Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

Unli tovush
- o‘pkadan chiqayotgan havo oqimining og‘iz bo‘shlig‘ida hech 
qanday to‘siqqa uchramay chiqishidan hosil bo‘ladigan tovush. Unli tovushlar 
oltita: 
a, i, e, u, o`, o.
Unlilar lab ishtirokiga ko‘ra ikki xil bo‘ladi: 

---

100 
1.Lablangan unlilar: 
o, u, o`
2.Lablanmagan unlilar: 
a, i, e
. 
Unli tovushlar
 
og`izning ochilish darajasiga (tilning ko‘tarilish darajasiga) 
ko`ra uch xil:
1.Tor unlilar (til o‘rtasining tanglayga tomon ko‘tarilishi natijasida hosil 
bo`ladi. Shu bois yuqori ko`tarilish yoki yuqori tor unlilar ham deyiladi): 
u, i.
2.O‘rta keng unlilar: e
, o`. 
3.Keng unlilar: 
а, о 
Undosh tovush -
o‘pkadan chiqayotgan havo oqimining og‘iz bo‘shlig‘ida yoki 
bo‘g‘izda to‘siqqa uchrashidan hosil bo‘lgan tovushlar. Tilimizda 23 ta undosh 
tovush bor: 
b, v, g, d, z, j, y, k, l, m, n, p, r, s, t, f, x, ch, sh, q, g
‘
, h, ng.
UNDOSH TOVUSHLAR TASNIFI 
 
Ovoz 
va 
shovqinning 
ishtirokiga 
ko`ra 
Hosil bo`lish 
usuliga ko`ra 
Hosil bo`lish o`rniga ko`ra 
Lab 
tovushlari 
Til tovushlari 
lab-
lab 
lab-
tish 
Til 
oldi 
Til 
o’rta 
til orqa 
sayoz 
Chuqur 
b 
d 
g 
Jarangli 
Portlovchilar 
Jarangsiz 
p 
t 
k 
q 
Jarangli 
Sirg`aluvchilar 
v 
v 
z,j 
y 
g’ 
Jarangsiz 
f 
s,j 
x 
h 
Jarangli 
Qorishiq 
tovushlar 
j 
Jarangsiz 
ch 
Jarangli 
Burun 
tovushlari 
m 
n 
n(ng) 
Yon tovush 
l 
Titroq tovush 
r