölçüdə buraxılır. Bu nasosların başqa hissələri NQN-1 nasoslarında olduğu kimidir.
Boru nasoslarının dəyərini ucuzlaşdırmaq məqsədilə si- lindri plastik kütlədən hazır- lanmış oymaqlardan ibarət olan bu nasoslar da Azər- baycanın neft mədənlərində sınaqdan çıxarılmışdır. Yal- nız 32 mm ölçüdə bura- xılmış bu nasoslar hələlik dayaz quyularda işlədilmiş və yaxşı nəticələr əldə edilmişdir.
NQN-2 nasosu. Bu nasos birtəsirli, plunjerli, üçklapanlı şaquli boru na- sosudur (161-ci şəkil). Na- sos sərbəst yığılmış silindr, plunjer və sorucu klapan bölmələrindən ibarətdir. Na- sosun silindr bölməsi, quruluş etibarilə NQN-1 na- soslarından heç də fərqli deyildir. Burada silindr böl- məsində olan oymaqların sayı NQN-1 nasoslarında- kından artıqdır. NQN-2 nasosunun plunjer bölməsində iki vu- rucu klapan yerləşmişdir. Plunjerin (5) yuxarı ucuna yığı1mış klapan qəfəsi (1), kürəcik (2), klapan yəhəri (3) və nippeldən (4) ibarət olan yuxarı vurucu klapan qovşağı NQN-1 nasosunda olduğu kimidir. Plunjerin o biri ucuna aşağı vurucu klapan qovşağı yığılmışdır. Bu bölmə klapan gövdəsinin (6) içərisində yerləşmiş
sxemi: 1-klapan qəfəsi; 2,8,13-kürəcik; 3,9-yəhər; 4-nip- pel; 5-plunjer; 6-klapan gövdəsi; 7-stəkan; 10- köynəkli tutucu; 11-tutucu qol; 12-klapan qə- fəsi; 14-sorucu klapanın yəhəri; 15-konusvarı uc- luq; 16-konus yəhəri D 10 1 2 3 4 11 5 12 6 13 14 15 7 8 9 16 L 331
stəkan (7), kürəcik (8), klapan yəhəri (9) və köynəkli tutucudan (10) ibarətdir. Sorucu klapan qovşağı klapan qəfəsinə (12) bağlanmış tutucu qolu (11), kürəcik (13), klapan yəhəri (14) və konusvarı ucluqdan (15) yığılmışdır. Bu qovşağın konusvarı ucluğu konusvarı yəhərdə (16) sərbəst halda oturmuşdur. Silindr bölməsi nasos borularının ucunda quyuya endirildikdən sonra plunjer bölməsi ştanqlara bağlanır və sorucu klapan qovşağı tutucu qolun barmağı vasitəsilə köynəkli tutucunun xüsusi yarığına ilişdirilib asılır. Həmin bu vəziyyətdə də iki bölmə birlikdə ştanqlarla quyuya endirilib naso- sun silindrinə daxil edilir və axıradək itələnir. Nəticədə sorucu klapan öz yerinə oturur və köynəkli tutucu da barmağlı qol üzəri ilə sürüşüb klapan qəfəsinin çiyninə oturur. Plunjer sola fırladılır və sonra o, yuxarı həpəkət edən zaman, köynəkli tutucunun yarığının xüsusi kinematikası sayəsində barmaqlı qol avtomatik azad olaraq yerində tərpənməz qalır. Ştanqların uzunluğu tənzim edilməklə plunjerin yuxarıya və aşağıya, sonrakı ardıcıl hərəkəti zamanı tutucu heç bir vaxt barmaqlı qola çatmır və bununla da nasosun normal işləməsi təmin olunur.
NQN-1 nasoslarında olduğu kimi NQN-2 tipli kiçik diametrli (diametri 28 və 32 mm olan) nasosların silindri ikinci variantda da hazırlanır (162-ci şəkil). Bu variantda uzadıcı borucuq olmadığından oymaqların sayı iki ədəd artıqdır. NQN-2-nin həmin variantı üçün plunjer bölməsi yalnız bir vurucu klapanlıdır. Yuxarı vurucu klapanın yerinə üçpəncəli plun- jer qəfəsi (5) bağlanmışdır. Bu qəfəsə kiçik pis- tonqolu (3) bağlanmış və əksqayka (4) ilə bərkidilmişdir. Həmin pistonqoluna keçirici (1) bağlanmış və o da əksqayka (2) vasitəsilə bərkidilmişdir. NQN-2 nasoslarının plunjeri beş növ olur. Bunlardan dörd variantı NQN-1 nasoslarında olduğu kimidir. Beşincinin isə yuxari hissəsində “qum sıyırıcısı” vardır. Qum sıyırıcısının konstruksiyası 164-cü şəklin “q” bəndindən aydın görünür. İstər NQN-1, istərsə də NQN-2 nasoslarında
5 4 3 2 1 D L
332
plunjerin silindr daxilində hərəkət etməsi üçün onların arasında müəyyən ara boşluğu olmalıdır. Bu ara boşluğunun qiyməti vurulan mayenin özlülüyü, qazın, qumun miqdarı, nasosun olduğu dərinlik, plunjerin gediş yolu və bir çox başqa parametrlərdən asılıdır. Həmin parametrlərin birlikdə təsiri hələlik aydın olmadığı üçün hazırda dərinlik nasosları üç qrup ara boşluğu ilə hazırlanır. I qrup nasoslarda ara boşluğu 20 mikrondan 70 mikrona qədər, II qrup üçün 70-dən 120 mikrona qədər və III qrup üçün 120-dən 170 mikrona qədər olur.
NQN-2 tipli nasosların əsas texniki xarakteristikası 28-ci cədvəldə verilmişdir. NQN-1 və NQN-2 nasoslarının əsas hissələri Oymaq. Oymaq uzunluğu 300 mm olub, hər tərəfdən yonulmuş bir boru parçasıdır (163-cü şəkil). Boru nasosları üçün oymaqlar əsasən MSÇ- 28-48 markalı boz çuqundan hazırlanır. Oymaqların daxili işlək səthi daha çox dəqiq hazırlanır və təmiz yonulur. Bu daxili səthin sürtünməyə qarşı
300
2,0 R 1,0 6
4
+ 0 ,0 3 9
davamlı olması üçün termiki üsulla sərtliyi Rokvelə görə 30 - 40 dərəcəyə qədər çatdırılır. Oymaqların üç səthləri bir-birinə sıxılarkən kiplik əmələ gətirməlidir. Bunun üçün həmin səth oymaq dəliyinin həndəsi oxuna dəqiq perpendikulyar olmalıdır; oymağın daxili səthi düz silindrik səth olmalıdır. Oymaqların daxili diametri bir qayda olaraq hər 50 mikrondan (0,05 mm) dəyişir, yəni əgər nasosun şərti ölçüsü 43-dürsə, onun oymaqlarının daxili diametri 43,00; 43,05; 43,10 və i.a. olaraq 45 mm-ədək dəyişir. Hər bir nasos silindrinə yığılmış oymaqların daxili diametri bir-birinin eyni olmalıdır. Oymaqların daxili diametrində yol verilən xəta 30 mikrondan (yəni 0,03 163-cü şəkil. Oymaq 28-ci c ə dv ə l Nasosun şərti diametri, mm il
ə Nasosun
h əqi
qi diam
etri, mm il
ə Plunjerin ge diş yolu, mm ilə Nəz
əri məhsulda
rlığı, m 3 /gün il ə 1 Oymaqların sayı
2 Nasosun
endirilm ə d
ərinliyi, m il ə Nasosun yoxlanma hidravlik təzyiqi, kQ/s m 2
borunun diametric, düymə il
ə Nasos
ştanqlarının diametric, mm ilə Klapan
kürələ rinin
diametric, düymə ilə
Nasosun qabarit diametric, mm ilə Nasosun ümumi uzunluğu, mm ilə
Nasosun çəkisi ,
kq il ə ən azı ən çoxu
28 28
29,0
600 900 1800
5,5
8,0 16,0
6 8 7 9 10 12
⎭ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎫ 1200 ⎭ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎫ 150 ⎭ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎫ 1½
⎭ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎫ 16
9 16 ó
11 16 ó
⎭ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎪ ⎫ 55
2590 2890
3240 4040
25 27 28 30
36 38
32 32
32,5
600 900 1800
7,0
10,5 21,0
6 8 7 9 10 12
2620 2920
3170
4070 24 25 28 30
36 38
40 43
45,0
600 900 1800
2100 2400
3000 3300
4500 12,5
19,0
37,5
44,0
50,5
63,0
69,0
94,0
6 7 10 11
12 14
15 19
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 1200
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 150
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 2 ⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 16 ⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 1 ⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 75
2700 3000
3900 4200
4500 5100
5400 6935
55 60
70 82
91 103
117 141
28-ci c ədv əlin da va mı 55
55 58,0
600
900 1800
2100 2400
3000 3300
4500 20,5
31,0
62,0
72,5
83,0
103,5
114,0
159,0
6 7 10 11
12 14
15 19
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 1000
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 125
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 2½
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 19
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 1¼
⎭ ⎪ ⎪ ⎬ ⎪ ⎪ ⎫ 90
2800 3100
4000 4300
4600 5200
5500 7045
76 84
107 113
122 137
145 179
68 68
70,0
900 1800 2100
2400 3000
3300 4500
50,0
100,0 116,5
133,5
166,5
183,0
335,0
7 10 11 12
14 15
19 ⎭ ⎪⎪ ⎬ ⎪⎪ ⎫ 800 ⎭ ⎪⎪ ⎬ ⎪⎪ ⎫ 100 ⎭ ⎪⎪ ⎬ ⎪⎪ ⎫ 3 ⎭ ⎪⎪ ⎬ ⎪⎪ ⎫ 22 ⎭ ⎪⎪ ⎬ ⎪⎪ ⎫ 1½
⎭ ⎪⎪ ⎬ ⎪⎪ ⎫ 107
3170 4070
4370 4670
5270 5570
7120 106
132 141
142 166
175 224
82 82
84,0
1800 2100 2400
3000 3300
4500 137,0
160,0
183,0
229,0
252,0
342,0
10
11 12
14 15
19 −
−
⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 3½
⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 22 ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 1¾ ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 1212 4180
4480 4780
5380 5680
7015 180
190 202
225 236
295 93
93 96,0
1800
2100 2400
3000 3300
4500 184,0
214,0
234,0
306,5
322,5
440,0
10
11 12
14 15
19 ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 650 ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 80 ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 4 ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 25 ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 2 ⎭ ⎪ ⎬ ⎪ ⎫ 133 4240
4540 4840
5440 5740
7290 216
230 250
270 283
364
__ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ 1 N əz əri m
əhsuld arlıq hesablanar k ən plunjerin y u xarı və
aşağı hə rə k əti sa yı də qi q əd ə - 10 , do
lma əmsalı isə 1 götürülmüşdür. 2 K əsrl ərin m
əxr əcind
ə əd ədl ər uzadıcı borusu olma y an n
asoslarda o y maqların sa y ını göst
ər ir.
|