Anatomiye giRİŞ

 
Arterioller 
Arteriol adı verilen prekapiller küçük damarlarında genişleme ve daralma yetenekleri yüksektir. 
Düz kasları fazladır. Çapları 100 μ. dan azdır. Arterioller kan basıncına karşı büyük bir direnç 
oluştururlar ve kanın kapillere girmeden önce basıncının düşmesini sağlarlar. Basınç 50-60 mm 
Hg. ya düşer. 
 
Kapillerler 
 
Kapillerler aralarında anastomoz olan bir ağ yaparlar. Buraya arterioller dökülürler. Kapiller 
duvarları yarı-geçirgen bir zar gibi çalışır. Su, kristalloidleri ve bazı plasma proteinlerinin 
geçmesine izin verir, büyük moleküllerinin geçmesini ise önlerler. 
Oksijen ve besleyici maddeler kapillerin arterioler ucundan dokuya geçerler. Kapillerin venöz 
ucundan ise metabolik artıklar ve karbondioksit kana dönerler. 
Aktif dokularda kapiller çok fazladır (kaslar, bezler, karaciğer, böbrekler ve akciğerler v.b.). Bu 
dokuların inaktif olduğu durumlarda kapillerin çoğu kapalıdır. Az aktif dokularda (tendon ve 
ligamentler) kapillerde azdır. Kornea, lens, kalp kapakları, epidermis ve hyalin kıkırdakta 
kapillerler yoktur. 
 
98

---

Kapillerlerin duvarı endotel hücereleri, membrana basalis ve dışta elastik liflerden yapılmıştır. 
Duvarın dış yüzüne yapışmış tek tük pericyte denilen hücreler görülür. Kapiller endotel 
hücrelerinin kasılma yetenekleri vardır. 
Endotel hücrelerini birbirine bağlayan madde, endotel hücrelerinin ürünüdür. Bu maddede 
stigmata ve stomata denilen küçük delikler görülür. Bunlardan lökositler ve büyük moleküller 
geçerler. Delikler duruma göre açılıp kapanabilirler. 
Küçük moleküllü madde ve gaz alışverişini endotel hücrelerinin sitoplazması sağlar. 
Venlerde kan akımı yavaşladığı takdirde kapillerler genişlerler ve fazla sıvı geçirirler. Bu durum 
dokularda sıvı toplanmasına (ödem) neden olur. İltihap olayı sırasında lökositlerde fazla miktarda 
kapillerden geçerler. 
Sinuzoidler:  Kapillerden daha geniş ve daha dolambaçlıdırlar. Bunlar karaciğer, dalak, kemik 
iliği, karotid, adenohipofiz, suprarenal korteks ve paratiroid bezlerinde kapillerlerin yerini alırlar 
bunların duvar hücreleri çoğunlukla fagositik hücrelerdir ve retiküler lifler tarafından 
desteklenirler. 
Kavernoz Doku: Sünger  şeklinde boşluklardır. Bu boşluklara gerektiğinde kan dolar. Bunlar 
penisin corpus spongiosum ve corpus cavernosum’u içinde vardır. Boşlukların endoteli 
kapillerlere benzer. Aradaki bölümler düz kas lifleri içerirler.