Am aliy m ashg'ulotlar va hisoblash grafik ishlari uchun

Uchinchidan, 
amaliy mashg'ulotlarda tadbiq etilmagan nazariy 
bilimlar 
chuqur va mustahkam emas. Bunday sharoitda talaba ham, 
o’qituvchi ham og’ir vaziyatda qoladi.
Misollarni murakkabligi yoki boshqa ko’rsatkichlarga binoan tanlash 
hamma vaqt ham samarali bo'lavermasligi mumkin. Shuning uchun 
misollarni quyidagi guruhlarga ajratishni tavsiya etamiz:
I 
guruh 
Bu guruhdagi 
misollar hech qanday qiyinchilik 
tug'dirmaydi, hajmi kichik va oddiy bo’lib, maqsadi formulalarni 
takrorlash, turli o’lchov birlikdagi kattaliklar bilan hisoblashni o'rganish. 
Masalan, buralishda mustahkamlik shartidan foydalanib val diametrini 
aniqlang
II 
guruh. 
Bu guruhdagi misollar oddiy, savolning fizik mohiyati va 
echish usuli aniq.Masalan, yuklanishni har xil turlarida statik aniq 
misollarda mustahkamlikka hisoblash. Bu guruhdagi misollarni ham 
murakkabligi turlicha bo'lgan misollarga ajratish mumkin. Masalan, 
cho'zilish yoki siqilishda ichki bo'ylama kuchni aniqlash va epyurasini 
ko'rish, egilish deformatsiyasida ko’ndalang kuch va eguvchi moment 
epyuralarini qurishdan ancha oson. Bundan tashqari, ko'ndalang kuch va 
eguvchi momentini aniqlash qoidasi, bo'ylama kuchni aniqlash qoidasidan 
mutlaqo farq qiladi va murakkabdir.
III 
guruh. 
Bu guruh misollarning murakkabligi turlicha bo'lib, ular 
mavzuga bog'liq. Masalan, statik noaniq misollarda murakkablik, misolni 
echishni individuallashgan va uning fizik-geometrik mohiyatini aniq 
tushunish va tasavvur etishdadir. Misolni individuallashgan, har bir statik 
noaniq misolni echishning o'ziga xos usulni tadbiq etishligida. Bu guruh 
misollariga m o’rt materiallardan tayyorlangan balkalarni mustahkamlikka 
hisoblash, o ’zgaruvchan balkalarda kesimni tanlash kiritilishi mumkin.
IV 
guruh 
O 'ta murakkab misollar bo'lib, ulami echish uchun 
nostandart 
usullar 
tadbiq 
etiladi. 
Bunday 
misollarga 
fanlar 
olimpiadalaridagi yoki fan to’garaklarida echiladigan misollar kiritiladi.
V guruh. 
O g’zaki echiladigan misollar, hozirgi vaqtda tadbiq 
etilayotgan oddiy ko'rinishdagi test savollari.
Misollarni tanlash to'g'risida mulohaza yuritganda shuni nazarda 
tutish kerakki, misollar rivojlanadigan, yangilik kiritilishi mumkin bo'lgan 
bo lishi lozim. Juda katta matematik hisoblashlari bo’lgan misollarni 
tanlamaslik kerak. Chunki bunday misollarni echishda talaba matematik
7

---

hisoblashga e'tiborini kuchaytirib, misolning fizik yoki geometrik 
mohiyatini esidan chiqarib qo’yishi mumkin. Shu bilan birga, hisoblash 
dementi juda kam bo’lgan, faqat formulalami yoki tenglikni hosil qilish 
bilan bog’liq bo’lgan misollami ham tanlamaslik kerak. Chunki analiz 
qilinishi Iozim bo'lgan material yoki inshoot konstruktsiyasining elementi 
- o ’lchamlan ma lum son qiymatlari bilan belgilanadi