Andijon 2013 ma’ruza №1 patofiziologiya faniga kirish, uning maqsadi va vazifalari. Etiologiya va patogenez, sanogenez reja

Patogenez.
Ushbu patogenezda o’tni miqdoriy va sifatiy o’zgarishi yotadi:

1. 
   Gepatotsitlarni sekretor aktivligini pasayishi
   
2. 
   O’t yo’llari va ichaklardan uning komponentlarini reabsorbtsiyasini pasayishi (pechenochno-kishechnqy krugooborot)
   
3. 
   Qondan jigar kapillyarlariga ayrim moddalarni trans- va intertselyulyar filtratsiyasini buzilishi yotadi.
   

SHunga qaramay, o’t hosil bo’lishi va uni komponentlarini reabsorbtsiyasi energiya talab kiluvchi jarayon bo’lib, bu holat buzilishida energetik almashinuvni buzilishi yotadi, xamda fermentlar aktivligi juda katta rolg’ o’ynaydi.
O’t hosil bo’lishi va ajralishini buzilishi murakkab simptomokomplekslar tarzida namoyon bo’ladi: sariqlik, axoliya, xolemiya, disxoliya.
Sariklik. Ushbu sindromda teri, shillik kavat, sklera, ut hosil bo’lishi va ajralishining buzilishi hisobiga sarik rangga kiradi.
Sariklik hosil bo’lish mexanizmiga kura: jigar (parenximatoz) jigar xujayralarining faoliyatiga hisobiga, mexanik o’t ajralishi yo’llarida to’siqqa uchrashi hisobiga, gemolitik sariklik, eritrotsitlar parchalanishini buzilishi hisobiga
Etiologiya.
Mexanik sariklik

1. 
   O’t ajratish yo’llarini inervatsiyasini buzilishi
   
2. 
   O’t ajralishini gumoral idora etilishi buzilishi (sekretin, XPTS, motilin)
   
3. 
   Mexanik tuskinlik (o’sma, toshlar, qo’yik ut, rubets va x.k.)
   

Patogenez.
O’t yo’llarining tusilishi, u yerda dimlanish va bosimni ortishiga olib keladi (270 mm. suv. us.). Ut kapillyarlarining kengayishi va dimlanishi o’tni bevosita konga va limfatik tugunlarga surilishiga va konda giperbilirubinemiya kuzatilishiga olib keladi. Teri va shillik kavat sariklashadi (ut pigmentlari hisobiga). Xolemiya (konda ut kislotalarining ko’payishi) giperxolesterinemiya, bilirubinuriya, xolauriya.
Bilirubinuriyada (siydik “tsvet piva“) kuzatiladi.
Xolelemiya, xolemik sindromni asosini tashkil kiladi, unda bradikardiya, AD ni tushishi. Ut kislotalarini MNSga tahsiridan bushashish, injiklik, depressiya, kunduzi o’xshash, kechasi uykusizlik, bosh ogrigi, tez charchash kabi alomatlar chaqiradi.
Nerv oxirlarini kitiklanishi natijasida kichishish, eritrotsitlarning gemolizi, leykotsitolizis, kon ivishining pasayishi kuzatiladi. Bu yerda membrana utkazuvchanligi ortib ketadi va yallig’lanish jarayoni rivojlanib ketadi (na meste kontakta s tkanyami pechenochniy nekroz, peritonit utkir pankreatit).
Mexanik sariklikda ut butunlay ichakka utmay qoladi, axolik sindrom kelib chiqadi, bunda xazm buziladi. Buning natijasida, organizmga tushgan yog’ umuman o’zlashtirilmaydi va axlat bilan chiqib ketadi. Yog’da eriydigan vitaminlarni organizm tomonidan so’rilishi buziladi (avitaminoz) vitamin K kamligi hisobiga protrombin hosil bulmaydi, kon ivishi pasayadi va qon yo’qotishlar kelib chiqadi.
Axoliyada tripsin va amilaza aktivligi pasayib ketadi, oqsillar va uglevodlarni xazm qilish buziladi, ichaklar tonusi va peristaltikasi pasayadi va zapor bo’ladi lekin, zapor darxol ich o’tkiga aylanishi xam mumkin, sababi utning bakteratsid funktsiyasi yukligi uchun, u yerda bijish va sasish jarayonlari kelib chiqadi. Axlat okarib ketadi, sabab sterkoblin yukligidir.
Agar, mexanik sariklik uzok davom etsa, gepatottsitlar zararlanishi natijasida jigar sariqligi kelib chiqadi, bu esa tsirroz va jigar yetishmovchiligiga olib kelishi mumkin.