Anatomiye giRİŞ

Üçüncü Kalp Sesi. 
Bu ses aşağı tonda, 0.08 – 0.1 saniye kadar devam eden ve kalbin apex 'i hizasında en iyi 
duyulan bir sestir. Özellikle gençlerde egzersizlerden sonra ve göğüs üzerine yatmış vaziyette 
daha iyi duyulur. Meydana geliş nedeni, diyastolde kanın ventriküllere hücumu ile yaratılan 
titreşimlerdir. 
 
Arteriyel Kan Basıncı 
Yetişkin genç bir insanda arteriyel kan basıncı büyük arterlerde kalbin sistolü esnasında 120 
mm Hg gibi en yüksek düzeye ulaşır (sistolik basınç) ve kalbin diyastolü esnasında 70 mm Hg 
gibi en düşük düzeye ulaşır (diyastolik basınç). Arteriyel kan basıncı sistolik / diyastolik değerler 
olarak ifade edilir. Yukarıdaki değerler ele alınırsa, 120/70 mm Hg olur. Ortalama kan basıncını 
hesaplamak istersek, sistolik ve diyastolik basınçların ortasını almak doğru sonuç vermez; hakiki 
değerden daha yüksek bir değer verir. Bunun nedeni, sistolik basıncın diyastolik basınçdan daha 
 
92

---

kısa sürmesidir. Klinik amaçlar için diyastolik basınca nabız basıncının 1 / 3'ü ilave edilerek 
ortalama kan basıncı değeri elde edilir. Bir örnek olarak, 120/70 mm Hg değerlerine göre, nabız 
basıncı 50 mm Hg'dir. Bunun 1/ 3'ü 16.66 olur. Diyastolik basınca ilave edilerek, 70 + 17 = 87 
mm Hg ortalama kan basıncı değerini verir. Halbuki sistolik ve diyastolik basınçların ortalaması 
alınırsa 95 gibi bir değer verir. Eğer elde yazdırılmış bir arteriyel basınç eğrisi (trasesi) varsa, 
sistolik ve diyastolik taraflarda eşit alanların bulunduğu yerden geçirilecek çizgi, ortalama kan 
basıncını doğru olarak belirler. 
Rutin klinik amaçlar için insanda kan basıncı auscuitation (oskültasyon) metodu ile ölçülür. 
Civalı manometreye eklenmiş ve hava ile şişirilebilen bir manşet kolun üst kısmına sarılır ve 
stetoskop dirsek oynağı hizasında arteria brachialis üzerine konur. Manşet hava ile şişirilerek 
sistolik basınçtan daha yüksek bir basınç sağlanır. Bu durumda arter tamamen kapandığından, 
arterden kan geçmemekte ve stetoskopla herhangi bir ses duyulmamaktadır. Sonra manşet havası 
yavaş yavaş düşürülürken ilk sesin duyulduğu basınç düzeyi, sistolik arteriyel kan basıncı olarak 
alınır. Manşetin havası boşaltılmaya devam edilir ve ses daha gür olarak duyulmaya başlar. 
Nihayet gür ses alçalarak üfürük (mumur) sesine dönüşür ve sonra kaybolur. Sesin kaybolduğu 
basınç düzeyi de diyastolik kan basıncı olarak alınır. 
Şahıs sırtüstü yatmış durumda iken a. brachialis ve a. femoralis kan basınçları birbirine çok 
yakındır. Ayakta dururken bu arterlerde kan basıncı değişir. 
Yerçekimi etkisiyle, kalbin yukarısında bulunan damarlarda basınç düşerken, kalbin aşağısındaki 
damarlarda basınç yükselir. Bu düşme ve yükselme miktarı kanın özgül ağırlığına (dansitesine) 
ve kan sütununun yüksekliğine göre değişir.