27
bunday sifatli
mahsulot ishlab chiqarmasa, ishlab chiqarishga boshqa
korxonalarni jalb qilmasligi va mahsus rejalashtirish va uskunalar bilan
shug’ullanmasligi kerak.
Namunaviy metodda kalkulyasiya qilinadigan mahsulotlarga qilinadigan
xarajatlarni tahlil qila turib buyurtmalarning kalkulyasiya kartochkasida
kursatilgan haqiqatda qilingan xarajatlarni
dastlabki hisoblar bilan
solishtirish kerak.
Buyurtmaning kalkulyasiya kartochkasi iste’molchining har bir
buyurtmasi buyicha ochiladi va
unda quyidagilar kursatiladi;
zaxiradan olingan materiallar (buyurtma asosida);
ishlab chiqarish xodimlarining mehnat haqi (buyurtmani bajarishga
sarflangan vaqtni hisobga oluvchi
tabel kartochkasi asosida;
tug’ri xarajatlar (schyot fakturalar asosida).
Buyurtmani bajarilishida kalkulyasiya kartochkasida tug’ri
xarajatlarning jami summasi chiqariladi. Bundan keyin bu metodlarning
biri asosida ushbu buyurtmaga kiruvchi qushimcha xarajatlar hisoblab
chiqiladi.
Agar hisobat davrining oxirida
buyurtma tugallanmagan bulsa, jami
xarajatlar ma’lum bir sanaga kalkulyasiya kartochkasiga yozib quyiladi
va u tugullanmagan ishlab chiqarish hisoblanadi.
Mahsulotning narxi belgilanishga
namunaviy usulning tannarx
kalkulyasiyasini tug’ri aniqlanishiga bog’liqdir.
Mahsulot narxining oshib ketishi buyurtmachilarning qochishiga olib
keladi. Buyurtma bajarilishi narxining pasayishi foydaning kamayishiga
28
yoki ushbu buyurtmaning zarar keltirishiga olib keladi.
Mahsulot tannarxi yana bir birlik mahsulotga
qilinadigan qushimcha
xarajatlar ulushining hisobiga, ishlab chiqarish hajmiga ham bog’liq.
Ishlab chiqarish hajmining oshishi yoki kamayishi har bir buyurtma
mahsulotining narxiga ta’sirini kursatadi.
Shuning uchun, buyurtmalar buyicha mahsulot
ishlab chiqaruvchi yoki
xizmat kursatuvchi korxonalarda mahsulot tannarxini kalkulyasiyasi
tug’ri tuzilishi katta ahamiyatga ega va u asosida mahsulot (xizmat)
bahosi aniqlanadi.
Dostları ilə paylaş: