67
HAYOTIY JARAYONLARNING KIMYOVIY ASOSLARI
III BO‘LIM
28- §. Plastik almashinuv. Oqsillar biosintezi.
Genetik kod
1.
2.
3.
Moddalar almashinuvi deganda nima tushuniladi?
Moddalar almashinuvi qanday bosqichlardan iborat?
Moddalar almashinuvining qaysi bosqichida energiya ajralib chiqadi?
organizmning nafaqat faol holatidagi hayotiy vazifalarni bajarishga, balki
tinch holatdagi talablarini qondi rish uchun ham sarflanadi.
Fermentlar yordamida oddiy kichik molekulali moddalardan murakkab
yuqori molekulali birikmalar: aminokislotalardan oqsillar, monosa-
xaridlardan esa murakkab karbonsuvlar hosil bo‘ladi. Azot asoslari
nukleotidlar hosil qilishda ishtirok etadi va ulardan nuklein kislotalar
shakllanadi. Xuddi shu tartibda oddiy yog‘lardan murakkab yog‘lari pay-
do bo‘ladi. Ular glitserin moddasi bilan reaksiyaga kirishib yog‘larni va
moylarni hosil qiladi. Biosintetik reaksiyalar har bir individ va turga xos
bo‘lgan xususiyatlar asosida farqlanib turadi. Natijada oqsil-fermentlar
yorda mida hosil bo‘ladigan yirik organik molekulalar tuzilishi DNK tarti-
bidagi nukleo tidlarning ketma-ketligi bilan aniqlanadi. Bu esa o‘z navbati-
da mazkur hujayraning genlar to‘plami — genotip bilan bog‘liq.
Hosil bo‘lgan moddalar o‘sish jarayonida hujayra va ularning
organoid larini hosil qilish hamda sarflangan yoki parchalangan molekula-
larni tiklash uchun ishlatiladi. Barcha sintez (hosil qiluvchi) reaksiyalari-
da energiyani sarflash ro‘y beradi. Parchalanish reaksiyalarida esa aksin-
cha, energiya ajralib chiqadi.
Biologik sintez reaksiyalarining to‘plami
Dostları ilə paylaş: 
