Andijon 2013 ma’ruza №1 patofiziologiya faniga kirish, uning maqsadi va vazifalari. Etiologiya va patogenez, sanogenez reja

Oshqozon yarasini modellashtirish

1. 
   Oshqozon shilliq qavatini fizik va ximik tahsirotlar bilan tahsirlash (qaynoq suv, lyapis kislatalar). Bunday xolatlarda tahsirlarga javoban, yalig’lanish va chaqa hosil bo’ladi lekin, bu reaktsiya o’tkir xarakterga ega bo’ladi va yara tez bitib ketadi.
   
2. 
   Oshqozon va 12 barmoqli ichak devoridagi qon aylanishini buzish (bog’lash, emboliya va boshqalar) lekin, anastomozlar hisobiga qon aylanishi tiklanadi va bunda ham yara tez bitadi.
   
3. 
   Uzoq muddat oshqozon shirasini kuchaytiruvchi moddalar yuborish (atofan, gistamin, pilokarpin va boshqalar)
   
4. 
   Adashgan nervni ham surunkali qitiqlashda ham yara yuzaga keladi, oshqozon sekretsiyasi ortadi va oshqozon devorini trofikasi buziladi.
   
5. 
   Hayvonlarda eksperimental nevrozlar chaqirib ham yarani modellashtirish mumkin
   

Ichaklarni motor faoliyatini buzilishi
Ichak peristalg’tikasini kuchayishi yoki pasayishi bilan namoyon bo’ladi.
Ichakni motor faoliyatini ortishi yallig’lanish jarayonida (enterit, kolit), ximik va mexanik tahsirlar, qattiq ovqat, toksin, nerv va gumoral omillar tahsirida yuzaga keladi. n. vagus ni tahsirlash natijasida ichak peristalg’tikasi ortadi yoki pasayadi. Serotonin, P moddasi, gastrin, motilin ichak peristalg’tikasini aktivlashtiradi, VIP, glyukagon esa tormozlaydi.
Nerv – gumoral regulyatsiyani buzilishi ichak motorikasigni buzilishiga olib kelishi “sindrom razdrajimogo kishechnika”, bundan tashqari, salbiy xissiyotlar ichakni motor va so’rilish funktsiyasiga tahsir etadi.
Peristalg’tikani kuchayishi, luqmani ichaklardan o’tishi tezlashuvi xazm sifati va so’rilishiga salbiy tahsir ko’rsatadi va ich o’tkiga olib keladi, lekin bu vaqtda ovqatlar tarkibida toksinlar yoki uning ko’p qismi hazm bo’lmagan bo’lsa, bunda ich o’tki himoya xarakteriga ega bo’ladi.
Lekin, uzoq muddatli ich o’tki Na⁺,K⁺,suvni yuqotilishi, gipo volemik, kardiovaskulyar kollapsga olib keladi.
Peristalg’tikani pasayishi aksincha, qabziyatga olib keladi, uzoq muddat kuzatilsa axlat turib qolishi va bijg’ishiga, intoksikatsiyaga olib keladi. Mikrofloralarni bijg’ishidan ichaklarda gaz to’planadi (volorod sulg’fid, metan) bu esa meteorizmga olib keladi.
Bundan tashqari, defekatsiyani buzilishi yuzaga chiqadi, bu asosan orqa miya jarohatidan kelib chiqadi.
Ichak tutilishi
O’tkir ichak tutilishi mexanik va dinamik buladi
Tug’ma tutilishlar ham OITni anomaliyasi, gelg’mintozda, yomon sifatli ovqat yeyilganada, operatsiyadan keyingi asoratlarda bo’ladi.
Uning patogenezida, keltirib chiqarish sababi muhim rolg’ uynaydi. Masalan: paralitik tutilish bunda simpatoadrenal sistemani quzg’alishi bilan bog’liq holda yoki £ va β adrenoretseptorlarini qo’zg’alishi, retseptorlarni quzg’alishi natijasida ichak muskul tonusi pasayadi.
Spastikda esa ko’p miqdorda serotonin ajralishi bilan bog’liq bo’ladi. Yana suv – elektrolitik balansini bo’zilishi, rN ni surilishi kuzatiladi.