Adiak imtahan suallarinin cavablari

19. 
İşgüzar kommunikasiyadat etiket. 
İşgüzar kommunikasiyada etiket, ümumiyyətlə, etikanın fərqli bir 
tərəfidir və onun əsas xüsusiyyətlərini ehtiva edir. Etiket böyük 
mənəvi mənaya malikdir, onun köməyi ilə əlaqə qurulan şəxsə 
hörməti ifadə etmək mümkündür. 
Şifahi ünsiyyətin tarixən işlənmiş işgüzar nitq etiket stereotipləri 
mövcuddur: cənab, xanım, xanımlar və cənablar və s. İnsanların 
görüşlərdə, toplantılarda tez-tez daxili narahatlıq hissi keçirməsinin 
şahidi oluruq, çünki bir-birinə necə müraciət etməkdə çətinlik 
çəkirlər: yoldaş, bəy, bacılar, qardaşlar, müəllim və s.
Azərbaycan dilində konkret müraciət formasının olmaması 
insanlarla ünsiyyət zamanı bir çox çətinliklər doğurur. Söhbət etmək 
istədiyimiz şəxslərə hansı formada müraciət etsək, – müəllim, bəy, 
xanım və s., – daha doğru olar deyə düşünürük. Bəzən müraciət 
formamız qarşı tərəfə xoş gəlmir və onunla ünsiyyətimiz elə əvvəldən 
alınmır. Bunun da səbəbi budur ki, Azərbaycan dilində müraciət 
formaları sabitləşməmişdir. 
“XX əsrin əvvəllərində əfəndim sözü müraciət forması kimi 
Azərbaycanda da istifadə olunub. Bu da əsas verir ki, əfəndim 
sözündən müraciət forması kimi istifadə etmək mümkündür.” 
(Q.Məhərrəmli). 
XX əsrin əvvəllərinədək ədəbi dilimizdə daha çox bəy, xanım, ağa, 
qardaş və digər müraciət formaları işlədilirdi. Sovet dövründə isə bu 
müraciət formasları bir qədər quru və çox rəsmi səslənən yoldaş sözü 
ilə əvəzləndi. Bu müraciət formasına sonralar müəllim və müəllimə 
kimi çağırış formaları da qoşuldu. 1992-ci ildə AXC hakimiyyəti ilə 
Azərbaycana bəy və xanım müraciəti formaları da gəldi. Maraqlıdır ki, 
Azərbaycan dilində şəxsə müraciət formasının qəti variantı yoxdur. 
Ədəbi dilimizin hər cür inkişafına imkanın olduğu bir dövrdə ümumi 
və hər kəs tərəfindən qəbul olunan müraciət formalarının olmaması 
bir qədər qəribədir. 

---