Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Sinonimler
Sinonim sózi grektiń synonymia degen sózinen alınıp, bir atamalı degendi ańlatadı. Seslik qurılısı hárqıylı mánileri bir-birine jaqın sózlerdi sinonimler deymiz. Mániles sózler ekewden birneshege shekem bolıwı múmkin. Sinonim sózler aytılajaq pikirdi anıq hám dál beriw ushın stillik talapqa ılayıq sózdiń yamasa gáptiń mánilik úylesimine qaray qollanıladı. Mısalı: sulıw, gozzal, shıraylı.
Sinonimler leksikalıq sinonimler hám grammatikalıq sinonimler bolıp ekige bólinedi.
Leksikalıq sinonimler
Leksikalıq sinonimlerge,tiykarınan mánilik jaqtan bir-birine jaqın, al sırtqı túri jaǵınan túrlishe bolǵan dara sózler, qospa sózler, frazeologiyalıq sóz dizbekleri kiredi. Mısalı: aytıw, qulaq-qaǵıs etiw, aldınan ótiw: boldırıw, halı ketiw, dimarı qurıw: mensinbew, murnın kóteriw, pısqırıp qaramaw: biyik, bálent, záwlim, asqar: tez, jıldam, dárriw, shaqqan, shapshań: túri, túsi, ápsheri, kelbeti, pishini, sıyqı h.t.b. Leksikalıq sinonimler mánilik jaqtan óz ara júdá jaqın bolsa da, olardıń kishigirim ózine tán mánilik ózgeshelikleri boladı. Bul názik ózgeshelikler hár túrli stillik talaplarǵa muwapıqsinonim sózlerdi ornı-ornı mnenen tańlap alǵanda júdá sezilip turadı. Máselen, sulıw, shıraylı, kórkem sózleri óz ara sinonim, biraq sulıw qız, shıraylı qız dep qollanıwǵa boladı da, kórkem qız dep qollanıwǵa bolmaydı. Kórkem jigit, shıraylı jigit dep qollanıwǵa boladı da, biraq gozzal jigit dep qollanıwǵa bolmaydı. Sebebi, bul stillik qáte bolıp esaplanadı. Mánileri jaqın sózler jıynalıp óz aldına bir uyanıquraydı. Olar sinonimlik qatarlar dep ataladı. Sinonimlik qatarǵa eki sózden baslap birneshe sózlerge shekem kiriwi múmkin. Sinonimlik qatarda bir sóz basqalarına qaraǵanda basqa sózler menen kóbirek qollanılıp, ózi menen mániles sózlerdiń ornın kópshilik jaǵdayda almastıra aladı. Bunday sózdi trek sóz dep ataydı. Máselen, kúsh-quwat-ǵayrat sinonimlik qatarında kúsh sózi, alıs-uzaq-qashıq-jıraq sinonimlik qatarında alıs sózi trek sóz boladı. Sinonimler sózligin dúzgende usı trek sózi esapqa alınıp, ol sinonimlik qatarda birinshi bolıp turadı. Sinonimlik qatar bir sóz shaqabınıń ishinde ǵana payda boladı. Mániles sózlerdiń birewi atlıq, ekinshisi kelbetlik, úshinshisi almasıq yamasa feyil bolıwı múmkin emes. Qaraqalpaq tilindegi sinonimler tómendegi jollar arqalı payda boladı:

1. 
   Sózdiń kóp mániligi tiykarında qaraqalpaq tilindegi sózlerdiń sinonimleri payda bolǵan. Mısalı:
   

ayaǵı-aqırı, bası-joqarısı, awır-qıyın, kóteriliw-ashıwlanıw

2. 
   Qaraqalpaq tilindegi sinonimlerdiń sinonimlerdiń bir toparı qosımtalar qosıq arqalı jasalǵan. Mısalı:
   

muǵallim-oqıtıwshı, sulıw-shıraylı, zeyinli-ıqlaslı-ilgir t.b

3. 
   Dialektlik ózgesheliklerde de sinonimlerdiń payda bolıwına alıp keledi: seksewil-sazaq, shırpı-kúkirt,
   

diywal-soqpa, qırǵawıl-súylin.

4. 
   Ayırım sinonimler ózlestirligen sózlerdiń esabınan payda bolǵan: mańlay-peshana, táńir-quday, táńri
   

alla, biyik-bálent, qonaq-miyman t.b. Bul sinonimlerdiń dáslepkileri qaraqalpaq tiline tán bolsa, al ekinshileri parsı, arab tillerinen qaraqalpaq tiline ózlestirilgen sózler bolıp esaplanadı.
Orıs tilinen hám orıs tili arqalı basqa tillerden ázlestirilgen sózlerde sinonimlik qatardı dúzedi: shıpaker
doktor-vrach, nızam-zań-zakon, oqıtıwshı-muǵallim-pedagog, súwretshi-xudojnik t.b.
Sinonimlik qatarlardıń kóp bolıwı – bul tildiń baylıǵınıń, qollanılıw órisiniń kóp ekenliginiń ayqın dálili. Sebebi leksikalıq sinonimler aytılajaq oy-pikirdi anıq, túsinikli hám tásirli etip beriwde úlken áhmiyetke iye. Sinonimler bir sózdi tákirarlamay pikirdi kórkem etip bildiriw ushın qollanıladı. Sinonimlerdi úylesimligine qarap orınlı paydalanıwımız kerek. Sinonimler dara halında da, juplasıp ta qollanılıwı múmkin.
Leksikalıq sinonimler hár túrli sóz shaqaplarınan, sonıń ishinde, kóbinese atlıq, kelbetlik, feyil, ráwish, almasıqlardan boladı.