Anatomiya 2014. indd

Dumg‘aza chigali
(plexus sacralis) V bel, barcha dumg‘aza, qis-
man IV bel orqa miya nervlarining oldingi tarmoqlarining qo‘shi-
lishidan hosil bo‘ladi. Dumg‘aza chigali asosi 
dumg‘aza suyagining chanoq teshiklariga, uchi 
esa katta quymich teshigiga qaragan uchburchak 
shaklida. U kichik chanoq bo‘shlig‘ida dum-
g‘aza suyagi bilan noksimon mushak oldingi yu-
zasida yotadi.
Dumg‘aza chigalining tarmoqlari uzun va qis-
qa guruhlar ga bo‘linadi.
Dumg‘aza chigalining qisqa tarmoqlariga qu-
yi dagilar kiradi:
1.
 Mushak tarmoqlari
ichki yopqich, noksi-
mon va sonning kvadrat mushaklarini innervat-
siya qiladi.
205-rasm. Son nervi va uning tarmoqlari:
1–qovurg‘a osti nervi; 2–bel-dumg‘aza poyasi; 3–yopqich 
nervi; 4–tikuvchilar mushagi; 5–teri osti nervi; 6–boldir
medial terisining tarmoqlari; 7–sonning to‘rt boshli musha-
gi; 8–oldingi teri tarmoqlari; 9–son nervi; 10–son terisining 
lateral nervi.

---

483
2. 
Dumbaning ustki nervi
chanoq bo‘sh li g‘idan noksimon mu-
shak usti teshigidan shu nomdagi arteriya va vena bilan tash qariga 
chi qib, o‘rta va kichik dumba mushaklari orasida yotadi. Bu nerv 
o‘rta va kichik dumba hamda keng fassiyani taranglovchi mu-
shaklarni innervatsiya qiladi.
3. 
Dumbaning pastki nervi
chanoq bo‘sh 
lig‘idan noksimon 
mu shak osti teshigi orqali chiqib, katta dumba mushagini va cha-
noq-son bo‘g‘imi xaltasini innervatsiya qiladi. 
4. 
Jinsiy nerv
chanoq bo‘shlig‘idan noksimon mushak osti 
teshigi orqali chiqib, quymich o‘sig‘ining orqasidan aylanib o‘tib, 
kichik quy mich teshigi orqali quymich-to‘g‘ri ichak chuqurcha-
siga kira di. Bu chuqurchada oldinga tomon yo‘naladi va uning 
tarmoq lari oraliq mushaklari va terisini innervatsiya qiladi. Jin-
siy nerv ning oxirgi tarmoqlari siydik-tanosil to‘sig‘idan o‘tib, er-
kaklarda olatning g‘ovak tanasi va olat boshining terisini, ayollar-
da klitorning g‘ovak tanasi ni, katta va kichik jinsiy lablar terisini 
innerva tsiya qiladi.
Dumg‘aza chigalining uzun tarmoqlariga son terisining orqa 
nervi va o‘tirg‘ich nervi kiradi (206-rasm).
1.