Amea fəLSƏFƏ VƏ Sİyasi-HÜququ təDQİqatlar institutu k. C. AĞayeva etika və gender: sosial-əxlaqi davranişIN

Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇
41
di-individual səciyyə daşımır; bu ətrafda yaşayıb fəaliyyət 
göstərən qadınların psixoloji-mənəvi durumuna da öz təsi-
rini göstərir. Qadınların bu istiqamətdə “mütləq bərabərlik” 
ideyası özünə sosial bəraət qazandıra bilmir. Lakin qadınla-
rın müxtəlif iyerarxiya pillələrində sıxışdırılması, vəzifələrə 
cəlb edilməməsi idarəetmə və icraetmə strukturlarından kə-
narlaşdırılması ideyası da heç zaman özünə bəraət qazana 
bilməz. Elmi ədəbiyyatda isə belə bir təklif də səslənir ki, 
müxtəlif sosial strukturlarda qadın fraksiyaları yaratmaqla 
qadınlar şüurlu surətdə siyasiləşdirilməlidir (146: 18). Yal-
nız belə bir yolla qadınların karyera əldə edə biləcəyi fikri 
vurğulanır. 
Sosial və mənəvi davranışların başlıca xüsusiyyətləri 
barədə danışarkən əmək mədəniyyəti, iş vaxtının səmərəli 
təşkili və bu sahədə yüksək keyfiyyətli nəticələr əldə edil-
məsi amillərini də unutmaq olmaz. 
Bu gün təsərrüfatın bütün sahələrində qadınlar kişilərlə 
yanaşı fəaliyyət göstərirlər, lakin bu da faktdır ki, ən çox 
iaşə və xidmət təsərrüfatı sahələrində qadın əməyindən is-
tifadə olunur, çünki güman edilir ki, məhz həmin sahələrdə 
qadın əməyinin yüksək keyfiyyəti və estetik cəhətləri qaba-
rıq şəkildə təzahür edir. 
Hal-hazırda təsərrüfat sahələrinin böyük bir qismi, za-
vod və fabriklərin əksəriyyəti işləmir. Ona görə qadınlar 
işəmuzd, günəmuzd mövsümi işlərdə fəaliyyət göstərmə-
li olurlar. Çox zaman qadınların ehtiyacından sui-istifadə 
edən idarə və müəssisə rəhbərləri onları müqaviləsiz ağır 
işə cəlb etməyə çalışır, qadın əməyini istismar edirlər. 
İctimai-siyasi həyatda baş verən dəyişikliklər istər-
istəməz insanların sosiomədəni həyatında da əks olunur. 

---

Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇
42
Dövlət özünün bütün vətəndaşları kimi qadınların da həyat 
şəraitinin yaxşılaşması qayğısına qalır. Azərbaycan Res-
publikası Konstitusiyasında yazıldığı kimi: “Azərbaycan 
dövləti xalqın hər bir vətəndaşın rifahının yüksəldilməsi, 
onun sosial müdafiəsi və ləyaqətli həyat səviyyəsi qayğısı-
na qalır”. Mühüm beynəlxalq müqavilə və sənədlərə imza 
atan Azərbaycan hökuməti öz vətəndaşı qarşısında məsu-
liyyət daşıyır. Lakin real həyatda bəzən ölkə vətəndaşları-
nın, xüsusilə qadınların hüququ pozulur. Bəzən bu hallara 
nəzarət çətinləşir, çünki bu gün Azərbaycan qadınları tək-
cə öz ölkəsində deyil, ondan çox-çox kənarda da fəaliyyət 
göstərir, işləyir, bizneslə məşğul olurlar. 
Aparılan müşahidə və tədqiqat göstərir ki, Azərbaycan 
qadınlarının hüquqları təkcə xarici ölkələrdə yox, eyni za-
manda ölkə daxilində də tez-tez pozulur. Mövcud müəs-
sisələrdə işləyən qadınlar diskriminasiyaya məruz qalır, on-
ların əmək hüququ pozulur, maaşları vaxtı-vaxtında verilmir. 
Onların zorakılığa, təhqir və təhdidə məruz qaldığı vaxtlar 
da az olmur. Əcnəbi qurumların əksəriyyəti isə çalışmaq 
üçün gənc, enerjili qadınları işə dəvət edir, lakin çox tez-tez 
onlarla müqaviləni əsassız yerə və ya vaxtından əvvəl pozur, 
mövcud qanunların tələblərinə tabe olmaqdan boyun qaçı-
rırlar. Bu gün cəmiyyəti narahat edən problemlərdən biri də 
haqqında söhbət açılan əcnəbi şirkətlərdə sənədləşmə və ün-
siyyətin yalnız xarici dillərdə aparılmasıdır. 
Qadın əməyinin diskriminasiyaya məruz qalmasına 
misal olaraq yerli müəssisələrdə “yazılmamış qanunların” 
mövcudluğunu da misal göstərmək olar. Bildiyimiz kimi, 
qadınlar doğumla əlaqədar olaraq müəyyən vaxtlarda analıq 
məzuniyyətinə çıxmalıdırlar. Lakin onların uzunmüddətli 
məzuniyyət götürməsi işlədiyi idarələrin rəhbərləri tərəfin-

---