Alisher navoiy nomidagi

        “To„rt  taraf”  metodi.  Ushbu  metod    ifodalangan  ma‘lum  bir    fikrni 

asoslashga,  misollar  bilan  dalillashga  asoslangani  bois  mavzumiz  doirasida 

quyidagicha foydalanishimiz mumkin. 

1-bosqich. 

Ko‗ngilda 

armon 

qolmasin 

deb, 

chilyosin ham qildirishga to‗g‗ri keldi

78

. 

Ushbu  gap  eganing  ishtirokiga  ko‗ra 

qanday gap?  

Nega  shunday  deyiladi?  Fikringizni 

asoslang.  

Shu  gapga  o‗xshash  misollardan  kichik 

matn tuzing. 

 

 

Asardan  olingan  parchaga  asosan  rasm 

chizing, rasmingiz o‗sha davr hayotidan 

namuna sifatida ifodalab bera olsin. 

 

   O‗quvchi varaqasi: 

Ko‗ngilda 

armon 

qolmasin 

deb, 

chilyosin ham qildirishga to‗g‗ri keldi

79

. 

Ushbu  gap  eganing  ishtirokiga  ko‗ra 

qanday  gap?    Ushbu  gap  eganing 

ishtirokiga  ko‗ra  shaxsi  noma‘lum 

gapdir. 

Nega  shunday  deyiladi?  Fikringizni 

asoslang.  

­  Gapda egani ifodalashning imkoni 

yo‗q, 

­  Kesimi 

fe‘l 

kesim 

bo‗ladi. 

Zaruriyat, 

istak, 

tilak, 

shart, 

imkoniyat 

kabi 

ma‘nolarni 

ifodalaydi. 

­  Harakat  bor  va  uni  kimdir 

bajaradi. 

                                                           

78

 Abdulla Qahhor. Tanlangan asarlar. – T.: G‗afur G‗ulom, 2007. 44-b. 

79

 Abdulla Qahhor. Tanlangan asarlar. – T.: G‗afur G‗ulom, 2007. 44-b. 

---

 60

 

Shu  gapga  o‗xshash  misollardan  kichik 

matn tuzing. 

Ba‘zan  dunyo  qiyinchiliklariga  duch 

lelinsa-da, u  ko‗zlarimizga  tor  tuyulsa...  

nima 

qilinsa 

maqsadga 

muvofiq 

ko‗riladi. Ha, bir nafas ko‗zlar yumilsin-

da,  ota-ona,  oila  ko‗z  oldiga  keltirilsa 

bo‗lgani. 

Asardan  olingan  parchaga  asosan  rasm 

chizing,  rasmingiz  o‗sha  davr  hayotidan 

namuna sifatida ifodalab bera olsin. 

 

2-bosqich. 

Ushbu maqollarni davom ettiriring: 

1.Ko‗pdan quyon... 

2. Do‗stlik barcha boylikdan... 

3. Tikan zahri..., dushman zahri.. 

4. Izlaganga tole... 

5. Ko‗z..., qo‗l... 

Yuqoridagi 

gaplarda 

qaysi 

bo‗lak 

tushirib  qoldirilganini  ayting.  Nega 

aynan  shu  bo‗lak  deb  hisobladingiz, 

asoslab bering. 

Shunga  o‗xshash 

maqollar 

ayting, 

kesimlarini ajratib ko‗rsating.  

Mehnatkash inson qiyofasini rasmda aks 

ettiring. 

 

Ushbu maqollarni davom ettiriring: 

1.Ko‗pdan quyon...qochib qutulmas. 

2.Do‗stlik barcha boylikdan...afzal. 

4.Izlaganga tole...yor. 

5.Ko‗z...qo‗rqoq, qo‗l...botir. 

Yuqoridagi  gaplarda  qaysi  bo‗lak  tushirib 

qoldirilganini  ayting.  Nega  aynan  shu 

bo‗lak deb hisobladingiz, asoslab bering.  

Kesim 

tushirib 

qoldirilgan, 

birinchidan,kesim,  odatda,  gap  oxirida 

keladi.  Kesim  gapning  markazi,  ega  bilan 

moslashuvidan, 

gapning 

mazmunidan 

kesimni farqlab o‗rniga qo‗yish mumkin 

---

 61

 

Shunga 

o‗xshash 

maqollar 

ayting, 

kesimlarini  ajratib  ko‗rsating.  Birlashgan 

o‗zar,  birlashmagan  to‗zar.Izlagan  imkon 

topadi.  O‗ychi  o‗ylaguncha  tavakkalchi 

ishini bitiradi... 

Mehnatkash  inson  qiyofasini  rasmda  aks 

ettiring.