Anatomiye giRİŞ

I. 
N. olphactorius: Koku siniridir. 
II. 
N. opticus: Görme ile ilgilidir. 
III. 
N. oculomotorius: Göz kasaları ve refleks ile ilgilidir. 
IV. 
N. trochlearis: Göz kasları ile ilgilidir. 
V. 
N. trigeminus: Yüz derisi ve çiğneme kaslarına dağılır. 
VI. 
N. abducens: Göz kasları ile ilgilidirç 
VII.  N. facialis: Yüzün mimik kaslarını innerve eder. 
VIII.  N. vestibulocochlearis: İşitme ve denge ile ilgilidir. 
IX. 
N. glossopharyngeus: Tad duyusunu alır. 
X. 
N. vagus: Karın ve toraks içi organlarına dağılan motor ve duyu dalları vardır. 
XI. 
N. accessorius: Trapez ve sternomastoid kaslarını innerve eder. 
XII.  N. hypoglossus: Dil kaslarına dağılır. 
 
Formatio Retıcularıs (Retiküler Formasyon) ve Retiküler Aktive Edici Sistem 
 
Beyin kökünde retiküler formasyon adını alan bir bölge vardır. Bu bölgede çeşitli tip ve 
büyüklükte sinir hücreleri ve sinir telleri adeta bir ağ manzarası gösterirler. Retiküler formasyon 
birçok yerlerden, örneğin görme, koklama, işitme, lezzet alma sistemlerinden, ağrı ve sıcaklık 
duyuları sistemlerinden, kas, oynak yerleri ve tendonlardan, iç organlardaki duyu sistemlerinden 
afferent impulslar alır. Ayrıca, cerebellum basal gangliyonlar, thalamus ve cortex cerebri’den 
afferent impulslar alır. 
Retiküler formasyonun aktiviteleri üzerine bazı hormonların, kimyasal maddelerin ve ilâçların 
etkisi vardır. (örneğin adrenalin, asetilkelin, karbondioksit; anestetikler gibi) anestezikler ve uyku 
verici ilaçlar duyu impulslarının retiküler formasyon içindeki akışını bloke etmektedirler. 
Retiküler formasyondan çıkan (efferent) impulslar talamus yoluyla beyin korteksinin hemen her 
bölgesine ve omur iliğine giderler. 
Vücudun Birçok bölgesinden ve beyin merkezlerinden impulslar alan ve hemen bütün merkezi 
sinir sistemine impulslar gönderen retiküler formasyon, bilinç altı (idrak edilmeyen) birçok 
koordine hareketlerin yapılmasında ve bütün sinir sisteminin ve vücudun  uyanık tutulmasında 
görevlidir. 
Retiküler formasyonun mezensefalik ve pontil bölgesi (retiküler aktive edici sistem) elektrikle 
uyarılırsa, beyin korteksinin ileri derecede uyarıldığı görülür. Hayvan uyuyorsa  birden bire 
uyanır. Beyinin bu bölgesi çeşitli nedenlerle (tümörler, kanamalar gibi) fonksiyon yapamaz hale 
gelse, şahıs komaya girer, normal uyandırıcı etkilerle uyanmaz. 
 Vücudun 
çeşitli reseptorlarından duyu impulslarını taşıyan sinir yolları, beyin korteksindeki 
duyu merkezlerine gierlerken beyin kökünden geçtikleri sırada retüküler formasyona da kollar 
verirler. Dolayısıyle korteks merkezlerine ne tür ve nitelikte duyu impulsları gittiğinden retiküler 
formasyon haberder edilmiş olur. Bunun üzerine retiküler aktive edici sistem hemen bütün beyin 
korteksi merkezlerine impulsları göndererek korteksi uyarır. Uyarılmış korteks merkezleri 
aldıkları duyuları değerlendirir. Retiküler formasyon yoluyla uyarılmamış korteks aldığı duyuları 
değerlendirememez. 
 
Cerebellum 
Cerebellum, kafatası boşluğunun arka kısmı içine oturmuş ve cerbrum’dan tentorium cerevelli ile 
ayrılmıştır. Ortada vermis denilen, kıvrılmış bir kurda benzeyen kısım ile birleştirilmiş iki 
hemisfer’den oluşmuştur. Dış yüzeyi enine seyreden birçok paralel çizgilerle küçük enine 
katlantılara ayrılmıştır. Folia cerebelli adı verilen bu katlantılar cerebellum yüzeyi boyunca 
kesilmeden devam ederler. Cortex cerebelli de bu yarıklardan içeri sokulduğu için, median hatta 
 
171

---

yapılan bir sagital kesitte beyaz cevher bir ağacın dallanması  şeklinde görünür. Bu görünüşe 
arbor vitae cerebelli (hayat ağacı) denir. 
Cerebellum’un fonsiyonu kasların çalışmadaki koordinasyonu sağlamaktadır. Cerebellum’un 
gelişme açısına göre kısımları, (archicerebellum) iç kulaktan gelen bilgilere göre kas tonusunda 
değişiklikler yaparak vücudun dengesini ve göz hareketlerini ayarlar. Nispeten yeni kısımları 
(paleocerebellum) bütün vücuttaki kas ve tendonlardan proprioseptif dokunma ve basınç 
duyularını alır. Cevaplarıyla kas tonusunu değiştirerek harekette sinerjik etkiyi düzenler. 
Hareketlerin istenilen düzen içinde yapılabilmesi için bu etki çok önemlidir. Yeni kısımlar 
(neocerebellum) hareletlerin yumuşak istenilen düzen içinde, koordineli olarak çalışmasını sağlar. 
cerebellum olmadan, kasların kasılmasında bir düzensizlik ortaya çıkar. Kısacası cerebellum, 
doğrudan doğruya kasa emir vermemesine karşın, motor merkezlerin emirlerini değiştirerek veya 
yeniden düzenleyerek hareketlerin uyum içinde yapılmasını sağlar.