Andijon 2013 ma’ruza №1 patofiziologiya faniga kirish, uning maqsadi va vazifalari. Etiologiya va patogenez, sanogenez reja

Jigarning funktsional yetishmovchiligi
Moddalar almashinuvi buzilishi
Uglevod almashinuvi glikogen sintezini pasayishi bilan namoyon bo’ladi, uning parchalanishi va uglevod tabiatli bo’lmagan moddalardan glyukoza hosil bo’lishi buziladi (glikoneogenez faqat jigarda ketadi), bu esa gepatogen tabiatli gipoglikemiyaga olib keladi. Buning sabablari ko’p, lekin ushbu yerdagi fermentlar aktivligini pasayishi bilan tushintiraladi. Jigarda glikogenni pasayishi uning zararsizlantirish funktsiyasini pasaytiradi, chunki glikogen glyukouron kislotaga aylanib unda ishtirok etadi. Irsiy tarzda enzimlarni kamomadi jigarda glikogen to’planishini kuchaytiradi va qo’shuvchi to’qima ko’payib ketadi.
Yog’ almashinuvini buzilishi, jigar zararlanishida yog’ kislotalar, neytral yog’lar, fosfolipid, xolesterin va efirlarini sintezi va parchalanishi buziladi.
Fosfolipidlarni ozayishi yog’ kislotalarni oksidlanishini pasayishi va jigarga endogen yog’larni ko’plab kirishi va dekompozitsiya (oqsil-lipid kompleksini buzilishi) jigarni yog’li infiltratsiyasiga olib keladi. Yog’ distrofiyani mexanizmida xam shu yotadi.
Oqsillar almashinuvi buzilishi, jigar kasalliklarida oqsillar parchalanishi hosil bo’lishi, aminokislotalar almashinuvi va mochevina hosil bo’lishi buziladi.
Gepatit, tsirroz, ishemiya, usmalarda dezaminlovchi, transaminlovchi, dekorboqsillovchi fermentlar aktivligi pasayadi, bu o’z navbatida oqsil sintezini buzilishiga olib keladi. Konda alg’buminlar fibrinogen, protrombin va boshqalar ozayadi. Natijada gipoproteinemiya, gipoonkiya, shish va gemorragik sindrom kelib chiqadi.
Jigar patologiyasida mochevina sintezi xam buziladi, bu esa konda ammiakni ortishiga olib keladi, bu ena MNT toksik zaxarlanishiga va jigar komasiga olib keladi.
Komada, nerv psixik o’zgarishlar, sudorgi, xushdan ketish, barcha organlar faoliyati buziladi.
Etiologiya: gepatit, toksik distrofiya, tsirroz, jigarda kon aylanishini buzilishi sindrom portal gipertenziya sindromi va boshqalar.
Patogenez. Jigarni antitoksik funktsiyasi buzilganda, darvoza va kovak venalar o’rtasida qollaterallar paydo bo’lganda (portal gipertenziya hisobiga) konda ammiak va shunga o’xshash zararli moddalar to’planadi. Zararli moddalar ichakdan konga o’tadi, lekin jigarda ular zararsizlantirilmaydi. M: ammiak bosh miyada oksidlanish jarayonlarini tuxtatadi, u α-ketoglutar kislota bilan birikib glutamin kislota hosil kiladi va trikarbon kislota tsiklidan chiqarib yuboradi. Bu holatda suv-tuzlar almashinuvi xam buziladi, atsidoz kuzatiladi.
Jigar faoliyati buzilganda gipovitaminoz va gormonal idora etilishi xam buziladi. Jigar faoliyati buzilganda gormonlarni parchalanishi buziladi, ularning kondagi miqdori o’zgaradi, bu esa endokrin patologiyaga olib keladi.