Angren universiteti "ijtimoiy-gumanitar fanlar" kafedrasi "iqtisodiyot nazariyasi "

Raqobatning turlari, mohiyati va usullari. 
Prezidentimiz o‘z ma’ruzalarida “Tovar bozorlarida monopolistik faoliyatni 
cheklash va raqobat to‘g‘risidagi qonon bugungi kunda eskirdi va zamon talablariga 
javob bermay qoldi. Shuni e’tiborga olgan xolda “Raqobat to‘g‘risidagi” yangi qonunni 
ishlab chiqarishimiz va qabul qilishimiz zarur.”
6
- deb ta’kidlagan edilar. 
Shulardan kelib chiqqan xolda, raqobat bozor iqtisodiyotini harakatlantiruvchi 
mexanizmi hisoblanadi. Zero, raqobat tashqi kuch sifatida maydonga chiqib, 
korxonalarda mehnat unumdorligini oshirish, harajatlarni kamaytirish, ishlab chiqarish 
va mehnatni oqilona tashkil etishga, binobarin ishlab chiqarishni kengaytirish va 
samaradorligini oshirishga doimo undab turadi. 
Raqobat nima ishlab chiqarish kerak? degan savolga aniq javob beradi. Chunki 
haridorning tovar va xizmatlarni sotib oligga sarflash uchun mo‘ljallangan mablag‘lari 
doimo cheklangan bo‘ladi. O‘z navbatida tovar ishlab chiqaruvchilar o‘z tovarlarini 
sotish orqali Ushbu mablag‘larga ega bo‘lish maqsadida kurashadilar. 
Shuni aloxida ta’kidlash kerakki raqobat iqtisodiy agentlarning bitimlarini 
uzluksiz oshirishga, rag‘batlantirib turadi. Busiz raqobatda g‘olib chiqish mumkin 
emasligini ta’kidlab, shuni aytish kerakki fan-texnika taraqqyoiti yutuqlarini vaqtida 
ishlab chiqarish, joriy etish yuqori saviyadagi mutaxassislarni talab etadi. Ushbu ishlarni 
amalga oshirmaslik esa muqarrar ravishda raqobat kurashini boy berishga olib 
keladi.Bozorda firmalar resurslarini arzon olish va tovarlarni qimmatroq sotishga 
intiladilar va foydani ko‘proq olish uchun kurashadilar. Haridor mollarni bozorda arzon 
olmoqchi bo‘lsa, sotuvchi qimmatroqqa sotishni o‘ylaydi. Raqobatda aniq maqsadlar 
qanday bo‘lmasin, pirovard natija daromad ko‘rish yoki imidj ortishidan iborat. 
Raqobatsiz bozor iqtisodiyotining bo‘lishi mumkin emas va bunda iqtisodiyot mavjud 
bo‘la olmaydi ham. 
Bozor raqobati qanday xususiyatga ega? Birinchi navbatda, rivojlangan bozorda 
raqobat iste’molchilar (haridorlar) o‘rtasida emas balki tovarlar va xizmatlarni 
sotuvchilar ham iste’molchilar singari foyda olish yo‘lida harakat qiladi. Ammo ishlab 
chiqaruvchining shaxsiy foydani ko‘zlashi raqobat bo‘lganda yuqori raqobatdoshlikka