Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik

Ilmiy uslub
fan sohalarida ilmiy bilish uchun amal qiladi, 
uning asosiy vazifasi m a’lumot (informatsiya) berish. Mazkur 
uslubda, asosan, ilmiy terminlardan foydalaniladi. Ular mantiqiy 
idrok etilgan tushunchalami belgilashga xizmat qiladi hamda 
mantiqiy axborot tashiydi. Bu uslubda, asosan, umummilliy va 
mavhum (abstrakt) m a’noii so‘zlar ko‘p uchraydi. Ilmiy uslubda ot 
turkumiga mansub so‘zlardan foydalaniladi, bu ushbu uslubning 
nomlash (nominativ) tavsifga egaligi (asosan, belgilash, hodisani 
tavsiflash)m ko‘rsatadi. Bu uslubda birlikdagi muayyan otlar 
umumlashgan 
m a’no 
kasb 
etadi, 
ko‘pgina 
ajratilgan 
va 
ashyoviylashgan otlar k o ‘plik sonida keladi, birinchi shaxs 
ko‘plikdagi shakldan va birgalik m a’nosidan faol foydalaniladi, 
o ‘tgan zamon majhul sifatdoshining faol shaklidan, o ‘zlik -
shaxssiz 
shakldan, 
shaxsi 
n o m aiu m
shakllardan 
ham 
foydalaniladi. Sintaktik konstruksiyalar ham grammatik, ham 
mantiqiy jihatdan to ‘laqonli gaplar, odatda, murakkab va 
murakkablashtirilmagan 
b o ‘ladi, 
bularda 
sabab-oqibat 
aloqadorligining 
ifodasi 
ustunlik 
qiladi, 
sifatdosh 
о ‘rami, 
ravishdosh o ‘rami uchraydi. Ilmiy uslubda chizmalar, jadvallar, 
diagrammalar, alohida tenglamalar, statistika m a’lumotlari k o ‘plab 
uchraydi. Bu uslub qisqa, lo iid a b o iish i, mazmunning aniqligi, 
ochiqligi, 
ochiq-oydinligi, 
obyektivligi, 
mantiqiyligi 
va 
isbotlanganligini ta ’minlashi zarur.
102

---

Rasmiy-ish yuritish uslubi
adabiy nutq uslublaridan biri 
bo‘lib, ish yuritish hamda rasmiy sohada, ishga, huquqqa aloqador 
munosabatlarda q o ‘l!anadi. Uning asosiy vazifasi xabar berish, 
m a’lum qilish, bular barchasi, asosan, yozma tarzda b o ‘ladi.
M azkur uslubda yoziladigan matnlar rang-barang janrda 
namoyon bo‘ladi, bir-biridan bayoniga ko‘ra sezilarli farqlanadi 
(masalan, qonun, qonunchilik hujjatlari, yo'nqnom a, hisobot, 
qaror, ariza, tushuntirish xati, bayonnoma, m a’lumotnoma va h.).
9-§. Tabiiyki, barcha noshirlik mahsulotlari, jum ladan, adabiy 
asarlar ham ilmiy uslubda yoziladi. Lekin ular tur nuqtayi nazaridan 
uslub umum iyligi bilan birga o ‘ziga xoslikka ham ega bo‘ladi. 
Masalan, 
ilmiy adabiyot, ilmiy-ommabop adabiyot, o ‘quv 
adabiyotlari, 
qomusiy 
adabiyotlar, 
sohaviy 
adabiyotlar, 
m a’lumotnomalar va h.
10-§.