Amea botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci IL, XXXII cild

ЗАКЛЮЧЕНИЕ 

Очень низкая концентрация СО

2

  в  недавнее  геологическое  время  и  связанное  с 

ней  появление    С

4

-двудольных  представляет  новую  комбинацию  и  мог  бы  изменить 

природу биосферы в наступающем тысячелетие [64].  Эта 

ситуация 

осложняется 

человеческими  манипуляциями  биосферы.  В  особенности,  увеличение  концентрации 

атмосферного  СО

2

  может  остановить  появление  новых  форм  С

4

  жизни  и  привести  к 

уничтожению  существующих  форм  [20].  Однако  другие  глобальные  перемены,  такие 

как  потепление  и  обезлесение  действуют  благотворно  на  определенные  С

4

-виды  [67]. 

Следовательно  в  ближайшее  время  увеличение  концентрации  СО

2

  не  угрожает  С

4

-

фотосинтезу как функциональному типу [70]. 

Человечество  создает  иной  путь  для  получения  новых  С

4

-видов,  а  именно 

внедрение  С

4

-фотосинтеза  в  С

3

-культуры  с  помощью  генной  инженерии  [46,  75]. 

Первоначально  проводили  инсерцию  генов  С

4

-ферментов  в  рис.  Были  замечены 

улучшения  урожая,  но  это  не  является  результатом  действия  С

4

-фотосинтетического 

цикла  [44].  Обсуждается  возможность  введения  одноклеточного  С

4

-фотосинтеза, 

 

 

 

AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

который  обнаружен  у  Borszczowia  [9,  40].  Одноклеточный  С

4

-фотосинтез  вероятно  не 

будет  действовать  в  С

3

-культурах,  так  как  одноклеточная  система  неэффективна  и 

вероятно  является  адаптивной  только  в  экстремальных  условиях.  Было  бы  намного 

лучше  перенацеливать  С

3

-листья  для  образования  Кранц  тканей,  но  эволюционные 

изменения  бывают  намного  сложнее,  чем  простое  изменение  локализации 

ферментативной  активности.  Исследования  естественных  путей  С

4

-эволюции  могут 

помочь преодолевать эволюционные барьеры С

4

-фотосинтеза;  однако из-за сложности 

эволюционных  изменений  требуется  больше  естественных  примеров,  чем  просто 

модель Flaveria. Для реализации этого имеются дюжины независимых С

4

-родословных, 

и  многие  из  них  появились  недавно  и  богаты  промежуточными  видами  и  имеется 

множество систем, с помощью которых можно раскрывать секреты С

4

-эволюции.      

 

 

ЛИТЕРАТУРА 

 

1.

 

Adam P. Saltmarsh ecology. Cambridge, UK: Cambridge UniversityPress. 1990. 

2.

 

Бабаева З. Б., Бабаев Г. Г., Аскерова Р. Г. // Доклады НАН Азербайджана, 2003, Том  

LIX, № 1-2, с. 225-229. 

3.

 

Bowes G., Rao S.K., et al. J.B. // Functional Plant Biology, 2002, V. 29, p. 379–392. 

4.

 

Brown R.H. Agronomic implications of C

4

-photosynthesis. In: Sage RF, Monson RK, eds. 

C

4

 Plant biology. San Diego, CA, USA: Academic Press, 1999, p. 473–507. 

5.

 

Berner R.A., Kothavala Z. // American Journal of Science, 2001, V. 301, p. 182–204. 

6.

 

Гулиев Н. М., Бабаев  Г.  Г.,  Байрамов Ш. М., Алиев Д. А.. // Физиология растений, 

2003, Том 50, № 2, с. 238-245.  

7.

 

von Caemmerer S. // Planta, 1989, V. 178, p. 463–474. 

8.

 

von  Caemmerer  S.  Biochemical  models  of  leaf  photosynthesis.  Collingwood,  Australia: 

CSIRO Publishing, 2000. 

9.

 

von Caemmerer S., Furbank R.T. // Research, 2003, V. 77, p. 191–207. 

10.

 

Casati  P.,  Spanpinato  C.P.,  Andreo  C.S.  //  Plant  Cell  Physiology,  1997,  V.  38,  p.  928–

934. 

11.

 

Cerling T.E. Paleorecords of C

4

-plants and ecosystems. In: Sage RF, Monson RK, eds. C

4

 

plant biology. San Diego, CA, USA: Academic Press, 1999, p. 445–469. 

12.

 

Chollet  R.,  Vidal  J.,  O’Leary  M.H.  //  Australian  Review  of  lant  Physiology  and  Plant 

Molecular Biology, 1996, V. 47, p. 273–298. 

13.

 

Coleman  J.R.  Carbonic  anhydrase  and  its  role  in  photosynthesis.  In:  Leegood  R.C., 

Sharkey  T.D.,  von  Caemmerer  S.,  eds.  Photosynthesis:physiology  and  metabolism. 

Dordrecht, the Netherlands: Kluwer Academic, 2000, p. 85–113. 

14.

 

Collinson M.E., Boulter M.C., Holmes P.L. Magnoliophyta (‘Angiospermae’). In: Benton 

MJ, ed. The fossil record 2. London, UK: Chapman and Hall, 1993, p. 809–841. 

15.

 

Douce R.,  Heldt H.W.  Photorespiration.  In:  Leegood RC, Sharkey TD, von Caemmerer 

S,  eds.  Photosynthesis:  physiology  and  metabolism.  Dordrecht,  the  Netherlands:  Kluwer 

Academic, 2000, p. 115–136. 

16.

 

Drincovich M.F., Casati C., Andreo C.S. // FEBS Letters, 2001, V. 490, p. 1– 6. 

17.

 

Edwards G.E., Andreo C.S. // Phytochemistry, 1992, V. 31, p. 1845–1857. 

18.

 

Edwards  G.E.,  Ku  M.S.B.  Biochemistry  of  C

3

–C

4 

intermediates.  In:  Stumpf  PK,  Conn 

EE, eds. The biochemistry of plants, V. 10. New York, NY, USA: Academic Press, 1987, p. 

275–325. 

19.

 

Edwards  G.E.,  Walker  D.A.  C

3

,  C

4

:  mechanism,  and  cellular  andenvironmental 

regulation, of photosynthesis. Oxford, UK: Blackwell Scientific Publications. 1983. 

20.

 

Edwards G.E., Furbank R.T., Hatch M.D., et al.//Plant Physiology, 2001, V. 125, p.46–49 

 

 

 

AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

21.

 

Ehleringer  J.R.,  Cerling  T.E.,  Dearling  D.,  eds.  A  history  of  atmosphericCO

2

  and  its 

effects on plants, animals and ecosystems. Berlin, ermany: Springer-Verlag, 2004. 

22.

 

Ehleringer J.R., Monson R.K. // Ann. Rev. of Ecol. and Systemat.  1993, V, 24, p. 411–

439. 

23.

 

Ehleringer JR, Cerling TE, Helliker BR. // Oecologia, 1997, V. 112, p. 285–299. 

24.

 

Farrera I., Harrison S.P., Prentice I.C., et al. //Climate Dynamics, 1999,V. 15, p.823–856. 

25.

 

Furbank R.T., Taylor W.C. // Plant Cell, 1995, V. 7, p. 797-807. 

26.

 

Harris J.M., Cerling T.E. // Journal of Zoology, 2002, V. 256, p. 45–54. 

27.

 

Hatch M.D., Burnell J.N. // Plant Physiology, 1990, V. 93, p. 825–828. 

28.

 

Hayes J.M. Global methanothophy at the Archean-Proterozoic transition. In: Bengston S, 

ed. Early life on Earth. New York, NY, USA: Columbia University Press, 1994, p. 220–236. 

29.

 

Hibberd J.M., Quick W.P. // Nature, 2002, V. 415, p. 451–454. 

30.

 

Hobhouse  H.  Seeds  of  change:  six  plants  that  transformed  mankind.  Chatham,  UK: 

Papermac Press., 1999. 

31.

 

Huxman T.E., Monson R.K. // Plant, Cell and Environment, 2003, V. 26, p. 313–322. 

32.

 

Hylton C.M., Rawsthorne S., Smith A.M., Jones D.A. // Planta,1988, V. 175, p. 452–459. 

33.

 

Janis  C.M.,  Damuth  J.,  Theodor  J.M.  //  Palaeogeography,  Palaeoclimatology, 

Palaeoecology, 2002, V. 177, p. 183–198. 

34.

 

Johnson H.B., Polley H.W., Mayeux H.S. // Vegetatio, 1993, V. 104/105, p. 157–170. 

35.

 

Johnson J.F., Allan D.L., Vance C.P., Weiblen G.  //  Plant Physiology,  1996, V. 112, p. 

31–41. 

36.

 

Jordan D.B., Ogren W.L. //  Planta, 1984, V. 161, p. 308–313. 

37.

 

Kanai  R., Edwards G.E.  The biochemistry of C

4

-photosynthesis.  In:  Sage R.F., Monson 

R.K., eds. C

4

-plant biology. San Diego, C.A., USA: Academic Press, 1999, p. 49–87. 

38.

 

Kocacinar F., Sage R.F. // Plant, Cell and Environment, 2003, V. 26, p. 2015–2066. 

39.

 

Kuypers M.M.M., Pancost R.D., Damste J.S.S. // Nature, 1999, V. 399, P. 342-345. 

40.

 

Leegood R.C. // Journal of Experimental Botany, 2002, V. 53, p. 581–590. 

41.

 

Leegood R.C., Walker R.P. // Arch. Biochem. and Biophys., 2003, V. 414, p. 204–210 

42.

 

Ludwig M., von Caemmerer S., et al, // Plant Physiology, 1998, V. 117, p. 1071–1081. 

43.

 

Maberly S.C., Madsen T.V. // Functional Plant Biology, 2002, V. 29, p. 393–405. 

44.

 

Matsouka M., Furbank R.T., et al. // Ann. Rev. of Plant Physiol., 2001,V. 52, p. 297–314. 

45.

 

Metcalfe C.R., Chalk L. Anatomy of the dicotyledons, Vol. 1: systematic anatomy of the 

leaf and stem. Oxford, UK: Oxford Science Publishers, 1979. 

46.

 

Miyao M. // Journal of Experimental Botany, 2003, V. 54, p. 179–189. 

47.

 

Monson  R.K.  The  origins  of  C

4

-genes  and  evolutionary  pattern  in  the  C

4

-metabolic 

phenotype. In: Sage RF, Monson RK, eds. C

4

-plant biology. San Diego, CA, USA: Academic 

Press, 377–410, 1999. 

48.

 

Monson R.K. // International Journal of Plant Science, 2003, V. 164, p. S43–S54. 

49.

 

Monson R.K., Moore B.D. // Plant, Cell and Environment, 1989, V. 12, p. 689–699. 

50.

 

Monson R.K., Rawsthorne S. CO

2

 assimilation in C

3

–C

4 

intermediate plants. In: Leegood 

R.C., Sharkey T.D., von Caemmerer S.C., eds.  Photosynthesis: Physiology  and Metabolism. 

Dordrecht, the Netherlands: Kluwer Academic, 2000, p. 533–550. 

51.

 

Morgan C.L., Turner S.R., Rawsthorne S. // Planta, 1993, V. 190, p. 468–473. 

52.

 

Ogren W.L. // Annual Review of Plant Physiology, 1984, V. 35, p. 415–442. 

53.

 

Pagani M. // Philosoph. Transact. of the Royal Soc. of London, 2002, V. 360, p. 609–632. 

54.

 

Pagani  M.,  Freeman  K.H.,  Arthur  M.A.  //  Science,  1999,  V.  285,  p.  876–878.  Tansley 

review© New Phytologist, 2004, V. 161, p, 341–370. 

55.

 

Petit J.R., Jouzel J., Raynaud D., et al.. // Nature, 1999, V. 399, p. 429–436. 

56.

 

Polley H.W., Johnson H.B., Mayeux H.S., Tischler C.R. Are some of the recent changes 

in grassland communities a response to rising CO

2

-concentrations? In: Korner C, Bazzaz FA, 

 

 

 

AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

eds.  Carbon  dioxide,  populations,and  communities.  New  York,  NY,  USA:  Academic  Press, 

1996, p. 177–196. 

57.

 

Prothero  D.R.  The  eocene–oligocene  transition:  paradise  lost.  New  York,  NY,  USA: 

Columbia University Press, 1994. 

58.

 

Raghavendra A.S. // Photosynthetica, 1980, V. 14, p. 271–273. 

59.

 

Rawsthorne S. // Plant Journal, 1992, V. 2, p. 267–274. 

60.

 

Retallack  G.J.  //  Philosophical  Transactions  of  the  Royal  Society  of  London,  2002,  V. 

360, p. 659–673. 

61.

 

Rylott E.L., Gilday A.D., Graham I.A. // Plant Physiology, 2003, V. 131, p. 1834–1842. 

62.

 

Royer D.L., Berner R.A., Beerling  D.J.  //  Earth  Science Reviews,  2001,  V. 54, p.  349–

392. 

63.

 

Sage R.F. // Global Change Biology, 1995, V. 1, p. 93–106. 

64.

 

Sage R.F. // Plant Biology, 2001, V. 3, p. 202–213. 

65.

 

Sage R.F., Coleman J.R. // Trends in Plant Science, 2001, V. 6, p. 18–24. 

66.

 

Sage R.F., Cowling S.A.  Implications of stress  in low  CO

2 

atmospheres  of the past: are 

today’s plants too conservative for a high CO

2

 world? In:  Luo Y, Mooney HA, eds.  Carbon 

dioxide and environmental stress. San Diego, CA, USA: Academic Press, 1999, p. 289–308. 

67.

 

Sage R.F., Kubien D.S. // Photosynthesis Research, 2003, V. 77, p. 209–225. 

68.

 

Sage R.F., Sharkey T.D. // Plant Physiology, 1987, V. 84, p. 658–664. 

69.

 

Sage  R.F,  Li  M  R,  Monson  R.K.  The  taxonomic  distribution  of  C

4

-photosynthesis.  In: 

Sage RF, Monson RK, eds. C

4

-plant biology. San Diego, CA, USA: Academic Press, 1999a, 

p. 551–584. 

70.

 

Sage  R.F.,  Wedin  D.A.,  Li  M.R.  The  biogeography  of  C

4-

photosynthesis:  patterns  and 

controlling  factors.  In:  Sage  RF,  Monson  RK,  eds.  C

4

  plant  biology.  San  Diego,  CA,  USA: 

Academic Press, 1999b, p. 313–373. 

71.

 

Schulze  E.D.,  Hall  A.E.  Stomatal  responses,  water  loss  and  CO

2

-assimilation  rates  of 

plants  in  contrasting  environments.  In:  Lange  OL,  Nobel  PS,  Osmond  CB,  Ziegler  H,  eds. 

Physiological  plant  ecology  II:  water  relations  and  carbon  assimilation.  Berlin,  Germany: 

Springer-Verlag, 1982, p. 181–230.  

72.

 

Schulze E.D., Ellis R., Schulze W., Trimborn P. // Oecalogia, 1996. V. 106, p. 352-369. 

73.

 

Sharkey T.D. // Physiologia Plantarum, 1988, V. 73, p. 147–152. New Phytologist, 2004, 

V. 161, p. 341–370 

74.

 

Svensson  P.,  Bläsing  O.E.,  Westhoff  P.  //  Archives  of  Biochemistry  and  Bioscience, 

2003, V. 414, p. 180–188. 

75.

 

Sheehy J.E., Mitchell P.L., Hardy B. Redesigning rice photosynthesis to increase yields. 

Amsterdam, the Netherlands: Elsevier Science, 2000. 

76.

 

Takeda T., Ueno O., Samejima M., Ohtani T. // Botanical Magazine of Tokyo, 1985, V. 

98, p. 393–411.  

77.

 

Tissue D.T., Griffen K.L., Thomas R.B., Strain B.R. //Oecologia, 1995, V. 101, p. 21–28. 

78.

 

Ueno O., Takeda T. // Oecologia, 1992, V. 89, p. 195–203. 

79.

 

Ward J. Evolution and growth of plants in a low CO

2

 world. In: Ehleringer J.R., Cerling 

T.E.,  Dearling  D.,  eds.  A  history  of  atmospheric  CO

2

  and  its  effects  on  plants,  animals  and 

ecosystems. Berlin, Germany: Springer- Verlag, 2004. 

80.

 

Wright  V.P.,  Vanstone  S.D.  //  Journal  of  the  Geological  Society  of  London,  1991,  V. 

148, p. 945–947. 

81.

 

Zachos J., Pagani M., Sloan L., Thomas E., Billups K. // Science, 2001, V. 292, p. 686-

693.     

 

 

 

 

 

 

AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

XÜLASƏ 

C

4

-SINDROMUN TƏKAMÜL ƏLAMƏTLƏRI VƏ C

4

-FOTOSINTEZIN 

FUNKSIONAL ƏLAMƏTLƏRININ TƏŞƏKKÜL TAPMASI 

 

Babayev Q.Q., Bayramov Ş.M., Mehvəliyeva U.A., Əliyeva M.N., Quliyev N.M.   

AMEA Botanika İnstitutu  

 

Çoxsaylı  ədəbiyyat  məlumatlarına  əsasən  güman  etmək  olar  ki,  C

4

-fotosintezin 

mənşəyi istilik, quraqlıq və duzluluğun birgə təsirinin C

4

-təkamülünə təkan verdiyi tropik en 

dairəsinin quraqlıq regionlarına aiddir. Fototənəffüsün yüksək sürəti üçün vacib olan CO

2

-nın  

atmosferdəki konsentrasiyasının az olması əsas təsiredici faktordur. Təkamülün gedişində C

4

-

bitkilərin  meydana  gəlməsi  global  quraqlığın  artması  və  atmosferdəki  CO

2

-nın  qatılığının 

azalması  periodlarına  uyğun  gəlir.  Aldığımız  nəticələr  göstərdi  ki,  istər  yarpaqlar,  istərsə  də 

saplaqlar C

4

-bitkilər üçün xarakterik olan Krans anatomik quruluşuna malikdirlər. 

 

Açar sözlər: C

4

-sindrom, (C

4

-fotosintez), təkamül, anatomiya, funksiya 

 

 

SUMMARY 

EVOLUTION SIGNS OF C

4

-SYNDROME AND APPEARANCE OF FUNCTIONAL 

FEATURES OF C

4

-PHOTOSYNTHESIS 

 

Babayev G.G., Bayramov Sh.M., Mehraliyeva U.A., Aliyeva M.N., Guliyev N.M.   

AMEA Botanika İnstitutu  

 

Based  on  numerous  references  it  is  suggested  that  С

4

-  photosynthesis  originated  in  arid 

regions  of  the  tropical  latitudes,  where  simultaneous  effects  of  heat,  drought  and  salinity 

promoted  C

4

-evolution.  Low  atmospheric  CO

2

  is  an  important  effective  factor  due  to  its 

necessity  for  high  rates  of  photorespiration. Appearance  of  C

4

-plants  in  the  process  of 

evolution is corresponded to the periods of the increasing global aridification and decreasing 

atmospheric  CO

2

  concentration.  The  obtained  data  indicated  the  presence  of  the  Kranz 

anatomy typical of C

4

-plants in leaves as well as in petiole.  

 

Keywords: C

4

-syndrome, (C

4

-photosynthesis), evolution, anatomy, function 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

HIDROPONIK ŞƏRAITINDƏ DUZ STRESININ BORAGO OFFICINALIS L. 

BITKISININ BÖYÜMƏSINƏ VƏ IONLARIN UDULMASINA TƏSIRI  

 

*Chakovari S.Z., **Qasımov N.A., ***Enteshari SH.  

*

,

**Bakı Dövlət Universiteti,*** İİR-nın Pəyamnour Universiteti 

[e-mail] 

 

Tədqiqat  hidroponik  şəraitində  duz  stresinin  Borago  officinalis  L.  bitkisinin 

böyüməsinə  və  ionların  udulmasına  təsirini  araşdırmaq  məqsədilə  aparılmışdır.  Kulturanın 

toxumalarında  natrium  və  kalsiumun,  yerüstü  hissədə  isə  kaliumun  miqdarının  artdığı,  kök 

hissəsində  isə  azaldığı,  həmçinin  bitkinin  orqanlarının  yaş  çəkisinin  də  azaldığı  müəyyən 

edilmişdir. Göyzəban bitkisi duza davamlı olub bu ionları torpaqdan udmağa qadirdir.   

 

Açar sözlər: Borago officinalis L.,  Na,  K,  Ca  ionları  stress  amillər, duzluluq 

 

 

Bitkilərin  qarşılaşdıqları  çətin  mühit  şəraitlərindən  biri  də  duz  stresi  əksər  hallarda 

quraqlıqla  yanaşı  olur.  Şorluq  faktoru  ilə  bağlı  müxtəlif  təriflər  təklif  edilmişdir.  Tanci  (1) 

şorluğa suda və torpaqda yüksək miqdarda  mineral duzların olması kimi tərif vermiş və bu 

duzların  əsas  elementləri  olaraq  K,  Mg,  Ca  və  Na  kationları  və, 

,  H 

  və 

 

anionlarını göstərmişdir. Şorluq anlayışı, adətən, bitkilərin cücərib böyüməsi ilə bağlı olaraq 

istifadə edilir (14, 15). Duzların miqdarının artması ilə bitkinin böyüməsinin sürəti azalır (11, 

12). Bitkinin böyümə sürətinin azalmasının səbəblərindən biri kimi şorluğun təsiri ilə suyun 

miqdarının  azalması  göstərilir.  Şorluq  böhranı  bitkinin  böyüməsini  tənzimləyən  metabolik 

maddələrin miqdarı və növündə dəyişikliklər əmələ gətirərək bitkilərin böyüməsinin sürətinə 

təsir  göstərir  (10,  13).  Şorluğun  təsiri  ilə  auksinlər,  hibberellinlər,  sitokininlər  kimi  böyümə 

hormonlarının  və  potersinlər  kimi  böyüməni  təhrik  edən  digər  maddələrin  miqdarı  və 

fəaliyyəti azalır, lakin, eyni zamanda, abssiz turşusu kimi böyüməni zəiflədən maddələr artır. 

Belə ki, bu dəyişiklik bitkidə böyümənin azalmasına səbəb olur (10). 

Göyzəban birillik bitki olub, Boraginaceae fəsiləsinin nümayəndəsidir. Bu bitki növü 

müxtəlif müalicəvi, sənaye və  yem xüsusiyyətlərinə malikdir. Bəzi tədqiqatlarda bu bitkinin 

şoranlığa müqaviməti və yüksək miqdarda duz udma qabiliyyətindən bəhs edilir (13). Başqa 

bir  tədqiqatda  isə  göstərilmişdir  ki,  bu  bitki  orta  hesabla  gövdə  və  yarpaqda  5  %  və    çiçək 

qruplarında    3.1  %  Na  toplaya  bilər.  Həmçinin  bu  tədqiqatda  qeyd  edilmişdir  ki,  torpaqdan 

ayrılmış natrium və xlorun  miqdarı orta hesabla ardıcıl olaraq hər hektarda 470 kq və 770 kq 

olmuşdur. 

məhlulunun  əkin  torpağındakı  qatılığının  (orta  hesabla  sıfır  dərinliyində  30 

sm, 200 ppm) bitkinin toxumalarındakı 

qatılığı ilə (40200 ppm) müqayisəsi nəticəsində 

demək olar ki, göyzəban bitkisi tərəfindən natriumun toplanması fəal şəkildə baş verir. Belə 

görünür ki, bu bitki natrium və xloru toxumalarında toplamaqla şoranlıqla mübarizə aparmağa 

qadirdir (3). 

Ədəbiyyat  mənbələrində  göyzəban  bitkisinin  çiçək  qruplarında  mövcud  olan 

natriumun  miqdarı  2.95  %  olaraq  göstərilmişdir.  Bitkidəki  natriumun  yüksək  özlülüyü  və 

böyümənin  azalmasının  müşahidə  edilməməsini  nəzərə  alınaraq,  qeyd  edilmişdir  ki,  böyük 

ehtimalla  bu  bitki  natriumu  toplamaqla  şorluğa  qarşı  müqaviməti  artır  (2).  Buna  görə  də 

B.officinalis  bitkisinin  müalicəvi,  yem  və  texniki  əhəmiyyəti  və  ölkənin  torpaq  və  su 

mənbələrində  şorluğun  yüksək  miqdarı  nəzərə  alınaraq,  bu  tədqiqat  şorluq  faktorunun  bu 

bitkinin  böyüməsi  və  hidroponik  şəraitdə  duzların  cəzb  olunmasını  araşdırmaq  məqsədilə 

aparılmışdır.  Bu  məsələ  sübut  edildiyi  halda  B.officinalis  bitkisini  torpağın  şorluğunu  islah 

edən bir bitki kimi tövsiyyə etmək olar. 

 

 

 

 

AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild