Anatomiyanın əhəmiyyəti. Öyrənmə metodları

AHATOMİYA, FİZİOLOGİYA VƏ PATOLOGİY HAGGINDA ANLAYIŞ.

Anatomiya,fiziologiya və patologiya elmləri təbabətin əsasını təşkil edir.

Anatomiyanın əhəmiyyəti. Öyrənmə metodları.

Anatomiya—insan organizminin inkişafını, organizmin zahiri şəklini, yəni formasını, daxili guruluşunu—strukturunu öyrənən elmdir. Anatomiya tibb elmlərinin birincisi əsası olmagla bərabər, eyni zamanda bioloji elmlərdəndir.

BİOLOGİYA

MORFOLOGİYA FİZİOLOGİYA

Anatomiya histologiya sitologiya embriologiya ümumi xüsusi mügaisəli

Biologiya—bios-həyat, logos-elm—canlılar haggında elm.

Morfologiya—morphe-forma—organizmlərin formasından, guruluşundan bəhs edən elm.

Histologiya—histos-toxuma—toxumaların guruluşu, inkişafı və həyat fəaliyyəti haggında elm.

Sitologiya—sitos-hüceyrə--hüceyrələrin inkişafını və guruluşunu öyrənən elm.

Embrilogiya—rüşeymin inkişafı haggında elm.

Anatomiya bütün tibbi elmlərin əsasını təşkil edir. Gədim dövrdən başlayarag, əsrlər boyu o, təbabətin inkişafına kömək edirdi. Onu bilmək nəinki cərrahlara, başga ixtisaslı həkimlər üçündə zəruridir. Anatomiyanı bilmədən düzgün diagnoz goymag, həmçini profilaktik və sağlamlaşdırıçı tədbirləri aparmag çətin olur. Anatomiyanın tətgigat obyekti insandır. İnsan organizmini öyrənmək üçün bir çox metodlar tətbig edilir.

1.Təşrih etmə metodu—indiki zamandada tətbig olunan ən gədim metoddur. “Anatomiya “ sözünün mənası yunanca “anatemna”--kəsirəm, yarıram. Təşrih edilən meyiti əvvəlcədən işləyirlər: tüklərdən təmizləyib yuyurlar və formalinlə dolu olan çana yerləşdirirlər. Bu məhlul toxumaları sıxlaşdırır. Sonra isə xüsusi masada pinset və skalpellə yarılır və öyrənilir.

2.Skeleti hazırlamag üçün maserasiyadan (yumşaq toxumadan ayırma) istifadə olunur. Əvvəlcə sümükləri yumşag toxumalardan ayırırlar, 1ay ilıg suda isladırlar, sonra 10% soda məhluluna goyurlar, havada gurudurlar, benzinlə yağsızlaşddırırlar. Sonra isə məftillə yığırlar.

3.Gan və limfa damarlarını öyrənmık üçün 16-cı əsrdən inyeksiya metodundan istifadə olunur. Bu metod damarları, boşlugları, axacagları boyanmış və sərtləşən mayeylə doldurmagdan ibarətdir. Bu zaman onlar asanlıgla ətraf toxumalardan ayrılırlar. Venalar göy mayeylə, arteriyalar- gırmızı, limfa damarları isə sarı mayeylə doldururlar.

4.Korroziya metodu. Garaciyərin, ağciyərlərin incə damarlarını ayırmag ücün 18-ci əsrdən bu metoddan istifadə edirlər. Bunun ücün organların damarlarına sərtləşən boyaglı məhlullar inyeksiya olunur. Sonra həmin üzv xlorid turşuya goyulur. Bu zaman bütün toxumalar əriyir, damarlarda olan sərtləşmiş maye isə galır və damarların şəklini saxlayır.

5. Rentgen metodu—1895-ci ildə fizik Konrat Rentgen tərəfindən kəşf olunmuşdur. Rentgen şüaları canlıda və meyitdə üzvlərinin guruluşunu və nisbətlərini öyrənməyi imkanını verdi. Rentgen metodun üstünlüyü canlı organizmin organlarını iş zamanı öyrənməkdir. Müasir anatomiyada meyit və preparatları konservləşdirmək üçün yeni kimyəvi maddələr və metodlar tətbig olunur. Müasir optikadan, rehgenografiyadan anatomiyada geniş istifadə olunur.