Anatomiye giRİŞ

 
Kanın Viskozitesi (Kanın Akışkanlığı) 
Kan viskozitesinde değişiklik, kan akımına büyük etki yapar. Kanda hücrelerin bulunuşu 
viskoziteyi etkiler. Suyun viskozitesini 1 kabul edersek, plazmanınki 1.8 dolayındadır. Buna kan 
hücrelerinin de etkisini katarsak, memeli hayvanlarda ve insanda 37°C'de kanın viskozitesi 3 - 4 
dolayındadır. Bu nedenle, kanın damarlarda hareket ettirilmesi için, suyun yahut hücresiz 
plazmanın hareket ettirilmesinden çok daha fazla güce ihtiyaç vardır. 
Çapı 1 mm 'den küçük olan damarlarda kan akışına viskozitenin etkisi azalır ve kılcal damarlarda 
viskozitenin etkisi plazmanınkine yaklaşır. 
Bir damarda kan akarken alyuvarlar akış  hızının (velositenin) en fazla olduğu yerde, yani 
merkezi kısımda, toplanmaya meyil gösterirler. Damar çeperine en yakın yerde hemen hemen 
alyuvar yoktur. Bu nedenle, çapı irice bir damardan ince bir yan kol ayrılırsa, buraya giren kanda 
alyuvar pek az olacaktır. Bu olaya "plazmanın alyuvarlardan ayrılması" denir. 
Alyuvarların damarın orta kısmında toplanması, damar çeperine yakın yerlerde viskoziteyi 
azaltır; zira viskozite, hematokrit değeri ile doğru orantılıdır. Kan akışı ise, viskozite ile ters 
 
90

---

orantılıdır. Kan akışı turbulant olduğunda, orta ve   kenardaki bu viskozite farkı azalır yahut 
kaybolur. 
Dolaşımda basınç - akım ilişkisini incelemede işe karışan başka bir güçlük, kan damarlarının 
elastiki ve basınç altında genişleyebilir olmasıdır. Basıncın değişmesi ile volümün değişmesi 
ilişkisine, yahut oranına, kapasitans (capacitance) ya da kompliyans (compliance) denir. Bir 
sistemde başlangıçtaki volüm ve çeperin elastikiyeti ne kadar büyük olursa, sistemin kapasitansı 
o kadar büyük olur. Venalar sisteminin kapasitansı fazladır; volümde büyük değişiklik olamasına 
rağmen, basınçta bariz değişiklik meydana gelmez. Bu nedenle, venalar, kan deposu  görevi 
yaparlar. Arteriyel sistemin kapasitansı azdır; basınçta önemli artış olsa bile, volümde önemli 
değişiklik olmaz. Zira kan basıncını korumak ve kılcal damarlarda kan akımını sağlamak için, 
volümlerini değiştirmeden basıncı yüksek tutmak arterlerin görevidir. Arteriyel sistem   “basınç 
deposu" görevi yapar.