Anorganik kimyo ii

Xlor (IV) oksid СlO₂ − sabzi rangli, o‘tkir hidli beqaror gaz, u yonuvchi moddalarga tegib ketsa, darhol portlaydi. ClO₂ disporsiyalanish reaksiyalariga moyil suv bilan birikib, xlorit kislota HClO₂ bilan xlorat kislota HClO₃ hosil qiladi, KOH bilan birik xlorit va xloratlarni hosil qiladi
2ClO₂ + H₂O(sovuq) = HClO₂ + HClO₃ (yorug’likda), 6ClO₂ + 3H₂O(issiq) = HCl + 5HClO₃.
2СlO₂ + 2KОН = KСlO₃ + KСlO₂ + Н₂O
Xlorit kislota nihoyatda beqaror va kuchli oksidlovchi modda, u faqat suyultirilgan eritma holidagina ma'lum. Tuzlari olingan, ammo ular zarba ta’sir etganida va isitilganda portlaydi. Xloritlarda ham oksidlovchilik xossalari bor.

^СlO2 ^{ning boshqa hossalari:}

ClO₂ + 2NaOH(sovuq) = NaClO₂ + NaClO₃ + H₂O, 8ClO₂ + 8NaOH(issiq) = 3NaCl + 5NaClO₄ + 4H₂O.
2ClO₂ + 8HCl(kons.) = 5Cl₂ + 4H₂O.
2ClO₂ + 10HI(kons.) = 2HCl + 5I₂↓ + 4H₂O.
2ClO₂ + Na₂CO₃ = NaClO₂ + NaClO₃ + CO₂↑.
Xlor (VI) oksid Cl₂O₆ havoda tutaydigan to‘q qizil suyuqlik. Yonuvchi moddalarga tegsa, darhol portlaydi. Cl₂O₆ ga muvofiq kislota ma’lum emas, ammo u suv bilan birikib, xlorat HClO₃ va perxlorat HClO₄ kislotalarini hosil

qiladi:

Cl₂O₆ + H₂O = HClO₄ + HClO₃

^3Cl2 ^{+ 6KOH = 5KCI + KClO}3 ^{+ 3H}2^O
2ClO3 ^{+ 2NaOH(suyul.) = NaClO}3 ^{+ NaClO}4 ^{+ H}2^O.
HClO₂ − xlorit kislota nihoyatda beqaror, faqat suyultirilgan eritmalardagina mavjud. Kuchli oksidlovchidir. Tuzlari beqaror, zarb ta’sirida portlaydi.

HClO₂ ning hossalari:
HClO₂ + 3HCl(kons.) = 2Cl₂↑ + 2H₂O, HClO₂ + 4HI(kons.) = HCl + 2I₂↓ + 2H₂O.
HClO₂ + NaOH(suyul., sovuq) = NaClO₂ + H₂O. HClO₂ + HClO = HCl + HClO₃.
5HClO₂ + 3H₂SO₄(suyul.) + 2KMnO₄ = 5HClO₃ + 2MnSO₄ + K₂SO₄ + 3H₂O

HClO₃ − xlorat kislota beqaror modda bo‘lib, eritmadagina mavjud. Xlorat kislota va uning tuzlari − xloratlar ham oksidlovchilardir. Xlorat kislota ham faqat eritmada ma’lum, uning 40% li eritmasini tayyorlash mumkin.
Eritmaning konsentratsiyasi 40% dan yuqori bo’lsa, portlab parchalanadi. Xlorat kislotaga paxta, qog'oz tegsa, o’t olib ketadi. Xlorat kislota va uning tuzlari oksidlovchilardir. Uning tuzlari odatdagi temperaturada barqaror boladi. Qaynoq ishqorlarga xlor yuborib, xlorat kislota tuzlari olinadi:
6KOH + 3Cl₂ = KClO₃ + 5KCl + 3H₂O
KClO₃ − bertole tuzi gugurt sanoatida, portlovchi moddalar, bo‘yoqlar, signal raketalari tayyorlashda, kimyo laboratoriyalarida kislorod olishda ishlatiladi.