Anatomiyanın əhəmiyyəti. Öyrənmə metodları

Anatomiya, fiziologiya və patologiyanın inkişaf tarixi.

Hələ gədim dövrdən insan organizmin guruluşu adamları maraglandırırdı. Heyvanları öyrənərkən və onları yemək üçün yararkən gədim adam ayrı-ayrı organlarla tanış ola bilirdi. Döyüşlərdə və ovda yaralanarkən insanlar axan gan, yaralanmış bədən üzvləri görürdülər.

Eramızdan əvvəl 6-ci əsrdə Yunanıstanda böyük fəlsəfəçi və həkim, təbabətin atası sayılan HİPPOKRAT yaşayırdı. O, insan organizminin guruluşu haggında, təbabət haggında çox əsərlər yazmış. Lakin anatomik bilikləri primitiv idi. Onun zənnincə insan beyni selikdən ibarətdir, beyində toxum əmələ gəlir, toxum onurğa beynindən cinsi üzvlərə enir, damarlarda hava yerləşir. O, siniri vətərdən ayırmıdı. Gədim Yunanıstanın başga həkimi ƏRƏSTUN (4-cü əsr) anatomiya haggında daha dəgig məlumatlar verir. O, siniri vətərdən ayırırdı, bilirdi ki, arteriyalar aortadan başlanır. Bizim eramızın 2-ci əsrində KLAVDİY GALEN ilk dəfə anatomiyadan kurs deməyə başlamışdır. Böyük günah sayıldığından, insan meyiti yarmağa icazə verilmirdi və o, tətgigatları meymun və itlər üzərində aparmış və bir çox səhvlərə yol vermişdir. Onun fikrincə, garaciyər əsas qanyaradıcı orqan və gan dövranın mərkəzi idi. Bununla yanaşı damarları öyrəndikdə dəyərli məlumatlar əldə etmişdir. O, arteriyalarda havanın yox, ganın olduğunu təyin etdi. Onun dərmanların hazırlanmasındada böyük rolu vardır. Anatomiya və təbabətə Galenin nüfuzu çox yüksək idi. Onun əsərləri 13əsr ərzində öz nüfuzunu saxlayaraq öyrənildi.

Anatomiyanın atası ANDREY VEZALİ sayılır (16-cı əsr). O,ilk dəfə organizmin guruluşunu gəbirdən çıxarılmış meyitlər üzərində öyrənmişdir. Galenin işlərini təngidləmiş, daha dərin məlumatlar əldə etmişdir. 1543-cü ildə onun “İnsan bədəninin quruluşu haqqında 7 kitab” əsəri çıxdı. Vezalidən sonra EVSTAX, FALLOPİ, LEONARDO da VİNÇİ və başgaları tərəfindən meyit üzərində çox tətgigatlar aparılmışdır. Bu alimlərin adı ilə insan orqanizminin bir neçə orqanları adlanır. Məs., uşaqlığın fallopi boruları, orta qulaqda evstax borusu, beyində varoli körpüsü və s.

17-ci əsrdə mikroskop kəşv ediləndən sonra organların və toxumaların daha dəgig öyrənilməsi mümkün oldu: kapillyarlarda gırmızı və ağ gan cisimlərin, cinsi hüceyrələrin. Mikroskopun öyrənməsi ilə sitologiya və histologiya elmləri yarandı.

19-cu əsrdə Şvann canlı orqanizmlərinhüceyrəvi quruluşunu kəşv etmişdir.

Rusiyada anatomiya və təbabətin inkişafı XVII-ci əsrdə başlanmışdır. 1755-ci ildə Rusiyada ilk universitet və onun nəzdində tibbfakultısi Moskvada açılmışdır. Rusiyada 18-19-cu əsrlərdə ilk anatomiya dərsliyini ZAGORSKİ yazmış, PİROGOV isə topografik anatomiyanın əsasını goymuşdur. O, bu məqsədlə dondurulmuş meyitlərdən kəsiklər hazırlamış və bu metodu ilk dəfə təklif və tətbiq etmişdir

Pavlov XIX-XII əsrlərdə yaşamış böyük eksperimentator olmuşdur. Qan dövranı, həzm prosesi və ali sinir sistemi fiziologiyası haqqında elmi əsərlər yazmışdır.

Lesqaft uşaqların fiziki tərbiyəsi məsələlərinə, cərrahlığ və antropologiya ilə məşqul olmuşdur.