3. Dizyunksiya amali.
Ta’rif: p va q mulohazalarning dizyunksiyasi deb p va q mulohazalarning kamida bittasi rost bo’lganda rost, boshqa hollarda yolg’on bo’lgan yangi mulohazaga aytiladi va u orqali belgilanadi.
Dizyunksiya amaliga “yoki” bog’lovchisi mos keladi.
Masalan, p: “3<4” - rost,
q: “3=4” - yolg’on,
: “ ” - rost.
Dizyunktsiya amaliga quyidagi rostlik jadvali mos keladi:
|
p
|
q
|
pq
| |
1
|
1
|
1
| |
1
|
0
|
1
| |
0
|
1
|
1
| |
0
|
0
|
0
|
Mulohazalarning diz’yunktsiyasi ikkitadan ham ortiq mulohazalar uchun ham o’rinli bo’ladi. p1,p2,…,pn mulohazalarning diz’yunktsiyasi orqali belgilaylik. p1,p2,…,pn larning kamida bittasi rost bo’lsa, rost, p1,p2,…,pn larning barchasi yolg’on bo’lsa yolg’on bo’ladi.
4. Implikatsiya amali.
Ta’rif: p va q mulohazalarning implikatsiyasi deb p rost, q yolg’on bo’lganda yolg’on, boshqa hollarda rost bo’lgan yangi mulohazaga aytiladi va uni p=>q ko’rinishda belgilanadi.
Implikatsiya amaliga “agar …, bo’lsa, u holda, … bo’ladi” kabi bog’lovchi so’zlar mos keladi.
Masalan, p: ”5*5=25” – rost, q: ”6*6=36” - rost, p=>q: ”Agar 5*5=25 bo’lsa, u holda 6*6=36” bo’ladi – rost.
p=>q implikatsiya quyidagicha o’qiladi: “p dan q kelib chiqadi”, “p bo’lishi uchun q ning bo’lishi zarur”, “p mulohaza q mulohaza uchun etarli”.
Implikatsiya amaliga quyidagi rostlik jadvali mos keladi:
|
p
|
q
|
p=>q
| |
1
|
1
|
1
| |
1
|
0
|
0
| |
0
|
1
|
1
| |
0
|
0
|
1
|
Dostları ilə paylaş: |
