Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

3-bosqich. 
Yakuniy
qism 
 (10 daqiqa) 
3.1. Mavzuni mustahkamlash maqsadida talabalar 
bilan «Blits-so‘rov» o‘tkazadi, talabalar tomonidan 
mavzuning o‘zlashtirilganlik darajasini baholaydi, 
faol talabalarni rag‘batlantiradi
3.2. Mavzu yuzasidan mustaqil ta’lim uchun “til va 
tafakkurni “T sxemasi”ga joylashtiradi. 
3.1. Tezkor so‘rovlarga 
javob beradi, rag‘bat 
oladi. 
3.2. Eshitadi, topshiriqni va 
zaruriy ko‘rsatmalarni yozib 
oladi. 

---

169 
Тil va tafakkur. Til birlikalari va mantiqiy 
birliklar 
TIL BIRLIKLARI 
FONEMA 
MORFEMA 
LEKSEMA 
KONSTRUKSIYA (MODEL) 
Тil va jamiyat. Sotsiоlingvistika 
 
 
•
Til insonlar o`rtasida aloqa vositasi bo`lishi, tabiat va jamiyatdagi 
narsa va hodisalar to`g`risida xabar berishdan tashqari suhbatdosh yoki 
tinglovchiga ma`lum ta`sir o`tkazish, hissiyotini qo`zg`atish kuchiga ham 
ega. Agar bu holatni shartli ravishda beshinchi bosqich deb ataydigan 
bo`lsak, ta`kidlaganimizdek, tilning bosqichma-bosqich takomillashib,
mukammalashib va imkoniyatlari ham asta-sekinlik bilan kengayib 
borishini kuzatamiz. 
Shu o`rinda tilning hech bir imkoniyati nutqsiz, nutqiy jarayonsiz 
amalga oshmasligi, yuzaga kelmasligiga ham amin bo`lamiz. «Til va 
tafakkurning birligi nutqda o`zi fodasini topadi. Nutq og`zaki va yozma 
holda mavjud bo`lib, unda fikri miz moddiy shaklga, ya`ni hissiy idrok 
etiladigan shaklga kiradi va shu tariqa u endi bir shaxsga emas, balki 
jamiyatga tegishli bo`lib qoladi» 
•
 

---

170