Алимлярин сырасында хцсуси йер тутурлар”. Цмуммилли лидер щейдяр ялийев

9

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013

AMEA-nın fəaliyyətində elmi-tədqiqat

işlərinin  maliy yələş diril məsində  məhz  belə

metodik yanaşma iş lənib hazırlanmalıdır.

Digər tərəfdən biz yalnız dövlət büd cə -

sindən maliyyələşməyə ümid bağlamamalı

və onun nə vaxtsa lazım olan səviyyəyə

çatacağını gözləməməliyik. Biz özümüz

maliyyə vəsaiti əldə etməyi öyrənməliyik.

Büdcəsində kənar mənbələrdən maliyyə

vəsaitlərinin payı olan (kontraktlar, tə 

-

sərrüfat müqavilələri, konsaltinq xidmətləri,

dövlət-özəl tərəfdaşlığı və i.a.) ayrı-ayrı

elmi təşkilatların təcrübəsi göstərir ki, bunu

etmək mümkündür. Ancaq bu mümkün olsa

da, bizim real şəraitimizdə o qədər də asan

deyildir. Yaxşı bilirsiniz ki, Azərbaycan

Milli Elmlər Akademiyası institutlarının

əksəriyyətində sınaq-təcrübə bazası yox

dərəcəsindədir, mövcud olanlar isə elə

vəziyyətdədir ki, aparılan tədqiqat işlərini

rəqabət qabiliyyətli elmi məhsul kimi, in -

tellektual mülkiyyət bazarında tələb olunan

səviyyəyə çatdırmağa imkan vermir. Nə -

ticədə innovasiya tsiklində qırılma baş

verir, hətta çox perspektivli və ola bilsin ki,

potensial baxımdan dünya nümunələrindən

geri qalmayan yaxşı iş rəflərdə yatıb qalır.

Vəziyyətdən çıxış yolunu biz elmi

axtarışlarımızın müəyyən hissəsinin kom -

mer siyaya yönəldilməsində görürük (“kom -

mersiyalaşma” sözündən qorxmaq lazım

deyildir, axı biz artıq bazar iq tisadiyyatı

şəraitində yaşayır və işləyirik). Nəzərdə nə

tutulur? Birincisi, bu, şəxsi kapitalı və

xarici investisiyaları cəlb et 

məklə,

Akademik ins titutların tematik planlarında

tətbiqi  xa rak terli  elmi  təd qi qatların  həc -

minin artırılmasını; ikincisi isə innovasiya

fəa 

liy 

yətini gücləndirməyi və bunun

əsasında texnopark şəbəkələrininin, onların

ideo logiyasının 

və 

infra struk tur larının

yaradıl masını nəzərdə tutur. Bu nə üçün

lazımdır? Bu, elmi nəticələrin praktikada

daha tez həyata keçirilməsinə yardım

edərək, müasir “tətbiqetmə zonası”nın

formalaşdırılmasına imkan verəcəkdir.

Bu gün, gəlirin nəticə kimi vacib

olduğu bir zamanda biz innovasiya

müəssisələrini geniş inkişaf etdirməliyik.

Bu müəssisələrin, texnoparkların özlərinin

güzəştli ab-havalı investisiya infrastrukturu

olmalıdır. 

Güman edirəm ki, Elmlər Aka 

de 

-

miyasının “tənəzzül vəziyyətindən çıxıb

stabil maliyyələşməyə keçidi”ni təmin

etmək məqsədi ilə maliyyələşdirmə sa 

-

həsində müasir yanaşmaların tətbiqində

olan maneələri aradan qaldırmağı, qa 

-

nunvericiliyi zaman baxımından təhlil

etməyi və AMEA ilə birgə respublikada

marağı olan təşkilatlara təkliflərin hazır -

lanmasını tapşırmaq vaxtı gəlib çatmışdır.

Ümumiyyətlə, Azərbaycan elmi üçün bu

gün tənəzzül dövrünün başa çatması bir

fakt olaraq qəbul edilməlidir. Ölkəmiz əhə -

miyyətli dərəcədə dəyişmişdir və biz bu

gün yalnız elmə dəstək vermək barəsində

düşünməməliyik, həmçinin xarici ölkələrin

akademiyaları və elmi mərkəzləri ilə

prioritet tərəfdaşlıq mövqeyindən mü 

-

nasibətlər qurulmalıdır. Sözsüz ki, bu

məqsədə nail olmaq üçün elmə sərf olunun

xərclərin həddini tədricən, heç olmasa,

ÜMM-in 1,0–1,2 %-nə qədər çatdırmaq

lazımdır (müqayisə üçün qeyd edək ki, bu

göstərici Ukraynada – 1,2 %, Rusiyada –

1,5 %-dir, Avropa İttifaqı isə elmin və

innovasiya 

prosesinin 

maliy yələş diril -

məsini ÜMM-in 3 %-i səviyyəsinə qal dır -

mağı bu gün iddia edir).

10

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013

– Müzakirəyə çıxarılan «Elm haqqında

qanun»u necə görmək istərdiniz?

– Diqqətinizi bir vacib məsələyə cəlb

etmək istərdim. Respublikanın müstəqillik

illəri ərzində bizim Akademiya elmi, faktiki

olaraq, qeyri-hüquqi məkanda fəaliyyət

göstərir. Azərbaycan Respublikasının “Elm

və dövlət elmi-texniki siyasəti haqqında”

Qanun layihəsi on ildən artıqdır ki, işlənib

hazırlanmış və müzakirə olunmuşdur.

Alimlərimizin bu sənədə etdikləri çoxsaylı

qeyd və düzəlişlərə baxmayaraq, gözlənilən

nəticə alınmamışdır. İndi isə Azərbaycan

Respublikasının “Elm haqqında” Qa 

nu 

-

nunun yeni layihəsi təqdim olunmuşdur.

Təəssüflər olsun ki, bu layihədə də həm

redaksiya, həm də konseptual xarakterli

çatışmazlıqlar vardır. Məsələn, biz elmi

fəaliyyətin lisenziyalaşdırılmasının qəti

əleyhinəyik (bu da dövlət elmi siyasətinin

əsas prinsiplərindən birində, həmin sənədin

3-cü maddəsində əksini tapmış – elmi

yaradıcılıq və tədqiqatların azadlığı prin -

sipinə ziddir); eyni zamanda biz Azər 

-

baycan Milli Elmlər Akademiyasının

funk sional səlahiyyətlərinin “azaldılması”

və onların başqa strukturlara verilməsi,

qanunverici aktların hüquq normalarının, o

cümlədən, Azərbaycan Respublikasının

“Təhsil haqqında” Qanununun və müzakirə

olunan layihənin bir sıra başqa müd dəa -

larının təkrarlanmasını da qeyd et məliyik.

Elmlər Akademiyası əmindir ki, bizim bu

və digər qeyd və təkliflərimiz Milli

Məclisin müvafiq komissiyasında nəzərə

alınacaq, elmi və elmi-texniki fəaliyyəti

tənzimləyən Qanun, nəhayət ki, qəbul

ediləcək, cari ilin sonuna qədər qüvvəyə

minəcəkdir.

Söz yox ki, qanunvericiliyə aid mə 

-

sələlərimiz heç də bununla sona çatmır. “İn -

novasiya fəaliyyəti haqqında”, “İntellektual

mülkiyyət haqqında”, “Beynəlxalq in 

-

formasiya mübadiləsi haqqında”, “Tex 

-

nologiyaların transferi haqqında” və s. kimi

vacib qanunvericilik aktlarının işlənib

hazırlanması günün tələbidir; onlardan

sonra elmi-texniki və innovasiya fəa 

-

liyyətinin ayrı-ayrı aspektlərini tənzimləyən

qanunaltı aktlar gəlməlidir. Bir sözlə, elm

və innovasiya sahəsində tam bir paket

normativ-hüquqi sənədlərin işlənib hazır -

lanmasına bu gün böyük ehtiyac vardır.

– AMEA-nın xarici əlaqələri haqqında

fikirlərinizi bilmək istərdik?

– Mübaliğəsiz olaraq demək lazımdır ki,

Beynəlxalq elmi əməkdaşlıq, dövlətin elm

siyasətinin mühüm tərkib hissəsi kimi,

Azərbaycan AMEA-nın fəaliyyətində əsas

strateji istiqamətlərdən biridir. Artıq bu gün

bizim bir çox alimlərimiz beynəlxalq layihə

və proqramlarda iştirak edir, dünyanın

aparıcı elmi mərkəzlərindən olan tə 

-

rəfdaşları ilə müştərək elmi-tədqiqat işləri

aparır, onlarla birlikdə yüksək nüfuzlu,

impakt-faktorlu elmi jurnallarda məqalələr

nəşr etdirirlər. Şübhəsiz ki, bunlar vacibdir,

ancaq yetərli deyil, çünki belə fəaliyyət

sistemli deyil, təsadüfi xarakter daşıyır və

ona görə yuxarıda xatırladığım Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan

elmində islahat aparılması ilə bağlı Dövlət

Komissiyasının yaradılması haqqında”

Sərəncamında haqlı olaraq qeyd edildiyi

kimi, “elmin inkişafına gözlənilən təsiri

göstərmir”.

Bizim fikrimizcə, AMEA uzunmüddətli

“Beynəlxalq elmi əməkdaşlığın ge 

niş 

-

11

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013

ləndirilməsinə dair Proqram” işləyib hazır -

lamalı, orada nəzərdə tutulan bütün

kompleks tədbirlər və onların davamlı

olaraq həyata keçirilməsi işıq 

lan 

-

dırılmalıdır. Bu Proqramda Azərbaycan

üçün prioritet sayılan elm sahələri üzrə

müştərək beynəlxalq elmi laboratoriyaların,

mərkəzlərin yaradılması və bizim elmi

təşkilatlarımızın UNESCO və s. kimi

nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların koor 

-

dinasiya etdiyi çoxsahəli elmi-texniki

proqram və layihələrdə iştirakı öz əksini

tapmalıdır.

Sizin diqqətinizə onu da çatdırmağı

zəruri hesab edirəm ki, son illər AMEA-nın

həyatında informasiya texnologiyalarının

tətbiqi və yeni nəsil “precision”(“dəqiq”)

analitik avadanlıqların yaradılması ilə bağlı

gözəçarpan dəyişikliklər baş vermişdir.

– Son illər AMEA-nın elmi-tədqiqat

institutlarının maddi-texniki bazası xeyli

güclənib, müasir analitik cihazlar alınıb.

Bu cihazlarla işləyə bilən kadrlar sizi qane

edirmi?

– Respublika Prezidenti yanında Elmin

İnkişaf Fondu, Azərbaycan Dövlət Neft

Şirkətinin (SOCAR) Elm Fondunun inves -

tisiyaları hesabına Fizika-riyaziyyat və

texnika elmlər bölməsinin, Kimya böl 

-

məsinin, Yer elmləri, Biologiya və Tibb

bölmələrinin, Naxçıvan bölməsinin ins 

-

titutlarında müasir analitik laboratoriyaların

yaradılması sahəsində işlər aparılır.

Təbiidir ki, yeni texnoloji şəraitdə belə

müasir cihaz və avadanlıqlarla işləməyi

bacaran savadlı mütəxəssislər lazımdır.

Təəssüflər olsun ki, bu gün AMEA-nın

institutlarında belə kadrlar kifayət qədər

deyildir. Əlbəttə, bu, həyəcan yaradan

amillərdən biridir. Azərbaycan Prezi den -

tinin 2008-ci ilin aprel ayında imzaladığı

Sərəncamda haqlı olaraq qeyd edilir ki,

“ölkədə aparıcı alimlər nəslinin qocalması

və gənc nəslin elmə axınının zəifləməsi

elmdə kadr potensialı səviyyəsinin azalması

təhlükəsini yaratmışdır”. Bu gün kadr

təminatının vəziyyəti o dərəcədə mürək -

kəbdir ki, hətta bizim təşəbbüslər, güman

ki, gənclər üçün bəlkə də, cəlbedici gö -

rünməyə bilər. Maraqlandırmağa çalış dı -

ğımız savadlı və istedadlı gənc mə zun ların

əməkhaqlarının artırılması, sözsüz ki,

vacibdir. Gənc kadr axtarışında, fikrimcə,

olduqca vacib olan amildən – yüksək

maaşdan başqa, potensial gənc alimin

mentaliteti də nəzərə alınmalıdır. Təcrübə

göstərir ki, bu və ya digər gənc mütəxəssis

müvəqqəti çətinliklərə dözə bilər və dözür

də, əgər o əsl müəllim – alimin rəhbərliyi

altında çalışırsa, eyni zamanda onu cəlb

edən müasir cihaz və avadanlıqlar möv -

cuddursa və onun yaşayış səviyyəsini

stimullaşdıran minimal şərait yaradılıbsa,

bu, baş tutur. 

– Elm və təhsilin əlaqələrinin güc 

-

ləndirilməsi yollarını necə görürsünüz? 

– Hesab edirəm ki, AMEA ölkədə elmin

əsas təşkilatçısı və əla qələndiricisidir. Ali

təhsil müəssisələrinin birinci vəzifəsi təhsilin

yüksək səviyyədə təşkili olsa da, elmi

tədqiqatlar da əsas məqsədlərdən biridir.

Hesab edirəm ki, elm və təhsilin əlaqəli

inkişafını yalnız tabeçiliyin dəyişməsi

hesabına əldə etmək haqqında fikirlər

yanlışdır. Qeyd edim ki, AMEA-nın bir çox

əməkdaşları artıq neçə illərdir ki, Təhsil

Nazirliyi və TQDK ilə sıx əməkdaşlıq

12

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013

edirlər. Bu əməkdaşların bir çoxu ümumtəhsil

məktəbləri, universitetlər üçün dərsliklərin

və dərs vəsaitlərinin həmmüəllifidirlər. 

AMEA-nın bir çox əməkdaşları uni 

-

versitetlərdə və digər ali təhsil mü əs  si sə -

lərində mühazirələr oxuyurlar, dok   torantlara

və dissertantlara birgə rəhbərlik edirlər,

universitetlərdə fəaliyyət göstərən müdafiə

şuralarının üzvləridirlər. Lakin biz başqa

yeni tədbirlər də həyata keçirməyi nəzərdə

tu turuq. Belə ki, AMEA-nın müxtəlif elmi-

təd qiqat institutlarında ali təhsil müəs si sə -

lər  inin uyğun baza kafedralarını açmaq is -

 tə    yirik.  Artıq  ilk  addımlar  atılıb.  Belə  ki,

Geologiya İnstitutunda ADNA-nın və  

 

BDU- nu  n  uyğun baza kafedrası, Neft Kimya

Prosesləri İnstitutunda yanacaq və yanacaq

is  tehsalı texnologiyası üzrə ADNA-nın baza

kafedrası açılıb. Bu iş genişləndirilməlidir.

Hesab edirəm ki, AMEA-nın nəzdində

istedadlar liseyi, kollec və magistratura

təşkil olunması da vacibdir. Bu, şagirdlərin

elmə marağını daha da artıra bilər. 

Artıq bir ildir ki, ARDNŞ-in nəzdində

açılmış Bakı Ali Neft məktəbi Neft Kimya

Prosesləri İnstitutunun binasının bir

korpusunda fəaliyyət göstərir. Bir-birinə

tabe olmadan qarşılıqlı əməkdaşlığın bu

forması da perspektivli əməkdaşlıq forması

kimi istifadə edilə bilər. Belə ki, tələbələr

elmi-tədqiqat institutunda labo ratoriya işləri

icra edir, AMEA-nın görkəmli kimyaçı

alimləri ilə tanış olur və onlarda elmə maraq

artır. Digər tərəfdən bu halda AMEA-nın

elmi-tədqiqat institutu da özünə layiqli kadr

seçimi imkanı əldə edir. 

13

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013

P.S. AMEA-nın Rəyasət Heyətinin 29 may 2013-cü il tarixli 16/2 saylı qərarı ilə artıq

Rəyasət Heyəti Mərkəzi aparatının strukturunda aşağıdakı idarə və şöbələr yaradılıb: 

Elmi Təşkilat İdarəsi, tərkibində Elmi-tədqiqatların təşkili şöbəsi və Elmi-analitik şöbə;

Beynəlxalq Əlaqələr idarəsi, tər 

kibində Xarici ölkələrin akademik qurumları ilə

əlaqələr şöbəsi və Beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələr şöbəsi;

Təhsil və kadrlar şöbəsi;

Hüquqi təminat şöbəsi;

İnnovasiya şöbəsi;

İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi;

Ümumi şöbə.  

Söhbəti apardı: Emin Bayramzadə

Məşhur bioloq Ceyms Uotson 1953-cü

ildə Frensis Kriklə birgə DNT-nin struk 

-

turunu kəşf etdikdən sonra məşhurlaşmışdır.

Bu işə görə onların hər ikisi  «Fiziologiya və

tibb üzrə» Nobel mükafatına layiq gö 

-

rülmüşlər. Sonralar Uotson ABŞ-da insan

genomunu tədqiq edən Milli Mərkəzin ilk

direktoru olmuş və məşhur “İnsan genomu”

layihəsinə rəhbərlik etmişdir.

O, həyatıboyu xatirələrini qeydə almış,

sonralar bu xatirələri təhlil edərək ömrünün

hər mərhələsi üçün əldə etdiyi həyat

dərslərini müəyyənləşdirmişdir.

Uotson yazırdı: «Mən hər zaman da 

-

hilərin, müdriklərin və tanınmış alimlərin

həyat dərslərinə çox böyük önəm vermişəm.

Çünki bu dərslər insana gələcək həyatında

çox faydalı ola bilər». 

Uotsonun həyat düşüncələri həm də ona

görə maraqlıdır ki, bunlar şərəfli alim

ömrünün həyat dərsidir, daha dəqiqdir, xüsusi

alim zəkasının “süzgəcindən” keçdikdən

sonra qeydə alınıb. Bu dərslər savadlı,

ziyalı, alim, rəhbər olmaq istəyən mək -

təblidən və tələbədən başlayaraq, bu gün

elm sahəsində çalışan gənc, orta və yaşlı

nəsil alimlər üçün də olduqca faydalıdır.

Odur ki, Uotsonun həyat dərslərinin maraqlı

məqamlarını “Elm dünyası” jurnalının oxu -

cularına təqdim etməyi vacib bildik:

«Müəllimlərinizlə münasibətdə hör mət -

sizlik etməyin».

«Kollec düşünməyi öyrənmək üçün la -

zım dır».

«Yeni ideyalar üçün adətən, faktlar gə -

rəkdir».

«Müəllimləriniz kimi düşünməyə ça 

-

lışın».

«Əgər düşünməyi öyrənsəniz, bu sizin

həyatınızı yaxşılaşdıra bilər. Universitetdə

oxuduğum ilk illərdə imtahanlara hazır 

-

laşarkən olduqca çox əzbərləməyə çalışırdım,

cəhd edirdim ki, tədris proqramlarında və

kitablarda yazılanlardan daha çox bilim.

Məncə, müəllimlərimin verməyə hazır 

-

laşdıqları suallar ətrafında diqqətimi cəm -

ləməyim daha yaxşı olardı. Əgər onların ev

tapşırıqları üçün verdikləri əsas mövzulara

diqqət yetirsəydim, həmin sualları asanlıqla

cavablandıra bilərdim. Müəllimlərim xüsusi

olaraq məni maraqlandıran mövzulara diq -

qətimi cəmləşdirdikdə, onların fikirlərini

daha asan başa düşürdüm».

«Gənc professoru, adətən, onun nüfuzlu

adına görə yox, elmi fəaliyyətin yeni isti -

qamətini təmsil etdiyinə görə rəhbər se 

-

çirlər». 

14

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013

«İlk dissertasiyanız üçün özünüz mövzu

seçməyin».

«Sizin intellektual maraq dairəniz

dissertasiya mövzusuna nəzərən daha geniş

olmalıdır».

«Nə qədər mümkündürsə, adla müraciət

etməyə tez başlayın».

«Bazar günləri işləyin».

«Nadir istisnalar olmaqla eks 

pe 

ri 

-

mentlərin zaman qaydasını əvvəlcədən söy -

ləmək olmaz və əqli dincliyi planlaşdırmaq

lazım deyil. Eksperiment zamanı həll

olunmamış məsələlər qaçılmaz olaraq sizin

şüurunuzda qalacaq. Həm də istirahət günü

işləmək adi günlərdə işləməkdən daha

maraqlı olur. Əgər sizin eksperimentiniz

uğursuz olsa idi, istirahət günü işə gəl 

-

məzdiniz».

«İdman ağlı aydınlaşdırır».

Eksperimentlər və ya ideyalar sizi irəli

aparmalıdır. Amma onların həmişə sizin

emosiyalarınızı eyni dərəcədə müdafiə edə -

cəyinə arxayın olmaq lazım deyil.

Uğursuzluq deyil, uğur sevinc gətirir, amma

unutmaq olmaz ki, uğursuzluq işlərin

ayrılmaz tərkib hissəsidir. Əgər sizin eks -

perimentləriniz hər zaman davam edirsə və

ya qiymətli ideyaların başınıza gəlməsi

dayanmırsa, bu o deməkdir ki, siz özünüzə

elə məqsəd seçmisiniz ki, ona can atmağa

dəyməz.

Elm kimi bir məşğuliyyət üçün təbii olan

neyromediatorların uçuş və enişlərini kom -

pensasiya etmək məqsədi ilə zəkaya arabir

istirahət vermək lazımdır. Bu halda idmanla

məşğul olmağa daha çox güc sərf edin.

«Yayın sonunda eksperimentlər apar -

maq qeyri-təbiidir».

Uzun iyun günlərinin yaratdığı eyforiya

intensiv işləməyə və oynamağa imkan verir.

Tamamilə eksperimentə həsr olunan gün

axşamtərəfi softbol və ya voleybol oynamaq,

az da olsa, heç nəyə mane olmur. Amma

avqustun əvvəlində havanın qaralması şam

yeməyi vaxtına düşür və saralmış yarpaqlar

xatırladır ki, payız uzaqda deyil. Bu zaman

suyun temperaturu hələ də artmaqda davam

etdiyindən eksperiment aparmaq əvəzinə

çimərliyə getmək daha ağıllı qərar ola bilər.

Bu halda eksperimentlərin icrasını növbəti

səhərə saxlamaq da olar. Elm haqqında iki və

ya üç gün müddətində düşünməyi tam unut -

maq üçün avqustun son həftəsində uzaq,

cəlbedici yerlərə getmək lazımdır. Əgər

özünüzə bir neçə həftə məzuniyyət götür -

səniz bu, heç vaxt sizə ziyan gətirməz. Mə -

zuniyyətin sonuna yaxın siz beyninizin

kifayət qədər dincəldiyini hiss edəcəksiniz.

«Əgər seminarın mövzusu sizin üçün

maraqlıdırsa, birinci sırada oturun».

Sizə maraqlı olan seminarlardan fayda

götürməyin ən yaxşı yolu birinci sırada

oturmaqdır. Əgər sizin üçün darıxdırıcı de -

yilsə, onda hamının gözü qarşısında yuxu -

layıb pis vəziyyətə düşməyə risk etmirsiniz.

Əgər seminarı aparanın fikirlərinin gedişini

izləyə bilməsəniz, birinci sırada oturmaqla

hər zaman onu dayandırıb nəsə soruşa

bilərsiniz. Çox böyük ehtimalla təkcə siz

mühakimələrin ip ucunu  itirmirsiniz. Sizin

sualınız seminarı aparanın nəsə əhəmiyyətli

bir şey demək istəməsində hamıya kömək

edə bilər. Sual vermək üçün seminarın so -

nunu gözləmək patoloji nəzakətlilik gös 

-

tərmək deməkdir. Belə hallarda siz böyük

ehtimalla mühakimələrin məğzini harada

itirdiyinizi unudacaq və nəyisə başa düş 

-

mədiyiniz haqda sual verəcəksiniz. Əgər siz

seminarın cansıxıcı olacağından   şübhələnir,

amma həm də onu buraxmağa risk etmir -

sinizsə, onda arxa sırada oturun.

«Təkrarlanmayan nəticələr uğur gətirə

bilər».

15

ELM DÜNYASI

/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013

Elmdə gözlənilən nəticəni almaq həmişə

xoşdur, amma siz bir neçə dəfə eyni nəticəyə

gəlməsəniz, o yekun məmnunluğa gətirib

çıxarmayacaq.

Əgər siz çox ehtiyatsız işləyirsinizsə, heç

vaxt təkrarlanmış nəticə ala bilməzsiniz.

Amma siz məhdud ehtiyatsızlıq etsəniz, yaxşı

şansınız əmələ gələ bilər. Belə ki, eks 

-

perimentə hansısa nəzərə alınmamış faktoru

daxil etsəniz və bəxtiniz gətirsə, əvvəllər

məlum olmayan hadisəni tuta bilərsiniz.

«Sizin eksperimentləriniz üçün hər

zaman auditoriya olmalıdır».

Eksperimenti başlamazdan əvvəl tam

əmin olun ki, yoxlanılan ehtimal yalnız sizi

maraqlandırmır. Əvvəllər kəşf olunmuşlar

üzərində məqsədsiz variasiyalar etmək la -

boratoriyanız istisna olmaqla hamıda yalnız

əsnəmə yarada bilər. Tələbə üçün  monoton

fəaliyyət, demək olar ki, laboratoriya me -

todlarını yaxşı mənimsəmək üsuludur, amma

ona həqiqi elm kimi yox, məşğələlər kimi

baxmaq olar. Yeni söz demək cəhdi əsnə -

məkdən də pis nəticələrə gətirib çıxara bilər.

Hətta əksər həmkarlarınızın sizi anormal

hesab etməsinə də hazır olun. Əgər sizin

məşğul olduğunuzu qiymətləndirə bilən bir

və ya bir neçə nəfər ağıllı adam tapmasanız

ehtimal ki, belə inadkarlıq sizin

ağıl sız lığınızı,  yaxud  dəliliyinizi

nümayiş etdirir.

«Elm ünsiyyət tələb edir».

Faktları və ideyaları siz mək -

təbdə oxu yarkən digərləri ilə ün -

siyyət qurmadan da öyrənə və uğur

qazana bilərsiniz. Amma elm alə -

minə düşdükdən sonra bu sferalar

qarışır və sizin isti ra hətinizin təkcə

keyfiyyəti yox, həm də peşə uğur -

larınız tələb edir ki, başqalarının

yalnız elmi işlərini yox, həm də

şəxsi keyfiyyətlərini qiymətləndirə

biləsiniz. Qeybət etmək hamıya, o cümlədən

alim lərə də xasdır, yenilikləri bilməmək isə

qolları bağlı işləmək deməkdir.

Elmi karyeranın başlanğıcında digər

laboratoriyaların necə iş 

lədiyinə diqqət

yetirməniz xüsusilə əhəmiyyətlidir. Bu həm

də bu və ya digər nəticənin interpretasiyası

haqqında digərləri ilə söhbətə əsas yarada

bilər. Yeni başlayanların öz həmkarlarını

rəqib görməsi tamamilə təbiidir. Bu, xüsusi

halda lazımdır. Siz öz həmkarlarınızı nə

qədər yaxşı ta nı sanız, bir o qədər öz piroq

payınızı götürmək şansınız çoxalar.